Theo chuyên gia kinh tế Scott Kennedy của Viện nghiên cứu chiến lược quốc tế (CSIS) nhận định: “Bị gắn mác công ty Trung Quốc khi kinh doanh trên thị trường quốc tế là một điều khá tệ và sẽ đi kèm vài hệ lụy. Chúng có thể ảnh hưởng đến hình ảnh thương hiệu khi hàng Trung Quốc nổi tiếng là rẻ nhưng chất lượng thấp, rồi cách mà chính phủ các nước đối xử với doanh nghiệp, khả năng tiếp cận nguồn vốn, thị trường, bất động sản, nguyên liệu...”
Ông Changpeng Zhao - nhà sáng lập Binance từng nói: “Ở Phương Tây họ thường gắn mác cho chúng tôi là: ‘Những công ty Trung Quốc’. Tin tôi đi, ý nghĩa của từ này chẳng tốt đẹp gì đâu”, vào tháng 9 năm ngoái. Thực tế, Binance không phải là doanh nghiệp duy nhất đang cố gắng làm lu mờ nguồn cội Trung Quốc của mình, dù cho đất nước này là nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới.
Cố gắng không nhắc đến xuất xứ
Theo đó, Binance không muốn bị gọi là công ty Trung Quốc dù sàn giao dịch tiền điện tử lớn nhất thế giới này được thành lập tại Thượng Hải vào năm 2017. Sau vài tháng, Binance phải rời Trung Quốc khi các quy định mới khiến sàn giao dịch này trở nên bất hợp pháp. Cũng từ đây, người sáng lập ra Binance - Changpeng Zhao khá miễn cưỡng khi phải thừa nhận nguồn gốc từ Trung Quốc của sàn giao dịch này.
Câu chuyện của ứng dụng Temu cũng là một trong những ví dụ điển hình nhất về nỗi sợ bị “gắn mác” Trung Quốc. Nền tảng này bùng nổ ở thị trường Mỹ và châu Âu, và họ luôn cố gắng che giấu nguồn gốc của mình. Trụ sở chính của Temu nằm ở Boston, Hoa Kỳ, trong khi công ty mẹ PDD Holding đã chuyển trụ sở chính từ Thượng Hải đến Dublin, Ireland. Trước đó, tập đoàn này đã âm thầm tái cấu trúc và tái cơ cấu trong vài tháng mà không có bất kỳ lời giải thích nào, thậm chí còn cố gắng thực hiện trong bí mật. Rõ ràng Temu không còn muốn gắn mác Trung Quốc cho các thương hiệu như Pinduoduo và Temu của mình nữa.
Trước đó, thương hiệu thời trang chuyên kinh doanh trực tuyến Shein cũng cố gắng xóa bỏ nguồn gốc của mình. Vào năm 2021, Shein đã trở thành hiện tượng tại Mỹ, nhưng họ tuyệt nhiên không nhắc đến xuất xứ Trung Quốc của mình trên website. Shein chỉ nói chung chung rằng họ là một tập đoàn quốc tế. Sau khi chuyển trụ sở sang Singapore, giờ đây, Shein đã chính thức ghi rõ nơi đặt trụ sở chính trên trang web của mình cùng với các chi nhánh tại Hoa Kỳ.
Cái giá của việc “made in China”
Ben Cavender, chiến lược gia tại công ty tư vấn thị trường CMRG, cho biết: “Khi bạn nói về một công ty được dán nhãn Trung Quốc, điều đó đi kèm với một loạt các định nghĩa khác”.
Tạm không nói đến những định kiến về sản phẩm giá rẻ kém chất lượng, giờ đây, một công ty gốc gác Trung Quốc thường sẽ bị chính phủ Mỹ liệt vào danh sách “tiềm ẩn nguy hại” bởi động thái chia sẻ thông tin, dữ liệu với chính quyền Bắc Kinh.
