Năm 2016, ông Lê Phước Vũ - Chủ tịch Tập đoàn Hoa Sen (HoSE: HSG) từng gây chú ý khi tuyên bố “ngu gì mà không đầu tư” vào Khu liên hợp luyện cán thép Cà Ná (Ninh Thuận) với tổng vốn hơn 10 tỷ USD, công suất giai đoạn đầu 6 triệu tấn/năm. Dự án được kỳ vọng trở thành bước ngoặt chiến lược, trực tiếp cạnh tranh với Hòa Phát và Formosa.
Thế nhưng, chỉ 4 năm sau, vào năm 2020, HSG bất ngờ “quay xe”, giải thể 6 công ty con liên quan và chính thức rút lui khỏi Cà Ná. Động thái này từng khiến giới đầu tư bất ngờ, bởi nó trái ngược hoàn toàn với hình ảnh quyết liệt trước đó của lãnh đạo Tập đoàn.
Đánh đổi và hệ lụy
Từ bỏ Cà Ná đồng nghĩa với việc Hoa Sen mất đi cơ hội tự chủ nguồn nguyên liệu thép cuộn cán nóng (HRC), yếu tố then chốt quyết định chi phí sản xuất. Do phụ thuộc vào nguồn cung từ Hòa Phát và Formosa, HSG từng chịu thiệt hại nặng giai đoạn 2017-2019, khi giá HRC biến động mạnh. Lợi nhuận sau thuế tụt xuống chỉ 361 tỷ đồng năm 2019, thấp hơn nhiều so với mức nghìn tỷ trước đó.
Ngay cả trong giai đoạn 2023-2024, lợi nhuận của doanh nghiệp cũng chỉ dừng lại ở vài trăm tỷ đồng, con số khiêm tốn so với quy mô của một “ông lớn” ngành thép.
Tập trung mảng lõi, giảm rủi ro tài chính
Thay vì theo đuổi dự án “ngốn vốn”, Hoa Sen chọn quay về củng cố lĩnh vực tôn mạ và ống thép - những mảng đem lại lợi thế cạnh tranh cốt lõi. Doanh nghiệp liên tục đầu tư nghìn tỷ vào các nhà máy như Hoa Sen Yên Bái, Hoa Sen Nhơn Hội, Hoa Sen Phú Mỹ, qua đó giữ vững 29% thị phần tôn mạ trong nước.
Quan trọng hơn, việc từ bỏ Cà Ná giúp HSG tránh được gánh nặng vay ngoại tệ khổng lồ và rủi ro tỷ giá có thể lên tới vài tỷ USD. Ông Lê Phước Vũ thừa nhận tại ĐHĐCĐ năm 2025 rằng quyết định này mang lại “cảm giác nhẹ nhõm” và hóa ra lại là “may mắn” trong dài hạn.
Lựa chọn khôn ngoan?
9 tháng đầu năm tài chính 2025, nhờ giá HRC thuận lợi và thị trường bất động sản hồi phục, HSG đạt 28.825 tỷ đồng doanh thu và 273 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế. Dù chưa trở lại thời kỳ đỉnh cao, kết quả này cho thấy chiến lược tập trung mảng lõi và quản trị rủi ro đã giúp doanh nghiệp duy trì sự ổn định.
Có thể nói, Hoa Sen đã đánh đổi cơ hội tự chủ nguyên liệu để tránh rơi vào “bẫy nợ” và biến động tài chính. Đây không chỉ là sự thay đổi chiến lược, mà còn là minh chứng cho tư duy quản trị linh hoạt trong một ngành nhiều rủi ro như thép.
