"Khởi nghiệp" không chỉ là chuyện lập công ty hay gọi vốn. Với nhiều người đàn ông, khởi nghiệp thực sự bắt đầu từ… lễ cưới.
Hôn nhân - bản hợp đồng không điều khoản thoát hiểm
Trong giới kinh doanh, khi nhắc đến khởi nghiệp, người ta thường nghĩ tới chuyện dựng công ty, đón nhà đầu tư thiên thần, đối mặt với burn rate và dòng tiền. Nhưng có một hình thức khởi nghiệp mà không VC nào dám rót vốn, không mentor nào dám cố vấn, và cũng không exit nào đảm bảo: lấy vợ.
Lễ cưới là ngày công bố thành lập “công ty trách nhiệm vô hạn một vợ một chồng”, với vốn điều lệ là tình yêu và niềm tin. Nhưng ngay sau tiệc cưới, nơi ai cũng hô hào chúc mừng là những tháng năm mà người sáng lập phải “tự bơi” giữa bài toán cân đối tài chính, quản trị cảm xúc và xử lý khủng hoảng truyền thông nội bộ.
Khác với startup truyền thống, cuộc “khởi nghiệp hôn nhân” không có back-up plan. Đã vào là chơi lớn. Không pivot. Không gọi vốn vòng sau. Không có quyền sa thải co-founder.
Tài chính hậu cưới: Tiền ai người giữ hay nhập quỹ chung?
Nhiều người bước vào hôn nhân với một ý tưởng lãng mạn rằng: "Tình yêu sẽ giải quyết mọi thứ". Nhưng giống như khởi nghiệp, ý tưởng chỉ là 1%, còn lại là execution và trong hôn nhân, execution chính là kỹ năng thương lượng, chia sẻ và đồng hành trong bối cảnh không hoàn hảo.
Tiền bạc, theo một khảo sát năm 2024 của Deloitte Vietnam, là nguyên nhân hàng đầu gây căng thẳng cho các cặp đôi dưới 35 tuổi. Khi hai cá nhân có thói quen tài chính khác nhau, giá trị sống khác nhau, việc "nhập quỹ chung" không đơn giản như hợp nhất báo cáo tài chính.
Một số cặp chọn mô hình “mỗi người giữ tiền riêng, đóng góp theo % thu nhập”, số khác lại chia theo hạng mục (ai trả tiền nhà, ai lo ăn uống, ai tiết kiệm cho con cái). Nhưng không có công thức nào đúng tuyệt đối. Điều quan trọng là phải cùng nhìn về một bản kế hoạch tài chính chung, thay vì chỉ sống theo kiểu “ai có bao nhiêu xài bấy nhiêu”.
Tái cấu trúc kỳ vọng: Tình yêu là động lực, không phải KPI
Khởi nghiệp có business plan. Hôn nhân cần life plan.
Nhiều người đàn ông sau khi lập gia đình mới nhận ra: ngoài KPI công việc, còn có một bảng KPI mới, vô hình nhưng áp lực: chăm con, về nhà đúng giờ, chia sẻ việc nhà, nhớ ngày kỷ niệm, đối nội khéo, đối ngoại khôn… mà không có lương hay thưởng rõ ràng.
Đây là lúc cần tái định nghĩa lại "thành công": không chỉ là mức thu nhập, mà còn là khả năng giữ cho cuộc sống đủ cân bằng để không đánh mất những gì quan trọng nhất.
Bởi vì lấy vợ hay rộng hơn là lập gia đình không phải là "ngáng đường sự nghiệp", mà là nền tảng để người đàn ông trưởng thành, thực sự hiểu mình đang sống vì điều gì.
Quản trị rủi ro: Hôn nhân cũng cần chiến lược dài hạn
Trong kinh doanh, nhà sáng lập giỏi không phải người không mắc sai lầm, mà là người quản trị sai lầm hiệu quả. Điều tương tự xảy ra trong hôn nhân.
Sẽ có lúc stress vì tiền, vì con cái, vì áp lực công việc. Sẽ có lúc mâu thuẫn nổ ra vì một chuyện rất nhỏ. Nhưng điều giữ cho "công ty" này tồn tại không phải là ai đúng, ai sai mà là khả năng lắng nghe, xin lỗi và điều chỉnh.
Nhiều người đàn ông thành đạt ngoài xã hội nhưng tan vỡ trong gia đình, bởi họ chưa bao giờ xem hôn nhân là một cuộc khởi nghiệp nghiêm túc. Họ nghĩ lấy vợ là đích đến, không phải điểm xuất phát.
Co-founder đời thật
Lấy vợ không giống như chọn nhân viên hay đối tác kinh doanh, bạn không thể đơn phương ký hợp đồng. Cũng không có bảo hiểm thất bại, không có option bán lại cổ phần.
Nhưng cũng giống như một startup vững mạnh, nếu hai người cùng tin tưởng, bổ trợ cho nhau, cùng vượt qua các chu kỳ tăng trưởng và suy thoái thì đó là loại hình khởi nghiệp mang lại ROI lâu dài và sâu sắc nhất.
Vậy nên, nếu bạn đang suy nghĩ về chuyện lập gia đình, đừng xem đó là rủi ro, hãy xem đó là một bước đầu tư. Và như mọi nhà đầu tư khôn ngoan, đừng chỉ nhìn vào hiện tại, hãy chọn co-founder mà bạn muốn cùng mình xây dựng tương lai 10, 20, 30 năm sau.
Bởi vì khởi nghiệp nào cũng có thể thất bại. Nhưng nếu thành công thì khởi nghiệp gia đình là kỳ tích xứng đáng nhất.
