Sự kỳ diệu của TTCK là mức giá bạn trả cho cổ phiếu thể hiện tương lai, chứ không phải những gì mà doanh nghiệp đó đạt được trong quá khứ và hiện tại. Cho nên có nhiều trường hợp khi DN ra báo cáo KQKD khá tốt, nhưng chưa đạt mức kỳ vọng trước đó, dù EPS cũng không thấp, nhưng giá cổ phiếu vẫn giảm. Ngược lại có những DN có KQKD tạm thời chưa quá tốt, nhưng giá cổ phiếu lại tăng vì lý do có nhiều cơ sở để cho rằng trong tương lai sẽ có LN tăng mạnh. Như vậy kỳ vọng của thị trường là yếu tố rất quan trọng ảnh hưởng đến giá cổ phiếu. Kỳ vọng bao gồm định tính và định lượng. Định tính chủ yếu là thông tin, là những suy luận của NĐT, trong đó có cả yếu tố giá trị vô hình, thương hiệu. Định lượng là những con số, những lập luận hay dự báo trong tương lai gần, đa phần là không quá 6 tháng.

photo1629820972517-1629820972659441155434-1631366910.jpg
 

An toàn vốn luôn là tiêu chí số 1 trong đầu tư. Nhưng đầu tư thế nào được gọi là an toàn? Không ít nhà đầu tư đã thua lỗ nặng nề ngay cả khi họ chỉ rót tiền vào các công ty nổi tiếng, có KQKD tốt. Đúng là trong dài hạn, giá cổ phiếu của những công ty này sẽ vượt qua vùng giá cao nhất mà bạn đã từng mua trước đó, nhưng liệu có mấy người có đủ kiên nhẫn để chờ đến ngày đó. Những ai đã từng mua FPT giá 600k/cp hồi 2007, là một cái giá rất cao. Nếu để đến hôm nay, sau khi chia nhiều lần, giá hiện nay tương đương 1.8 triệu/cp, cũng lời gấp 3 lần, tức lời 200% trong 14 năm, không quá tệ. Nhưng đa số các NĐT cá nhân họ sẽ không thể chờ 14 năm như vậy. Nếu họ mua 600k họ sẽ cắt lỗ, rồi nhảy sang mã khác. Nếu họ quay trở lại khi cổ phiếu đó tạo đáy thì quá tốt. Do đó nếu một NĐT chọn đúng doanh nghiệp có nền tảng cơ bản, dù có có "mắc ở đỉnh", không sớm thì muộn điều này cũng sẽ được giải thoát.

Vậy thế nào là doanh nghiệp có nền tảng cơ bản tốt? Đây là câu hỏi không dễ để trả lời. Nếu đã nói đến nền tảng cơ bản, phải ưu tiên các yếu tố định lượng. Doanh nghiệp đó phải có hoạt động sản xuất kinh doanh ổn định. Nếu có những yếu tố bất lợi, làm giảm sút kết quả ngắn hạn, thì vẫn có đủ năng lực để hồi phục, tạo ra LN trong tương lai tốt. Đừng để bị đánh lừa bởi các câu chuyện, những yếu tố định tính. Trọng số hơn trọng cung.

"Nước trong quá thì không có cá", điều này đúng. Nếu những gì tất cả cùng tin tưởng, tất cả cùng nhìn ra, cùng về một phía thì chắc chắn giá sẽ tăng rất chậm. Mong muốn tìm kiếm cổ phiếu tăng giá cao hơn thị trường là điều chính đáng. Vậy nên tìm kiếm ở đâu, và tìm như thế nào? Đây là công việc dành cho những nhà Phân tích và Tư vấn chuyên nghiệp. Còn đối với chúng ta, những NĐT cá nhân, phải biết trân trọng và gìn giữ đồng tiền đầu tư của mình. Phải hiểu thật rõ lý do để tìm đến cổ phiếu đó, quyết định giữ trong bao lâu, mức độ chấp nhận mạo hiểm ở mức nào.

Có 3 nguyên tắc cơ bản để có thể tham gia vào những cuộc chơi "đi tìm vàng". Thứ nhất: ngoài những yếu tố về định tính như thông tin hỗ trợ, xem xét kỹ các chỉ số cơ bản. Nếu xác định những yếu tố làm giảm sút SX-KD chỉ mang tính thời vụ, ngắn hạn, khả năng sẽ hồi phục rất nhanh thì phải tính toán chi tiết, hồi phục như thế nào. Phải dự báo cụ thể các con số về Doanh thu, Lợi nhuận trong 3 tháng và 6 tháng tới. Thứ hai: đối với những doanh nghiệp bị tổn thương quá nặng nề, đã kéo dài trong nhiều quí liên tiếp trước đây, đa phần sẽ rất khó phục hồi nhanh. Cho nên cần bỏ qua những doanh nghiệp kiểu này. Dù chấp nhận mạo hiểm, nhưng không liều lĩnh mang bom cảm tử. Thứ ba: đây là điều then chốt, giá để mua mạo hiểm phải đủ rẻ. Thế nào là rẻ? Đây là điều tôi đã viết nhiều lần, hãy so sánh với DN cùng ngành, so sánh với chính cổ phiếu đó trong lịch sử (P/E).

Sau khi đã hiểu rõ cuộc chơi, vận dụng những nguyên tắc trên, một vấn đề tối quan trọng là phân bổ NAV cho đầu tư mạo hiểm. Tùy theo tính cách từng đối tượng NĐT khác nhau, nhưng cũng chỉ nên dành một phần nhất định để tham gia. Cá nhân tôi luôn đặt nguyên tắc không quá 30% NAV trong thời kỳ cần nhân gấp NAV, trong những vùng giá thấp ban đầu, ví dụ như thời giữa năm 2020. Còn nếu ở hoàn cảnh hiện nay, tôi chỉ dành cho 10% để mạo hiểm.

TTCK Việt nam còn rất sơ khai, đa số các NĐT còn non trẻ, ít kinh nghiệm. Việc xuất hiện nhiều cổ phiếu đột biến về giá là hiện tượng rất bình thường. Trong số này đa phần là định tính, là kỳ vọng. Cũng có những sự bất minh, cũng có những sự gian dối. Bên cạnh đó, cũng có một vài % là những "vàng ròng". Làm giàu nhanh là tâm lý bình thường, nhưng nếu giàu nhanh mà phải trả giá quá cao, hãy từ bỏ ý muốn này. Giá để mua KỲ VỌNG phải đủ hấp dẫn. Và quan trọng nhất phải đủ cơ sở, đặc biệt là các yếu tố định lượng, để xuống tiền cho kỳ vọng. Tôi hy vọng NĐT luôn thật tỉnh táo, không nên quá nghe bất cứ ai, để có thể có sự chọn lựa đúng đắn cho mã cổ phiếu đầu tư của mình.

Tác giả: Nguyễn Hồng Điệp