Lãi suất cho vay giảm gần 1,7% so với trước dịch
Trong báo cáo cập nhật thị trường tiền tệ tuần qua (18/10 - 22/10), Bộ phận Phân tích Chứng khoán SSI (SSI Research) cho biết mặt bằng lãi suất cho vay đã giảm tới 1,66% so với thời điểm trước khi xảy ra dịch Covid-19.
Các chuyên gia kỳ vọng chính sách tiền tệ trong thời gian tới sẽ tiếp tục nới lỏng để hỗ trợ sự hồi phục của nền kinh tế sau đại dịch, mặt bằng lãi suất huy động - cho vay được các tổ chức tín dụng tiếp tục điều chỉnh giảm trong quý IV năm nay.
Trước đó, NHNN đã có 3 lần điều chỉnh giảm các mức lãi suất điều hành trong năm 2020 với tổng mức giảm 1,5-2,0%/năm. Đồng thời, NHNN cũng sẵn sàng hỗ trợ thanh khoản cho TCTD, tạo điều kiện cho TCTD tiếp cận nguồn vốn từ NHNN với chi phí thấp hơn, qua đó có điều kiện giảm lãi suất cho vay để hỗ trợ khách hàng phục hồi sản xuất kinh doanh. Kết quả, mặt bằng lãi suất cho vay đã giảm khoảng 1%/năm trong năm 2020 và xu hướng giảm lãi suất này vẫn tiếp tục trong hơn nửa năm 2021.
Chia sẻ tại buổi họp báo Ngân hàng Nhà nước (NHNN) mới đây, Phó thống đốc Đào Minh Tú cho biết mặt bằng lãi suất huy động của các ngân hàng đã xuống rất thấp, không thể gắn việc giảm thêm lãi suất đầu vào để hạ lãi suất đầu vay từ nay đến cuối năm.
Theo Phó Thống đốc, lạm phát nước ta từ đầu năm đến nay là 1,82%, song nhiều tổ chức quốc tế dự báo, lạm phát sẽ tăng trở lại. Dự báo của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), lạm phát tại Việt Nam năm nay có thể tăng 2,8-3,5%. Nếu lấy tạm con số ước tính lạm phát 3%, thì với lãi suất huy động đầu vào bình quân 5-5,5%/năm hiện nay, người gửi tiền chỉ hưởng lãi suất thực dương 2%.
Mặt bằng lãi suất huy động hiện nay đã ở mức thấp, do năm 2020, NHNN nhiều lần giảm lãi suất huy động. Nếu tiếp tục giảm lãi suất huy động, tiền gửi vào ngân hàng sẽ giảm mạnh. Chính vì vậy, NHNN không đặt ra vấn đề giảm thêm lãi suất huy động nữa.
Khi lãi suất huy động thấp, không ít người gửi tiền sẽ lựa chọn rút tiền khỏi ngân hàng, đầu tư vào vàng, chứng khoán, bất động sản… Trong khi đó, ngân hàng muốn có tiền cho vay phải duy trì được tiền gửi đầu vào ổn định. Cho nên, mặt bằng lãi suất huy động phải duy trì ở mức hợp lý để đảm bảo nguồn tiền gửi.
"Chúng tôi không đặt vấn đề hạ lãi suất đầu vào thời điểm hiện nay. Vì phải đảm bảo thanh khoản của hệ thống ngân hàng cũng như quyền lợi người gửi tiền", ông Tú nói.
Thực tế, nguy cơ người dân tiếp tục giảm gửi tiền vào ngân hàng đang hiện hữu khi thị trường bất động sản, chứng khoán, tiền ảo,… đang có dấu hiệu tăng nóng.
Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), tiền gửi của dân cư cuối tháng 8 ở mức hơn 5,293 triệu tỷ đồng, chỉ tăng 2,95% so với đầu năm và giảm so mức 2,97% ghi nhận vào cuối tháng 7. Đây là mức tăng trưởng tiền gửi dân cư 8 tháng thấp nhất trong nhiều năm gần đây.
