Amancio Ortega sinh ra trong một ngôi làng nhỏ ở Galicia, Tây Ban Nha, nơi nghèo khó như một chiếc bóng ám ảnh từng ngày đời sống của gia đình ông. Cha làm công nhân ngành đường sắt, mẹ đi dọn dẹp nhà thuê, thu nhập ít ỏi chẳng bao giờ đủ cho một bữa cơm trọn vẹn. Có lần, mẹ ông phải đi xin nợ bánh mì để cả nhà có cái ăn, nhưng bị từ chối. Trên đường trở về, sự im lặng nặng nề của mẹ in sâu vào ký ức của cậu bé mười hai tuổi. Đó không chỉ là một ký ức đau buồn, mà là khoảnh khắc định mệnh để Ortega thầm hứa: “Mình sẽ không bao giờ để sự nghèo khó làm tổn thương người thân nữa.”
Ortega bỏ học từ rất sớm. Trong khi bạn bè cắp sách đến trường, cậu bắt đầu cuộc sống lao động với công việc giao hàng cho một cửa hàng may áo sơ mi. Những ngày đi đi về về với chiếc xe đạp cũ, cậu quan sát mọi thứ: cách những người thợ may tỉ mẩn từng đường kim mũi chỉ, cách người chủ cửa hàng nói chuyện, thuyết phục khách ra sao. Dù chỉ là một “cậu bé giao hàng”, Ortega đã âm thầm học từng chi tiết, tích lũy trong lòng một niềm khao khát được thay đổi số phận.
Buổi tối, sau khi làm xong, Ortega vẫn ở lại phụ nhặt chỉ thừa, dọn dẹp, và lén học cách khâu. Tay ông chai sần, dính đầy bụi vải, nhưng trong tim lại sáng bừng một khát vọng, rằng một ngày nào đó, ông sẽ làm ra những sản phẩm của riêng mình.
Cùng với vợ, Ortega khởi đầu rất nhỏ bé: may thủ công những chiếc áo choàng tắm ngay trong căn phòng chật hẹp rồi đi bán từng nhà. Không cửa hàng, không thương hiệu, không vốn liếng, chỉ có tình yêu với nghề và sự kiên trì. Nhiều mùa đông, họ không dám bật lò sưởi để tiết kiệm tiền. Có lần toàn bộ hàng hóa bị trộm sạch vào đúng dịp Giáng Sinh, nhưng Ortega không gục ngã. Ông xem khó khăn như chất liệu để may nên nghị lực.
Năm 1975, bước ngoặt đến: Ortega mở cửa hàng Zara đầu tiên tại La Coruña. Lúc đó, ngành thời trang châu Âu chỉ phục vụ tầng lớp giàu có với giá đắt đỏ. Ortega chọn một con đường ngược lại: làm “thời trang cho số đông”, vừa hợp xu hướng, vừa có mức giá phải chăng. Ý tưởng tưởng chừng đơn giản ấy lại là một cuộc cách mạng, đặt nền móng cho khái niệm “fast fashion”- thời trang nhanh.
Zara không chạy theo quảng cáo rầm rộ, cũng không đặt trụ sở ở Madrid hay Paris hoa lệ. Ortega xây dựng cả một hệ thống chuỗi cung ứng, đảm bảo một thiết kế mới có thể xuất hiện trong cửa hàng chỉ sau vài tuần. Trong khi các thương hiệu khác mất hàng tháng, thậm chí hàng năm để ra mắt bộ sưu tập, Zara có thể “copy xu hướng” trên sàn catwalk và biến nó thành sản phẩm bán đại trà ngay tức thì. Người ta gọi đó là “ma thuật Zara”.
Chỉ vài thập kỷ, từ một cửa hàng nhỏ, Zara bùng nổ thành thương hiệu toàn cầu, có mặt ở hơn 90 quốc gia với hàng nghìn cửa hàng. Ortega trở thành một trong những người giàu nhất thế giới, sánh ngang với Bill Gates hay Warren Buffett.
Thế nhưng, điều khiến người ta nể phục nhất ở ông không phải chỉ là khối tài sản. Ortega sống một đời giản dị đến khó tin. Ông không đi xe sang, không khoác lên mình những bộ vest xa hoa, không xuất hiện trên truyền thông như những ông trùm khác. Thậm chí, suốt nhiều năm liền, rất ít người có được một tấm ảnh rõ ràng về ông. Trong mắt nhân viên, Ortega chỉ là “ông chủ hay mặc áo sơ mi trắng và quần xanh bình thường, thường xuyên đi ăn trưa ở căng-tin cùng mọi người”.
Ortega từng nói: “Sự tôn trọng không thể mua. Nó chỉ có thể được xây dựng bằng lao động, lòng kiên trì và sự khiêm nhường.” Và ông sống đúng như vậy.
Câu chuyện của Ortega cho thấy: nghèo khó không ngăn cản được ước mơ, mà có thể trở thành động lực đưa ta đi xa hơn bất kỳ đặc quyền nào. Thứ đáng sợ nhất trong cuộc đời không phải là xuất phát điểm thấp, mà là sự buông xuôi trước khi bắt đầu.
Từ cậu bé phải chứng kiến mẹ mình xin nợ bánh mì bị từ chối, Amancio Ortega đã biến nỗi đau ấy thành động lực để dựng nên đế chế thời trang Zara - một thương hiệu định hình phong cách sống cho hàng triệu con người. Và trên hết, cuộc đời ông là lời nhắc nhở rằng: mọi nghịch cảnh đều có thể trở thành nguyên liệu, nếu ta biết cách dệt nó thành sức mạnh.
