Chỉ vài ngày trước đó, Ngân hàng Nhân dân Trung Hoa đã bơm 17 tỷ USD vào thị trường nhằm tăng tính thanh khoản của hệ thống ngân hàng và tránh được tác động dây chuyền khi "quả bom nợ" Evergrande chực chờ bùng nổ.
Hôm 23-9, Evergrande đã không thể trả nổi lợi suất đến hạn của hai loại trái phiếu nội địa. Trước đó, hôm 20-9 tập đoàn cũng không thể chi tiền cho các loại trái phiếu và lợi suất đến hạn.
Và lúc này, thông điệp của Bắc Kinh đã rõ ràng: cứu hàng trăm nhà đầu tư nhỏ lẻ đã đổ tiền vào 1,4 triệu căn hộ ở khắp Trung Quốc, không cứu những tập đoàn quá lớn để thất bại với tư duy "tao mà chết thì có khối đứa chết theo".
Evergrande (Hằng Đại) chắc chắn sẽ có kết cuộc tương tự dù rằng chính phủ đã cho thêm hạn chót là trong vòng 1 tháng phải kiếm tiền để thanh toán các khoản nợ gốc và lãi suất đáo hạn. Nếu không tập đoàn sẽ phá sản.
Bắc Kinh sẽ không để Hằng Đại đột tử, gây bất ổn xã hội vào lúc này khi Thế vận hội mùa đông Bắc Kinh 2022 chỉ còn 5 tháng nữa. Nhà quản lý sẽ vào cuộc, cầm trịch và quản lý các khoản tài sản và dòng tiền của Evergrande, bảo đảm rằng dòng vốn đó sẽ dùng để bù đắp cho nhà đầu tư cá nhân, không phải trả cho chủ nợ.
Tiếp theo Evergrande, Trung Quốc lại dậy sóng với vụ bắt giữ Chủ tịch Trần Phong và CEO Tần Hiểu Đông của tập đoàn HNA Group.
HNA hôm 24/9 cho biết chủ tịch Trần Phong và giám đốc điều hành Đàm Hướng Đông bị cảnh sát bắt tại đảo Hải Nam, miền nam Trung Quốc, nơi đặt trụ sở chính của công ty.
"Hai người bị bắt theo quy định pháp luật vì nghi ngờ thực hiện hành vi trái pháp luật", tập đoàn HNA thông báo, không nêu chi tiết cáo buộc, nói thêm công ty vẫn hoạt động "ổn định" và "không bị ảnh hưởng".
Cố Cương, người đứng đầu nhóm tái cấu trúc công ty, công bố tin Trần Phong và Đàm Hướng Đông trong cuộc họp có hơn 2.700 nhân viên tham dự hôm 24/9. Cố Cương nhấn mạnh công ty cần được đảng Cộng sản Trung Quốc giám sát nhiều hơn, thông điệp cho thấy chính quyền đang gia tăng ảnh hưởng lên hoạt động của công ty. HNA chưa phản hồi yêu cầu bình luận.
Từ hãng hàng không nội địa Hainan Airlines ở đảo Hải Nam, HNA Group đã phát triển thành một tập đoàn lừng lẫy, bung tiền ra mua cả thế giới từ cổ phần trong Deutsche Bank, đến những tòa tháp cao chọc trời ở Manhattan và London...
Trần Phong thành lập Hainan Airlines năm 1993, phát triển nó từ một hãng hàng không nhỏ trong khu vực thành một tập đoàn lớn mạnh. HNA từng nắm giữ cổ phần tập đoàn khách sạn Hilton và Deutsche Bank, đồng thời đầu tư nhiều khoản trong lĩnh vực hàng không, du lịch, bất động sản và dịch vụ tài chính trong các thương vụ mua bán và sáp nhập. Công ty bắt đầu gặp khó khăn từ năm 2017 khi gánh khoản nợ hàng tỷ USD.
HNA Group đã từng một thời là niềm tự hào của Trung Quốc. Cựu chủ tịch Vương Kiên và Chủ tịch Trần Phong từng hiện diện trong nhiều chuyến công du của Chủ tịch Tập Cận Bình và có mặt trong các cuộc tiếp đãi của của cựu Thủ tướng David Cameron của Anh.
Tổng giá trị các tài sản hải ngoại của HNA Group lên đến 40 tỷ USD, nhưng lâu đài khổng lồ này được xây trên những đồng tiền chắt chiu cổ phần và trái phiếu vay mượn từ những người trẻ Trung Quốc lao đầu vào kiếm tiền, nhanh và thật nhanh.
Đế quốc HNA ngày càng mở rộng thì chính quyền càng lo lắng. Tháng 7-2018, cựu chủ tịch Vương Kiên chết bất ngờ vì tai nạn ở Pháp. Nhiều tháng sau, cảnh sát Pháp nói rằng chủ tịch Vương "tự sát". Lúc này, khối nợ của HNA đã lớn lắm rồi.
Anbang, HNA Group và rồi sẽ Evergrande. Bắc Kinh đã ra thông điệp cứng rắn với những tập đoàn phát triển "bạo phát bạo tàn", nhưng nếu không có những dung dưỡng và chính sách tín dụng hào phóng và dễ dãi trong nhiều năm của Bắc Kinh, những công con đó không thể trở thành những quả bom nợ khổng lồ, mà Down Jones, Nikkei, Wall Street và nhiều nhà đầu tư định chế phải kiêng dè bởi họ đã dấn thân quá sâu và quá liều kiểu "được ăn cả" chứ nhất định "ngã về không".
Bắt giữ hai nhà lãnh đạo họ Đàm và Trần vào cuối tuần, Bắc Kinh cũng khá cân nhắc đến tác động của thị trường vốn. Nhưng những quả bom hẹn giờ lúc nào cũng chực chờ nổ tung.
Dự kiến là sáng Thứ Hai 27-9, sàn chứng khoán Việt Nam sẽ tiếp tục đỏ lửa như hôm 20 và 21-9 vừa rồi.