Trong khi đó, nhà đầu tư trong nước đã mở mới 957.215 tài khoản chứng khoán trong 9 tháng đầu năm, lớn hơn tổng số tài khoản mở mới trong 3 năm 2018; 2019 và 2020 cộng lại (837.345 tài khoản).
Mặt bằng lãi suất hiện tại có rẻ để đầu tư, kinh doanh?
Theo TS. Đinh Thế Hiển, khi nói đến lãi suất huy động, cần lấy lãi suất kỳ hạn 12 tháng, hoặc 13 tháng làm chuẩn. Từ đó hình dung ra lãi suất cho vay và chi phí vốn đầu tư cho nhà đầu tư cá nhân.
TS. Đinh Thế Hiển cho rằng, so sánh với quá khứ thì với mặt bằng lãi suất huy động hiện khoảng 6 - 6,5% đúng là lãi suất đang rẻ. Nhưng so sánh với các mối tương quan thì nó không hề rẻ, mà đang ở mức trung bình cao.
Nếu so với chỉ số giá tiêu dùng (CPI) khoảng 3 năm gần đây trung bình là 3 - 3,5% thì lãi suất tiền gửi đang gấp khoảng 2 lần lạm phát, một tỷ lệ rất cao so với mọi thời kỳ tại Việt Nam, và cũng rất cao so với thế giới. Điều đó có nghĩa là người gửi tiền đang có lợi dựa trên tỷ lệ mất giá của đồng tiền (CPI).
Nếu so với tỷ giá USD theo quan điểm mối tương quan của đồng tiền số 1 thế giới, thì 3 năm gần đây mức tăng tỷ giá USD/VND đều dưới 2%. Điều đó cho thấy VND vẫn đang giữ giá rất tốt.
Nếu đem đi kinh doanh hoặc đầu tư, đúng là với lãi suất cho vay từ 9% - 10% (dựa trên lãi suất huy động từ 6 - 6,5%) có thấp hơn so với các kỳ trước. Tuy nhiên lãi suất này chỉ rất thấp với các người kinh doanh vốn lưu động xoay vòng, cụ thể những tiểu thương, nghiệp chủ nhỏ, nông dân mà có được lãi suất này là quá tốt, họ đang chấp nhận lãi suất thị trường từ 15 - 30%/năm nhưng vẫn xoay được với số tiền vay tầm vài chục triệu đến trên dưới 1 tỷ đồng.
Nhưng với doanh nghiệp vay số tiền từ 10 tỷ đến 50 tỷ cho hoạt động kinh doanh vốn lưu động thì lãi suất này là hợp lý (công bằng). Còn nếu doanh nghiệp vay đầu tư từ trăm tỷ trở lên thì lãi suất này là một áp lực, cần phải tính toán sử dụng hiệu quả mới cân được.
Với nhà đầu tư BĐS, nếu khoản vay vài trăm triệu trở xuống thì lãi suất 8 - 10%/năm là hợp lý, họ có thể gồng để trả góp dần dần. Nhưng với nhà đầu tư vay tầm vài tỷ sẽ thấy có áp lực; còn nhà đầu tư vay vài chục tỷ trở nên thì cực kỳ áp lực; chỉ cần thị trường đóng băng 2, 3 năm là thấy vốn chính chủ bị tụt gần hết (tất nhiên trừ khi BĐS tăng giá tốt).
Trong chiều ngược lại, với nhà đầu tư vay vừa phải thì vốn này khá lý tưởng, nhưng nó không hề rẻ như nhiều người nhận định khi với nhà đầu tư cá nhân vay vốn lớn từ chục tỷ trở lên để đầu tư vào đất!
Nhìn chung, theo TS. Đinh Thế Hiển, lãi suất huy động và cho vay hiện nay đang là mức hợp lý, cân bằng giữa người gửi tiền và người vay để kinh doanh đầu tư. Việc đòi hỏi lãi suất xuống thấp nữa để mình có vốn rẻ kinh doanh, đầu tư là thiếu ‘’fair’’, không thể hiện thị trường vốn trong việc chọn lựa cơ hội đầu tư, trong trình độ quản trị kinh doanh tài chính để làm ăn.
