Tôi từng nghĩ tiền chỉ là công cụ. Rằng ai sống tử tế, thì tiền cũng tử tế. Rằng miễn mình không để nó làm chủ, thì chẳng có gì phải sợ.

Cho đến khi tận mắt chứng kiến tiền... cắt người như dao.

dong-tien-luoi-dao-vo-hinh-trong-moi-cuoc-doi-1754282558.png

Năm đó, tôi 29 tuổi, làm trong một công ty đầu tư nhỏ. Một dự án bất động sản ở ngoại ô Hà Nội khiến tôi có dịp tiếp xúc gần với một gia đình giàu có, đúng kiểu "tam đại đồng đường", ba thế hệ sống trong một biệt thự sân vườn rộng cả nghìn mét vuông. Người cha - ông Tấn, 68 tuổi, từng là cán bộ cấp cao về hưu, gầy dựng nên cơ nghiệp này từ thuở khó khăn. Có hai người con trai: anh cả tên Phong, làm giám đốc một công ty xây dựng, em là Minh - kỹ sư đang làm tại Singapore.

Tôi nhớ lần đầu đến nhà họ, mọi thứ tưởng chừng hoàn hảo. Mâm cơm đủ đầy, tiếng cười rộn rã, rượu vang được rót trong chén nhỏ - ông Tấn đùa rằng “đi Tây nhưng ăn kiểu ta”.

Không ai ngờ, vài tháng sau, tiếng cười ấy biến mất. Vì một điều duy nhất: chia tiền.

Ông Tấn mắc bệnh nan y. Biết mình chẳng còn nhiều thời gian, ông quyết định viết lại di chúc. Mọi tài sản, gồm ba mảnh đất vàng, hai căn biệt thự, cổ phần vài công ty… được ông chia đều. Nhưng chia “đều” theo cách ông nghĩ: người ở gần được nhà; người đi xa được tiền mặt.

Phong - con cả tức giận. Anh cho rằng, ở gần cha, chăm nom từng bữa thuốc thang, vậy mà lại chỉ được “căn nhà cũ” trong khi em út - Minh chẳng ở bên ngày nào lại được “chia đậm” mảnh đất ven hồ trị giá gần 50 tỷ.

Tôi không thể nào quên hôm đó, trong buổi họp gia đình, Phong đập bàn đứng dậy: “Cha sống sao cũng phải cho công bằng! Con ở bên gánh vác, giữ nhà này mấy chục năm. Còn nó chỉ gửi tiền về và gọi Zoom. Giờ cha định chia thế là hợp lý à?”

Ông Tấn không nói. Minh thì lặng im. Chỉ có một giọt nước mắt, rơi từ ánh mắt đã đục màu của người cha.

Từ hôm đó, hai anh em không nhìn mặt nhau nữa. Mấy tháng sau ông Tấn mất, đám tang lặng lẽ, chỉ có một bên gia đình đưa tang, bên kia vắng bóng.

Tôi đã chứng kiến nhiều thương vụ bạc tỷ, nhiều cuộc mặc cả trong phòng họp. Nhưng chính lần đó, tại căn nhà có tiếng cười biến mất, tôi mới thấy đồng tiền sắc đến mức nào.

Một lần khác, chuyện xảy ra ở một người bạn cũ - Tùng, từng học cùng tôi đại học. Năm đó cậu thất nghiệp, nhắn tôi vay 20 triệu. Tôi không nghĩ nhiều, gửi ngay.

6 tháng sau, tôi nhắn hỏi nhẹ nhàng. Cậu seen, không trả lời. Tôi nhắn lần nữa, vẫn im lặng. Mãi đến 1 năm sau, tôi nghe người quen kể: Tùng khoe mới lên chức trưởng phòng, vừa mua xe mới.

Tôi không tiếc tiền. Nhưng tôi tiếc... một tình bạn.

Tiền không có lỗi. Tiền không có cảm xúc. Nhưng tiền phơi bày bản chất con người.

Ai đó từng nói: “Đồng tiền là phép thử, không phải ai giàu cũng xấu, nhưng ai xấu, sớm muộn cũng bộc lộ khi có hoặc thiếu tiền.”

Và điều đó đúng.

Tôi biết một người bạn - tên Giang, là chủ một chuỗi nhà hàng ở TP.HCM. Khi dịch bệnh xảy ra, hệ thống của cô bị lỗ triền miên, nhiều chi nhánh phải đóng cửa. Nhưng một điều duy nhất cô không làm là nợ lương nhân viên.

Cô kể: “Mỗi tháng vẫn cắn răng mượn thêm để trả lương đủ, vì họ cũng có con cái, có gia đình, họ sống dựa vào đồng tiền đó. Lỡ có thua, thua sau. Nhưng còn sống, phải giữ được chữ ‘nghĩa’.”

Giang không giàu nhất. Nhưng là người giữ được mình.

Tiền có thể là lưỡi dao, hoặc là băng gạc.

Nó sắc  nhưng cũng linh hoạt. Nó nguy hiểm nhưng cũng cứu rỗi. Quan trọng là tay ai cầm dao. Và tay đó có run vì tham, vì sân, vì si không.

Giờ tôi đã 37 tuổi. Không còn quá ngây thơ khi nghĩ rằng “chỉ cần sống tử tế là đủ”. Nhưng tôi tin: có những thứ không nên bán, dù giá nào. Niềm tin. Lòng tử tế. Và những mối quan hệ đã từng vì nhau mà sống thật.

Tiền cứ kiếm. Nhưng đừng để tiền cắt mất trái tim mình.

Nếu bạn còn giữ được một bàn tay để bắt, một người để chia sẻ, một gia đình để quay về mỗi tối, hãy biết ơn. Vì thế giới này, không phải ai cũng còn giữ được điều đó… sau khi đã “kiếm được rất nhiều tiền”.

Đừng sợ tiền. Hãy sợ mình không còn đủ tỉnh táo khi cầm nó trong tay.