🏦 USD biến động, vàng tăng mạnh: Ngân hàng thu nghìn tỷ và hưởng lợi từ cải cách thị trường vàng

Sự biến động mạnh của đồng USD và đà tăng liên tục của giá vàng trong thời gian gần đây không chỉ làm “nóng” các kênh đầu tư, mà còn mở ra một chu kỳ lợi nhuận mới cho ngành ngân hàng Việt Nam. Các chuyên gia nhận định, những chính sách cải cách toàn diện trong lĩnh vực vàng – đặc biệt là Nghị định 232/2025/NĐ-CP – sẽ tác động sâu rộng đến hoạt động và lợi nhuận của các ngân hàng thương mại trong thời gian tới.

🔹 Thu nhập ngoài lãi tăng mạnh – vàng và ngoại hối trở thành “mỏ lợi nhuận”

Theo báo cáo ngành ngân hàng mới nhất của FiinRatings, tỷ trọng thu nhập ngoài lãi của toàn hệ thống đã tăng lên khoảng 23% tổng thu nhập hoạt động (TOI) trong 6 tháng đầu năm 2025, so với mức 22% cùng kỳ năm 2024.
Động lực chính đến từ hoạt động kinh doanh ngoại hối và vàng, trong khi nguồn thu từ phí dịch vụ duy trì ổn định.

Cụ thể, thu nhập từ vàng và ngoại hối trong giai đoạn 2024 – nửa đầu 2025 tăng 18% so với năm 2023, và 42% so với cùng kỳ năm trước, nhờ hai yếu tố:

  1. Biến động mạnh của tỷ giá VND/USD.

  2. Chênh lệch giá vàng trong nước – quốc tế nới rộng, buộc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) phải can thiệp thị trường.

Thực tế cho thấy, trong năm 2024, nhiều ngân hàng ghi nhận khoản lãi đột biến từ mảng này – đặc biệt là nhóm ngân hàng quốc doanh.

  • Agribank dẫn đầu khi ghi nhận 4.539 tỷ đồng lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh vàng và ngoại hối, gấp hơn 2 lần so với năm 2023.

  • Vietcombank và BIDV lần lượt thu hơn 64 tỷ đồng và 46,7 tỷ đồng từ vàng – trong khi năm 2023 chưa có khoản mục này.

  • MSB và Eximbank, hai ngân hàng tư nhân tham gia đấu thầu vàng miếng năm 2024, cũng báo lãi “bứt phá”:

    • MSB đạt hơn 1.700 tỷ đồng lãi thuần từ kinh doanh vàng và ngoại tệ.

    • Eximbank thu về hơn 30 tỷ đồng từ cùng hoạt động.

Theo FiinRatings, trong nửa cuối năm 2025 và năm 2026, các ngân hàng quốc doanh vẫn sẽ giữ ưu thế nhờ quy mô lớn và khả năng dẫn dắt thị trường ngoại hối – vàng, qua đó tiếp tục cải thiện tỷ suất sinh lời trên tài sản (ROA).

🔹 Nghị định 232/2025 – Bước ngoặt trong quản lý và minh bạch hóa thị trường vàng

Các chuyên gia của VDSC (Công ty Chứng khoán Rồng Việt) đánh giá, Nghị định 232/2025/NĐ-CP là bước ngoặt lớn trong tiến trình cải cách toàn diện thị trường vàng tại Việt Nam.

Một trong những điểm đáng chú ý nhất là mọi giao dịch mua bán vàng từ 20 triệu đồng trở lên mỗi ngày của một khách hàng bắt buộc phải thực hiện qua tài khoản ngân hàng.
➡️ Quy định này giúp tăng tính minh bạch, chống rửa tiền, đồng thời chuyển dòng tiền mặt trước đây trong các giao dịch vàng vào hệ thống ngân hàng.

Theo số liệu của Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), giá trị giao dịch vàng miếng chính thức tại Việt Nam năm 2024 ước đạt 4 tỷ USD.
Nếu phần lớn lượng giao dịch này được thực hiện qua ngân hàng, lượng tiền gửi CASA (không kỳ hạn) có thể tăng thêm hàng tỷ USD, tạo nguồn vốn giá rẻ mới cho hệ thống.

