Quyền của chủ sở hữu trong doanh nghiệp tư nhân có một số điểm khác biệt quan trọng so với các loại hình doanh nghiệp khác, đặc biệt là công ty trách nhiệm hữu hạn (TNHH) và công ty cổ phần (CTCP). Những khác biệt này chủ yếu liên quan đến quyền kiểm soát, trách nhiệm tài chính, và cơ chế ra quyết định:
1. Toàn quyền kiểm soát và quản lý doanh nghiệp
- Doanh nghiệp tư nhân: Chủ sở hữu duy nhất nắm toàn quyền quyết định mọi hoạt động kinh doanh, từ chiến lược đến vận hành. Không cần thông qua hội đồng thành viên hoặc đại hội đồng cổ đông.
- Các loại hình khác: Quyền kiểm soát bị chia sẻ hoặc hạn chế bởi cơ cấu tổ chức. Ví dụ, trong CTCP, quyền ra quyết định chiến lược phải được thông qua đại hội đồng cổ đông, còn trong công ty TNHH, quyền này thuộc hội đồng thành viên.
2. Chịu trách nhiệm vô hạn
- Doanh nghiệp tư nhân: Chủ sở hữu chịu trách nhiệm vô hạn bằng toàn bộ tài sản cá nhân đối với các khoản nợ và nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp.
- Các loại hình khác: Chủ sở hữu chỉ chịu trách nhiệm hữu hạn tương ứng với phần vốn góp hoặc số cổ phần sở hữu. Điều này giảm rủi ro tài chính cá nhân.
3. Không có tư cách pháp nhân độc lập
- Doanh nghiệp tư nhân: Doanh nghiệp không có tư cách pháp nhân, đồng nghĩa với việc doanh nghiệp và chủ sở hữu là một thực thể duy nhất về mặt pháp lý.
- Các loại hình khác: Đều có tư cách pháp nhân, nghĩa là doanh nghiệp tồn tại độc lập với chủ sở hữu, tạo sự tách biệt rõ ràng về pháp lý.
4. Quyền huy động vốn hạn chế
- Doanh nghiệp tư nhân: Không được phép phát hành cổ phiếu hoặc chứng khoán để huy động vốn, và việc gọi vốn từ bên ngoài bị hạn chế.
- Các loại hình khác: CTCP có thể phát hành cổ phiếu để huy động vốn từ công chúng, còn công ty TNHH có thể tăng vốn bằng cách mời thêm thành viên góp vốn.
5. Quyền định đoạt tài sản doanh nghiệp
- Doanh nghiệp tư nhân: Tài sản doanh nghiệp thuộc quyền sở hữu trực tiếp của chủ doanh nghiệp, không có sự phân biệt với tài sản cá nhân.
- Các loại hình khác: Tài sản doanh nghiệp thuộc sở hữu của doanh nghiệp, không thuộc về cá nhân nào, kể cả chủ sở hữu.
6. Tính kế thừa và chuyển nhượng
- Doanh nghiệp tư nhân: Khó kế thừa và chuyển nhượng, vì quyền sở hữu và hoạt động kinh doanh gắn chặt với cá nhân chủ sở hữu.
- Các loại hình khác: Quyền sở hữu có thể được chuyển nhượng dễ dàng hơn, đặc biệt là trong CTCP với việc mua bán cổ phần.
Những khác biệt này làm cho doanh nghiệp tư nhân phù hợp hơn với các cá nhân muốn tự quản lý kinh doanh mà không phải chia sẻ quyền lực, nhưng đi kèm rủi ro tài chính cao hơn so với các loại hình doanh nghiệp khác.
