Matson bất ngờ ngưng vận chuyển ô tô điện: Làn sóng lo ngại pin lithium-ion lan ra biển lớn

Honolulu, tháng 8/2025, Tập đoàn vận tải biển lâu đời Matson, với trụ sở chính tại Hawaii, vừa khiến thị trường vận chuyển quốc tế rúng động, khi bất ngờ ban hành lệnh tạm ngừng tiếp nhận vận chuyển mọi loại xe điện (EV) và hybrid có sạc ngoài (PHEV).

Thông báo này có hiệu lực ngay lập tức, áp dụng trên tất cả các tuyến hàng hải của công ty, từ Mỹ sang châu Á, Hawaii và các đảo Thái Bình Dương, nguyên nhân chính được xác định là nguy cơ cháy nổ do pin lithium-ion.

Pin lithium-ion, vốn là “trái tim” của xe điện hiện đại, cũng chính là “ngòi nổ” cho những hiểm họa khôn lường trên biển. Chúng có thể bắt lửa khi bị hư hại, quá nhiệt hoặc lỗi sản xuất, và khi đã cháy, rất khó dập tắt. Lửa từ pin lithium-ion có thể thiêu rụi khoang hàng, lan sang các container lân cận, và làm sập hệ thống điện tử trên tàu.

“Đây là loại hàng hóa nguy hiểm, và chúng tôi không thể chấp nhận rủi ro khi chưa có phương án phòng cháy hiệu quả,” Matson tuyên bố trong thư gửi khách hàng ngày 17/7/2025.

Vụ chìm tàu Morning Midas: Giọt nước tràn ly

Giới vận tải biển từ lâu đã thận trọng với EV, nhưng vụ cháy và chìm tàu Morning Midas mới thực sự là hồi chuông cảnh tỉnh. Tháng 6/2025, con tàu chở gần 3.000 xe, trong đó có 70 EV và 681 xe hybrid, đã bốc cháy khi đang trên đường từ Nhật Bản đến California. Ngọn lửa lan nhanh, và chỉ trong vòng chưa đến 12 giờ, toàn bộ tàu chìm xuống vùng biển Bering lạnh giá.

Chưa có kết luận chính thức, nhưng nhiều chuyên gia cho rằng đám cháy có thể bắt đầu từ một pin EV phát nổ.

Matson không vận hành tàu ro-ro (loại tàu có hầm xe mở, dễ phát hiện và xử lý cháy), mà chủ yếu dùng tàu container, nơi EV bị niêm phong trong thùng kín, khó tiếp cận khi xảy ra cháy.

“Chúng tôi đã vận chuyển ô tô hơn 100 năm, nhưng bối cảnh đang thay đổi. An toàn thủy thủ đoàn, khách hàng và tàu luôn là ưu tiên hàng đầu,” đại diện Matson nhấn mạnh.

Tác động sâu rộng đến ngành

Việc Matson tạm ngưng vận chuyển EV không chỉ gây xáo trộn tại Hawaii, nơi xe hơi chủ yếu đến từ đất liền,  mà còn gây hiệu ứng domino trong ngành logistics. Các hãng xe như Tesla, Nissan, Hyundai… phải tìm phương án thay thế, trong khi lượng xe EV tại Mỹ đang tăng mạnh. Khách hàng tư nhân, đặc biệt những người chuyển nhà đến Hawâii, bị ảnh hưởng nặng vì không thể gửi xe điện cá nhân. Các hãng tàu khác như Maersk, CMA CGM hay Evergreen đang chịu áp lực phải rà soát chính sách vận chuyển EV.

Tổ chức quản lý an toàn vận tải biển quốc tế (IMO) cũng đã mở phiên họp khẩn, xem xét các quy định mới về đóng gói, báo cáo và chữa cháy dành riêng cho phương tiện sử dụng pin lithium.

Căng thẳng giữa tiến bộ xanh và rào cản an toàn

Nghịch lý đang hiện hữu, trong khi thế giới thúc đẩy chuyển đổi sang phương tiện không phát thải, thì hệ thống hậu cần lại chưa bắt kịp. Xe điện nhẹ nhàng, không khói, nhưng lại mang theo “quả bom nhiệt hóa học” có thể gây thiệt hại hàng trăm triệu USD.

Các nhà nghiên cứu cảnh báo rằng ngành logistics cần nhanh chóng đầu tư vào Hệ thống phát hiện cháy sớm cho pin; Hầm tàu được cách nhiệt riêng biệt cho EV; Huấn luyện đặc biệt cho thuyền viên khi xử lý pin cháy.

Liệu Matson sẽ quay lại vận chuyển EV?

Matson cho biết quyết định này là tạm thời, nhưng sẽ tiếp tục cho đến khi công ty tìm ra giải pháp kỹ thuật, và quy trình an toàn đảm bảo.

Một số ý kiến trong ngành cho rằng Matson có thể sớm phối hợp với các công ty bảo hiểm, công nghệ phòng cháy và cơ quan quản lý để thiết lập “tiêu chuẩn EV an toàn trên biển”. Thậm chí có tin đồn về tàu chuyên biệt cho EV, giống như tàu dầu thô nhưng dành riêng cho xe điện.

Sự việc của Matson không chỉ là một quyết định kinh doanh, mà là một hồi chuông thức tỉnh. Khi công nghệ di chuyển trên đất liền tiến nhanh như vũ bão, ngành hàng hải,  xương sống của thương mại toàn cầu,  không thể đứng yên.

“Xe điện là tương lai. Nhưng tương lai đó phải an toàn, cả trên đất liền lẫn ngoài đại dương. Trích lời một chuyên gia logistics trong bài viết của The Maritime Executive.

matson-ngung-van-chuyen-o-to-dien-1754540318.jpg
matson-ngung-van-chuyen-o-to-dien2-1754540324.jpg

Theo: Khang Quân Hạo

Nguồn tham khảo chính thống:
-Carscoops - Matson Suspends EV Shipping
-Automotive Logistics - Matson Halts EV Transport
-Maritime Executive - EV Shipping Ban
-Matson Official Website - FAQ
-E&E News / Politico - Battery Fire Concerns