VDSC dự báo, nhóm ngân hàng có thị phần CASA lớn sẽ là bên hưởng lợi rõ rệt nhất, bao gồm:

  • Big4 (Agribank, BIDV, Vietcombank, VietinBank) – chiếm 54% thị phần năm 2024.

  • MB, VPBank, Techcombank, ACB – chiếm thêm 22%.

🔹 Ngân hàng được phép sản xuất vàng miếng – cơ hội đi kèm thách thức

Nghị định 232 còn mở cửa cho các ngân hàng thương mại có vốn điều lệ trên 50.000 tỷ đồng tham gia sản xuất vàng miếng.
Tính đến 30/6/2025, có 8 ngân hàng đáp ứng điều kiện này, gồm:
BIDV, VietinBank, Vietcombank, Agribank, MB, Techcombank, VPBank và ACB.

Tuy nhiên, VDSC cho rằng, biên lợi nhuận từ hoạt động sản xuất vàng khá thấp (dưới 5%), trong khi rủi ro biến động giá vàng lại cao. Vì vậy, đây không phải mảng kinh doanh cốt lõi hấp dẫn, mà chủ yếu mang tính chiến lược – hỗ trợ thanh khoản và uy tín thương hiệu.

🔹 Hướng tới sàn giao dịch vàng tập trung – bước tiến lớn trong cải cách thị trường

Một điểm đáng chú ý khác trong tiến trình cải cách là kế hoạch thành lập sàn giao dịch vàng tập trung quốc gia.
Tháng 5/2025, Chính phủ đã yêu cầu NHNN nghiên cứu mô hình triển khai, với ba hướng khả thi:

  1. Sàn vàng quốc gia độc lập, trực thuộc Nhà nước quản lý.

  2. Tích hợp sàn vàng vào Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV).

  3. Liên kết với trung tâm tài chính quốc tế (như TP.HCM hoặc Đà Nẵng).

Theo VDSC, kịch bản khả thi nhất là mô hình sàn vàng tập trung do Nhà nước quản lý, tương tự mô hình của Trung Quốc.
Trong đó, các ngân hàng thương mại có thể đóng vai trò:

  • Trung gian giao dịch;

  • Cung cấp dịch vụ tài chính liên quan đến vàng (tài khoản vàng, giao dịch trực tuyến, phái sinh…);

  • Hỗ trợ thanh toán và lưu ký vàng trên sàn.

Việc thành lập sàn vàng tập trung được kỳ vọng sẽ:

  • Thu hút lượng vàng lớn trong dân vào hệ thống ngân hàng;

  • Mở rộng nguồn vốn cho vay sản xuất – đầu tư;

  • Tăng GDP thông qua dòng vốn lưu thông;

  • Gia tăng tiền gửi CASA và phí dịch vụ tài chính liên quan đến vàng.

Giá vàng có kéo dài chuỗi tăng kỷ lục đến năm 2025?

🔹 8 “ông lớn” ngân hàng sẽ nắm lợi thế đầu tiên

Nhờ đáp ứng điều kiện vốn và năng lực tài chính, 8 ngân hàng lớn được phép nhập khẩu, sản xuất vàng miếng sẽ nắm ưu thế tiên phong khi sàn vàng tập trung được vận hành.
Họ có thể chủ động nguồn vàng vật chất để đảm bảo thanh toán, lưu ký và hỗ trợ giao dịch trực tiếp trên sàn – từ đó mở rộng dịch vụ tài chính và tăng lợi nhuận phi tín dụng.

🧭 Tổng kết

Biến động của USD, giá vàng tăng mạnh cùng với các chính sách cải cách thị trường vàng đang mở ra một kỷ nguyên mới cho ngành ngân hàng Việt Nam.
Từ việc tăng CASA, đẩy mạnh dịch vụ tài chính liên quan đến vàng, cho đến mở rộng vai trò trung gian giao dịch, các ngân hàng – đặc biệt là nhóm Big4 và những ngân hàng tư nhân lớn – đang chuyển mình để trở thành “trung tâm dòng chảy vàng” trong nền kinh tế.