Cuối tuần lại những câu chuyện kinh doanh với Hoàng Tiến, tôi kể rằng năm 2019 đã có quan điểm gây tranh cãi là:

“Đừng lên kế hoạch dài hạn, vì thế giới đang thay đổi quá nhanh”

Năm 2019 đó khi tôi nói điều này, mọi người phản đối rất nhiều vì thay đổi nhanh thì sao, phải có kế hoạch đi dài hạn và quyết tâm, cùng lắm là linh hoạt ngắn hạn thôi chứ. Nhưng đã 6 năm trôi qua, đa số các kế hoạch dài hạn 5 năm đã gãy. Đa số 2019 đều không có mối lo về AI, mối lo về công nghệ, về chiến tranh thương mại, về địa chính trị hay về khí hậu, nhưng giờ đã khác.

Thế là CEO Tiến lại gửi cho tôi danh sách rủi ro này và hỏi:

“Doanh nghiệp đang lo nhất điều gì? ”.

 

Một câu hỏi khó đặc biệt trong một thế giới ngày càng bất định. Tôi phải tìm lại báo cáo Quản trị Rủi ro Toàn cầu năm 2025 dựa trên hỏi 3.000 nhà lãnh đạo cấp cao từ CEO, CFO đến giám đốc rủi ro, tất cả đều chia sẻ những mối lo ngại lớn nhất hôm nay và 3 năm tới.

Từ đây có không ít điều thú vị. Đầu tiên hãy cùng nhìn về năm 2025, hiện tại những gì được đặt lên bàn làm việc về rủi ro :

  • Năm 2025 đã gia tăng 22% số vụ tấn công mạng, khiến rủi ro Tấn công mạng hoặc rò rỉ dữ liệu giữ top 1 rủi ro trong 6 năm qua.

  • Cùng lúc, doanh nghiệp phải đối mặt với bộ đôi “rủi ro muôn đời” gồm kinh tế suy giảm và cạnh tranh gia tăng. Nhưng đặc biệt “cạnh tranh” tăng 5 bậc trong bảng xếp hạng, bởi AI và công nghệ mới đang phá vỡ mô hình kinh doanh truyền thống, buộc doanh nghiệp phải chuyển đổi hoặc bị bỏ lại.

  • Cũng rất đặc biệt là lần đầu tiên kể từ 2007 rủi ro Biến động địa chính trị xuất hiện trong top 10, cụ thể đã tăng 12 bậc. Bởi sự xuất hiện dày đặc các yếu tố về chiến tranh thương mại, xung đột Nga–Ukraine, căng thẳng Trung–Mỹ, Trung Đông.

Nhìn sang tương lai 3 năm tới, các doanh nghiệp đang lo ngại điều gì ?

Nhóm rủi ro truyền thống: Tấn công mạng, suy giảm kinh tế và cạnh tranh vẫn là bộ ba đứng đầu.

Đặc biệt Biến động địa chính trị tiếp tục leo hạng, dự báo sẽ thành “Top 5 rủi ro lớn nhất” lần đầu tiên trong lịch sử 10 kỳ khảo sát các cấp lãnh đạo. Điều này phản ánh một nhận thức mới: rủi ro địa chính trị không chỉ “cục bộ”, mà là rủi ro hệ thống toàn cầu. Các tập đoàn có xu hướng “tái cấu trúc toàn cầu” theo hướng :

  • đa dạng hóa chuỗi cung ứng

  • tái đàm phán hợp đồng

  • bảo hiểm rủi ro chính trị

  • chuẩn bị các kịch bản thay thế đầu tư.

Hai rủi ro mới nổi dậy là AI và Biến đổi khí hậu

  • Trong đó AI đang trở thành “tác nhân khuếch đại rủi ro”, như cách báo cáo mô tả bởi:

    • AI đang được ứng dụng rộng (lạm dụng)

    • Pháp lý chưa theo kịp thực tiễn: Các khung pháp lý mới chỉ thử nghiệm, tạo ra vùng xám lớn về quyền sở hữu, trách nhiệm pháp lý và dữ liệu.

    • AI làm thay đổi cấu trúc kỹ năng, tạo khoảng trống đào tạo và lo ngại mất việc làm ở nhiều lĩnh vực.

    • Nguy cơ rò rỉ dữ liệu qua AI tools, đạo đức AI và hiện tượng “Ảo giác AI” với các thông tin không chính xác.

Cùng với AI thì lần đầu tiên trong lịch sử khảo sát, biến đổi khí hậu lọt vào Top 10 rủi ro tương lai.

Thiệt hại được trả bảo hiểm từ thiên tai trong nửa đầu 2025 đã lên tới 100 tỷ USD cao nhất kể từ 2011, chủ yếu do lũ lụt, cháy rừng và thời tiết cực đoan.

Biến đổi khí hậu còn kéo theo gián đoạn sản xuất, biến động giá nguyên liệu, và đặc biệt là áp lực chính sách toàn cầu như yêu cầu về báo cáo liên quan ESG hay khí hậu tài chính. Doanh nghiệp bắt buộc phải công bố minh bạch dữ liệu khí thải và kế hoạch chuyển đổi.

Thế giới luôn có rủi ro nào đó, có đủ thứ để lo lắng. Lo lắng thái quá thì không xây dựng được cái mới, nhưng vô lo vô nghĩ thì gây đổ vỡ. Mong rằng chúng ta sẽ xoay xở tốt tốt trước các tảng đá ngáng đường này.

Cre: Trương Đắc Nguyên