Ví dụ điển hình nhất của việc dán mác này là Huawei. Những năm gần đây, hãng công nghệ điện tử này bị Mỹ nhắm tới khi yêu cầu không một doanh nghiệp Mỹ nào được cung cấp thiết bị và sản phẩm cho Huawei khi chưa có giấy phép.
Gần đây hơn là Tiktok với khả năng bị hạn chế hoạt động tại Mỹ hoặc buộc phải thay đổi cơ cấu hoạt động với nhiều ràng buộc. Những động thái này của Mỹ hoàn toàn có thể được áp dụng với các công ty Trung Quốc khác đang hoạt động tốt tại nền kinh tế lớn nhất thế giới này.
Thực tế, câu chuyện không khó hiểu khi các công ty Mỹ làm ăn ở Trung Quốc cũng phải chấp nhận các quy định của chính quyền Bắc Kinh, từ chuyển giao công nghệ đến liên doanh với công ty địa phương. Nhiều trường hợp công ty nước ngoài phản ánh sự bất công khi các công ty nội địa Trung Quốc được ưu đãi về vốn, thị trường và quy định nhưng không thể làm gì được.
Vậy nên lúc này, đến lượt các doanh nghiệp Trung Quốc phải đối mặt với chính khó khăn này khi đi ra thị trường quốc tế.
CEO Garrett Sheridan của hãng tư vấn Lotis Blue Consulting đưa ra lời khuyên rằng: “Nếu bạn là một doanh nghiệp Trung Quốc và muốn tiếp cận tối đa đến thị trường quốc tế thì động thái thông minh nhất là hãy biến công ty của mình thành một tập đoàn đa quốc gia hơn là bị gắn mác Trung Quốc”.
Guoli Chen - Giáo sư chiến lược tại INSEAD cũng cho biết ngay cả những công ty có rất ít quan hệ với Trung Quốc hiện cũng đang bị “tai bay vạ gió”.
Chẳng hạn, năm 2020, nữ nghị sĩ Nancy Pelosi trực tiếp cáo buộc Zoom là ứng dụng của Trung Quốc trên sóng truyền hình, tạo ra làn sóng tranh cãi gay gắt. Để rồi ông Eric Yuan - CEOcủa Zoom đã phải thừa nhận với CNN rằng nếu căng thẳng Mỹ - Trung vẫn tiếp tục, Zoom có thể phải suy nghĩ lại về nơi công ty đặt trung tâm nghiên cứu sản phẩm hiện tại cũng như mối quan hệ với Trung Quốc.
“Nếu tình hình tệ đi thì chúng tôi cũng đã lên kế hoạch sẵn sàng rồi”, Eric Yuan cho biết.
Theo báo cáo của Apptopia cho thấy trong tháng 4/2023, cứ 5 ứng dụng phổ biến ở Mỹ thì có 4 ứng dụng được phát triển bởi các công ty có liên kết với Trung Quốc, và các công ty này đã phải dùng đến các biện pháp như thuê CEO nổi tiếng nước ngoài.
Năm 2020, Tiktok đã đề xuất đưa Giám đốc của hãng phim Disney - Kevin Mayer về làm CEO trong nỗ lực xóa bỏ hình ảnh gốc Hoa cũng như hàn gắn quan hệ với chính quyền Washington. Tuy nhiên, chiến lược này dường như không đem lại hiệu quả khi CEO Mayer chỉ trụ được 4 tháng tại Tiktok trước khi ông Donald Trump dọa cấm mạng xã hội này. Một năm sau, Tiktok thuê Shou Zi Chew, một người mang quốc tịch Singapore làm CEO.
Theo chuyên gia Cavender của CMRG, ngày càng nhiều tập đoàn Trung Quốc thuê giám đốc nước ngoài là bởi họ nhận ra rằng phải “chơi” theo kiểu quốc tế, từ cách quản lý cho đến nhận diện thương hiệu thì mới có thể vươn xa ra toàn cầu.
