Theo tờ South China Morning Post (SCMP), tỷ phú Lý Gia Thành, doanh nhân hàng đầu của Hồng Kông, sẽ không ký kết thương vụ bán các cảng Panama cho liên doanh BlackRock vào tuần tới như dự kiến ban đầu.
Thương vụ này, trị giá hơn 19 tỷ USD, được kỳ vọng mang lại nguồn tiền mặt khổng lồ cho tập đoàn của vị tỷ phú 96 tuổi. Tuy nhiên, nó cũng đã trở thành điểm nóng trong cuộc cạnh tranh ảnh hưởng giữa Mỹ và Trung Quốc. Theo SCMP, việc trì hoãn ký kết không đồng nghĩa với việc thương vụ bị hủy bỏ hoàn toàn.
"Nhiều chi tiết quan trọng vẫn cần được thống nhất do tính phức tạp của giao dịch", một nguồn tin thân cận cho biết. Các phương tiện truyền thông khác tại Hồng Kông, như Sing Tao, cũng xác nhận thông tin này.
Sự nhạy cảm của thương vụ
Lý do khiến thương vụ này trở thành tâm điểm tranh cãi nằm ở vị trí chiến lược của hai cảng Balboa và Cristobal. Hai cảng này nằm ở hai đầu Kênh đào Panama - tuyến đường thủy dài 51 dặm kết nối Đại Tây Dương và Thái Bình Dương, có vai trò quan trọng trong thương mại toàn cầu.
Trong khi chính quyền Tổng thống Donald Trump ca ngợi thương vụ là một thắng lợi, giúp Mỹ "giành lại" quyền kiểm soát kênh đào từ tay Trung Quốc, Bắc Kinh lại coi đây là một mối đe dọa lớn đối với lợi ích thương mại và vận tải của họ.
Áp lực từ Trung Quốc đã gia tăng trong những ngày gần đây. Theo các nguồn tin, Bắc Kinh đã chỉ thị cho các doanh nghiệp nhà nước tạm dừng hợp tác với các công ty liên quan đến Lý Gia Thành và gia đình. Đồng thời, cơ quan quản lý chống độc quyền Trung Quốc tuyên bố sẽ xem xét thương vụ nhằm "bảo vệ cạnh tranh công bằng và lợi ích công cộng".
CK Hutchison, tập đoàn của Lý Gia Thành, đã cố gắng giảm thiểu xung đột bằng cách giữ lại các cảng ở Hồng Kông và Trung Quốc đại lục, không đưa vào thương vụ này. Tuy nhiên, báo chí nhà nước Trung Quốc vẫn chỉ trích động thái này là một sự nhượng bộ trước áp lực từ Mỹ.
Ngày 27/3, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Quách Gia Khôn tuyên bố: "Trung Quốc kiên quyết phản đối việc sử dụng ép buộc kinh tế và bắt nạt để xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của các quốc gia khác".
Kênh đào Panama - Huyết mạch thương mại
Kênh đào Panama, dài 51 dặm, có vai trò quan trọng trong thương mại và an ninh quốc tế. Tuyến đường này vận chuyển khoảng 4% lượng hàng hóa toàn cầu và hơn 40% lưu lượng container của Mỹ, biến nó thành một trong những điểm trung chuyển chiến lược nhất thế giới.
Lịch sử của kênh đào gắn liền với Mỹ. Công trình này do Mỹ xây dựng từ đầu thế kỷ 20 và hoàn thành vào năm 1914. Washington kiểm soát kênh đào trong gần một thế kỷ trước khi chính thức bàn giao cho Panama vào năm 1999 theo thỏa thuận của Tổng thống Jimmy Carter, một quyết định từng gây tranh cãi mạnh mẽ trong nội bộ Mỹ.
Với Panama, kênh đào này là trụ cột kinh tế quan trọng. Năm 2024, doanh thu từ kênh đào đạt gần 5 tỷ USD, chiếm 23,6% tổng thu nhập quốc gia, theo IDB Invest.
Trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ - Trung leo thang, kênh đào Panama tiếp tục là tâm điểm chú ý. Chính quyền Trump đã áp thuế 20% lên toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc và dự kiến sẽ công bố thêm các biện pháp thuế quan mới trong tuần tới. Đáp lại, Bắc Kinh cũng chuẩn bị các động thái trả đũa.
Thương vụ bán cảng Panama của tỷ phú Lý Gia Thành, vì thế, không chỉ mang ý nghĩa thương mại mà còn phản ánh sự cạnh tranh địa chính trị giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
