Gần đây, một số bài báo đăng tải tiêu đề gây chú ý như: “Đột phá: Thuốc tiêm mới chỉ mất 5 phút, điều trị 15 loại ung thư”.
Nghe qua, người đọc có thể hiểu nhầm rằng một loại thuốc mới vừa ra đời có thể điều trị dứt điểm nhiều loại ung thư, chỉ bằng một mũi tiêm dưới da trong vài phút. Nhưng thực tế không hề đơn giản như vậy. Chúng ta cần hiểu thông tin này như thế nào?
- Thuốc được nhắc trong các bài báo là Nivolumab, có tên thương mại là Opdivo. Thuốc Nivolumab được nghiên cứu và sử dụng trong các thử nghiệm lâm sàng từ năm 2006, và chính thức được FDA (Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ) phê duyệt lần đầu tiên vào năm 2014 để điều trị ung thư hắc tố (melanoma) không thể phẫu thuật.
- Đây không phải là một loại thuốc mới, mà là một cách bào chế mới, chuyển từ truyền tĩnh mạch (intravenous, IV) sang tiêm dưới da (subcutaneous, SC), giúp tiết kiệm thời gian và thuận tiện hơn cho bệnh nhân.
- Thuốc này thường được sử dụng qua đường tĩnh mạch (mất khoảng 30-60 phút để truyền). Dựa vào các nghiên cứu gần đây thì loại thuốc phát triển sau này (tên thương mại là Opdivo Qvantig) để chích dưới da (mất khoảng dưới 5 phút thao tác) thì công dụng tương đương, nên các tổ chức Y Tế như FDA của Mỹ đã cho phép sử dụng vào cuối năm 2024 và MHRA (Medicines and Healthcare products Regulatory Agency) của Anh vừa cho sử dụng gần đây (30/4/2025).
- Nivolumab là loại thuốc có bản chất kháng thể đơn dòng nhắm đến PD-1, một loại protein ức chế miễn dịch nằm trên bề mặt tế bào loại T của hệ thống miễn dịch. Khi thuốc bám lên protein PD-1, ức chế hoạt động của nó, thì sẽ giúp hoạt hóa lại tế bào miễn dịch vốn đã bị tế bào ung thư kìm hãm. Cho dễ hiểu thì thuốc này có tác dụng “sửa chữa” lại chân thắng đang “bị kẹt” của tế bào miễn dịch.
- Nivolumab không phải thuốc tiêu diệt ung thư trực tiếp như hóa trị, xạ trị mà giúp phục hồi chức năng của hệ miễn dịch. Không phải tất cả bệnh nhân đều đáp ứng mà thuốc chỉ hiệu quả nếu khối u phụ thuộc vào con đường ức chế miễn dịch qua PD-1. Nếu ung thư không dùng con đường này, hoặc đã kháng thuốc, thì nivolumab sẽ không hiệu quả.
- Tùy vào loại ung thư và giai đoạn bệnh, nivolumab có thể được sử dụng đơn lẻ hoặc kết hợp với hóa trị, xạ trị, phẫu thuật, hoặc các thuốc miễn dịch khác như ipilimumab.
Nói chung, các bạn cần nên hiểu vấn đề nó như thế chứ đừng “tưởng tượng” cao xa quá nhe!
Tài liệu tham khảo:
https://news.bms.com/.../US-Food-and-Drug.../default.aspx
https://www.gov.uk/.../mhra-authorises-cancer-treatment...
https://www.reuters.com/.../us-fda-approves-injectable.../
https://thanhnien.vn/dot-pha-thuoc-tiem-moi-chi-mat-5...
--------------------
Nguồn: TS. Nguyễn Hồng Vũ
https://www.facebook.com/vu.nguyen.758/posts/pfbid0VHg4TuQ6EFdXrWeCuFkEEWTKgkWDP4J4wiGS8eGPwkH8D4QoYgsggJbwhW9iZafGl
