Ngày 10/7/2025, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump bất ngờ thông báo áp mức thuế nhập khẩu 35% lên một loạt hàng hóa từ Canada, thay thế cho mức 25% hiện hành đối với những mặt hàng không thuộc USMCA. Mức thuế này sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8 tới đây, ngay sau khi các cuộc đàm phán thất bại, khiến quan hệ thương mại song phương vốn đã căng thẳng nay càng trở nên rối ren.
1. Năng lượng: Cơ hội hay thách thức?
Mặc dù chính sách miễn trừ giữ nguyên mức thuế 10% với các sản phẩm năng lượng (dầu thô, khí đốt) để không làm xáo trộn chuỗi cung ứng khắt khe của Hoa Kỳ, quyết định này vẫn gây lo ngại cho các công ty đầu tư và sản xuất điện lực Mỹ. Khi phải cân đối nguồn nguyên liệu giá rẻ từ Canada với chi phí sản xuất nội địa, các nhà máy Mỹ sẽ đánh giá lại hợp đồng dài hạn, từ đó có thể tác động ngược trở lại giá khí tự nhiên và xăng dầu nội địa.
2. Kim loại: Nhôm, thép vào tâm bão
Canada chiếm khoảng 50% nguồn nhôm và 66% nguồn thép nhập khẩu của Mỹ. Với thuế 35% áp lên những mặt hàng này (so với mức 50% trước đây với một số mặt hàng thép, nhôm), các nhà máy chế biến thép, ô-tô và xây dựng tại Mỹ sẽ phải chịu giá đầu vào tăng mạnh. Thực tế trong tháng 6, khi mức thuế 50% được áp dụng khẩn cấp, premium nhôm giao ngay đã lập kỷ lục 990 USD/tấn, tăng 20% chỉ trong vài ngày. Mức thuế mới 35% sẽ giữ premiums ở ngưỡng cao, đẩy chi phí sản xuất nội địa tăng và có thể chuyển tải qua người tiêu dùng dưới hình thức giá thành sản phẩm ô-tô, máy móc và vật liệu xây dựng đắt đỏ hơn.
3. Gỗ xẻ và lâm sản: Miễn trừ chưa đủ an toàn
Dù lâm sản nằm trong diện miễn trừ theo USMCA, chính quyền Washington vẫn cho biết sẽ xem xét các biện pháp điều tra bổ sung dựa trên lý do “bảo vệ an ninh quốc gia”. Cam kết miễn thuế 0% với gỗ mềm vì vậy vẫn tiềm ẩn rủi ro. Ngay từ đầu năm 2025, các cuộc điều tra Section 232 đã khiến hợp đồng gỗ xẻ tăng 7% chỉ trong quý I, và tâm lý phòng thủ vẫn chưa nguôi, buộc doanh nghiệp chế biến gỗ phải đẩy mạnh dự trữ, khiến giá giao ngay tiếp tục duy trì ở mức cao.
4. Toàn cảnh giao thương: “Cuộc chơi lưỡng bại”
Thông điệp đanh thép từ Washington – rằng Canada đang “thua lỗ bền vững” trong thương mại song phương – không chỉ nhắm vào riêng mặt hàng nào mà là một đòn giáng mạnh vào toàn bộ chuỗi cung ứng Bắc Mỹ. Quyết định gia tăng thuế quan đi kèm đe dọa loại trừ trừng phạt với EU và các “đối tác không cùng chí hướng” làm gia tăng rủi ro chuỗi logistics: giao thông qua biên giới chậm chạp, chi phí khai hải quan tăng, đơn hàng bị hoãn…
Kết luận
Thuế 35% của Mỹ lên hàng hóa Canada không chỉ đơn thuần là “vấn đề giá” mà còn là minh chứng cho xu hướng điều chỉnh lại toàn bộ trật tự thương mại toàn cầu. Trong ngắn hạn, giá cả năng lượng, kim loại và lâm sản sẽ tiếp tục biến động mạnh, buộc doanh nghiệp hai nước phải tái cơ cấu chiến lược nhập khẩu, tìm nguồn thay thế và đẩy nhanh quá trình “tự cung, tự cấp” trong một số lĩnh vực trọng yếu. Quan trọng hơn, căng thẳng này báo hiệu một giai đoạn bất định kéo dài, khi các bên đàm phán vẫn chưa tìm được tiếng nói chung và thị trường hàng hóa toàn cầu đứng trước cơn sóng mới của thuế quan và rào cản thương mại.
