Trong một buổi họp báo, Thư ký Báo chí Karoline Leavitt noi Tổng thống Trump tin tưởng vào khả năng sản xuất iPhone tại Mỹ. Leavitt cho ràng Mỹ có đủ lao động, nguồn nhân lực và tài nguyên để thực hiện điều này. Cô cũng dẫn chứng khoản đầu tư 500 tỷ USD tại Mỹ mà Apple đã công bố trước đó như một minh chứng.
---
Vậy liệu iPhone có thể được sản xuất tại Mỹ hay không? Đây là câu hỏi không mới, nhưng luôn thu hút sự chú ý mỗi khi có tin đồn về việc Apple cân nhắc chuyển sản xuất khỏi Trung Quốc. Thực tế, ý tưởng này nghe có vẻ khả thi trên lý thuyết, đặc biệt khi Mỹ là quê nhà của Apple và sở hữu nguồn lực công nghệ hàng đầu. Tuy nhiên, khi đi sâu vào chi tiết, mọi thứ phức tạp hơn nhiều so với tưởng tượng.
Hiện nay, iPhone chủ yếu được lắp ráp tại Trung Quốc bởi các đối tác lớn như Foxconn và Pegatron. Lý do không chỉ nằm ở chi phí lao động thấp, mà còn ở hệ sinh thái sản xuất khổng lồ mà Trung Quốc đã xây dựng trong nhiều thập kỷ. Hàng trăm nhà máy cung cấp linh kiện – từ chip, màn hình, pin cho đến những con ốc nhỏ nhất – đều tập trung trong bán kính gần các dây chuyền lắp ráp. Điều này giúp rút ngắn thời gian sản xuất và tối ưu hóa chi phí. Nếu chuyển sang Mỹ, Apple sẽ phải tái tạo lại toàn bộ mạng lưới này, một nhiệm vụ không chỉ tốn kém mà còn đòi hỏi nhiều năm để hoàn thiện.
Chi phí lao động là một rào cản lớn khác. Một công nhân nhà máy tại Mỹ có thể yêu cầu mức lương từ 15-20 USD/giờ hoặc hơn, trong khi tại Trung Quốc, con số này chỉ khoảng 2-3 USD/giờ. Điều này sẽ đẩy giá thành mỗi chiếc iPhone lên cao, buộc Apple phải chọn giữa việc tăng giá bán – vốn đã đắt đỏ – hoặc chấp nhận lợi nhuận thấp hơn. Chưa kể, Mỹ hiện không có đủ lực lượng lao động lành nghề trong ngành sản xuất điện tử để đáp ứng quy mô khổng lồ của Apple, đòi hỏi phải đào tạo lại từ đầu – một quá trình tốn thời gian và tiền bạc.
Tuy nhiên, không phải mọi thứ đều bất lợi. Sản xuất tại Mỹ có thể mang lại lợi ích chiến lược. Giữa bối cảnh căng thẳng địa chính trị và chiến tranh thương mại Mỹ-Trung, việc “đưa việc làm về nước” có thể giúp Apple ghi điểm với chính phủ Mỹ, thậm chí nhận được ưu đãi thuế hoặc trợ cấp. Ngoài ra, công nghệ tự động hóa, với robot và AI, có thể giảm bớt sự phụ thuộc vào lao động thủ công, dù chi phí đầu tư ban đầu không hề nhỏ. Một lợi thế khác là giảm rủi ro từ gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, như những gì đã xảy ra trong đại dịch COVID-19 hay khủng hoảng thiếu chip gần đây.
Dẫu vậy, ngay cả với những lợi ích này, việc chuyển toàn bộ sản xuất sang Mỹ vẫn là một giấc mơ xa vời. Một số chuyên gia cho rằng Apple có thể thử nghiệm sản xuất một phần nhỏ iPhone tại Mỹ – như từng làm với Mac Pro vào năm 2013 tại Texas – để làm hài lòng dư luận và thử nghiệm mô hình mới. Nhưng để đáp ứng nhu cầu hàng trăm triệu chiếc iPhone mỗi năm, Trung Quốc vẫn là lựa chọn tối ưu. Thêm vào đó, Apple không chỉ phụ thuộc vào Trung Quốc để sản xuất mà còn để tiêu thụ – đây là thị trường lớn thứ hai của hãng sau Mỹ. Rút lui hoàn toàn khỏi Trung Quốc có thể gây tổn hại đến doanh số, điều mà Apple khó chấp nhận.
Một yếu tố khác cần xem xét là phản ứng từ người tiêu dùng. Nếu iPhone sản xuất tại Mỹ có giá cao hơn đáng kể, liệu người dùng có sẵn sàng chi trả để ủng hộ “Made in USA”? Hay họ sẽ chuyển sang các thương hiệu rẻ hơn như Samsung, Xiaomi? Đây là bài toán mà Apple phải cân nhắc kỹ lưỡng, vì lòng trung thành của khách hàng không phải lúc nào cũng vô hạn.
Tóm lại, iPhone hoàn toàn có thể được sản xuất tại Mỹ nếu Apple sẵn sàng đầu tư hàng tỷ USD và chấp nhận đánh đổi về chi phí cũng như lợi nhuận. Nhưng trong bối cảnh hiện tại, khi hiệu quả kinh tế và tốc độ vẫn là ưu tiên hàng đầu, việc này khó trở thành hiện thực toàn diện. Có lẽ, một mô hình lai – sản xuất một phần tại Mỹ và phần lớn vẫn ở châu Á – sẽ là giải pháp thực tế hơn trong tương lai gần.
---
