Thông tin từ DealStreetAsia cho thấy tính đến ngày 12/10, khu vực ASEAN có thêm 15 công ty khởi nghiệp đã bơm vốn mạo hiểm để trở thành kỳ lân. Mặc dù vậy, không ai trong số họ đến từ Việt Nam – một nghịch lý tương phản số lượng doanh nghiệp mới thành lập ngày một tăng lên.
Trong bảy năm gần đây, Việt Nam mới chỉ có hai kỳ lân, gồm VNG năm 2014 và VNLife năm 2020. Sky Mavis - một startup về game blockchain hồi tháng 10 đã thành công với đợt huy động vốn Series B trị giá 152 triệu USD, nâng giá trị tài sản lên 3 tỷ USD. Tuy nhiên, nó vẫn chưa thể là kỳ lân Việt Nam vì đăng ký kinh doanh tại Singapore.
Lý giải nguyên nhân Việt Nam đang chưa thể tạo ra nhiều kỳ lân như kỳ vọng, bà Tuyết Mai, chuyên gia marketing với kinh nghiệm nhiều năm làm việc với các hãng công nghệ cho rằng, hầu hết các startup công nghệ trong nước đều phát triển sản phẩm, dịch vụ dựa trên góc nhìn kỹ thuật thay vì nhu cầu thực của người dùng. “Do đó, họ gặp nhiều rắc rối hơn với việc tiếp cận các tệp khách hàng đa dạng và tự nâng cấp bản thân để trở nên lớn mạnh hơn.”
Hơn nữa, một số công ty trong số họ, mặc dù nhanh chóng cập nhật xu hướng của các ngành, nhưng lại cho thấy khả năng cạnh tranh hạn chế so với các đối thủ nước ngoài, đặc biệt là những công ty kinh doanh cùng ngành nghề.
Quốc gia càng có nhiều kỳ lân thì càng thu hút đầu tư tốt hơn. Đó cũng là lý do khiến Đông Nam Á và Ấn Độ dẫn đầu châu Á về huy động vốn vào các công ty khởi nghiệp trong nhiều năm. Đến nay, Đông Nam Á có 17 kỳ lân, trong khi con số này ở Ấn Độ là 30.
Hiểu được lợi thế này, Việt Nam cũng đặt mục tiêu sở hữu 10 kỳ lân vào năm 2030. Tuy nhiên, với những xáo trộn lớn liên quan đến việc hiểu nhu cầu của khách hàng, kỹ năng quản lý, đặc biệt là xu hướng đăng ký kinh doanh ngoài Việt Nam, mục tiêu này dường như rất khó đạt được.
Ông Trần Kiến Uy, Giám đốc điều hành của Katalon, nhà cung cấp nền tảng tự động hóa thử nghiệm hàng đầu, cho rằng để trở thành kỳ lân, các công ty khởi nghiệp trong nước không thể sao chép mô hình kinh doanh ở nước ngoài để áp dụng tại Việt Nam nhằm tận dụng lợi thế về chi phí lao động thấp tại địa phương, mà phải tạo ra một mô hình độc đáo và giá trị sử dụng cao.
Thêm vào đó, rất cần có những thay đổi về mặt luật pháp chẳng hạn như Nghị định 38/2018/NĐ-CP quy định điều kiện đầu tư đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) và công ty có quy mô dưới 30 nhân viên. Cụ thể, nhà đầu tư không được đầu tư quá 50% vốn điều lệ của công ty.
Những khó khăn trên đã phần nào khiến bức tranh khởi nghiệp ở Việt Nam hiện nay khá ảm đạm khi chưa đến 5% tổng số công ty khởi nghiệp tổ chức tiệc sinh nhật lần thứ hai. Nói cách khác, hàng nghìn doanh nghiệp địa phương không thể tồn tại quá hai năm.
