1. Ai thích bỏ room (để tự tăng mức cho vay)?
Ai đề xuất bỏ room tín dụng, là các chuyên gia hay các thành viên hội đồng quản trị (HĐQT), ban giám đốc các NHTM? Nếu đó là quan điểm của các chuyên gia, họ sẽ tiếp tục nghiên cứu, cân nhắc, phản biện để có những tư vấn vĩ mô và dài hạn cho các cơ quan quản lý. Nếu đó là các vị trong HĐQT, ban giám đốc các NHTM, thì thay vì chăm chăm nghĩ tới việc tăng room tín dụng để được cho vay nhiều hơn, hãy đổi lại bằng chất lượng tín dụng.
Bản chất của mong muốn tăng room tín dụng là lợi nhuận, nôm na, ngân hàng cho vay được nhiều sẽ nhận được lãi suất nhiều, vì thế, doanh thu, lợi nhuận đều tăng. Tuy nhiên, tăng trưởng tín dụng mà lại có những khoản cho vay không an toàn, phát sinh nợ xấu thì lợi nhuận của các khoản cho vay tốt bị bào mòn, thậm chí, không có lợi nhuận và mất vốn do nợ xấu, điều này đã xảy ra trong giai đoạn trước đây và hiện nay.
Vậy nên, giả sử room tín dụng chỉ ở khoảng 12% hay 14%, chứ không đạt đến mức 15% hay 20% nhưng dư nợ tăng thêm đều là các khoản cho vay chất lượng, không bị nợ xấu, trích lập dự phòng, xóa nợ thì lợi nhuận của ngân hàng có thể còn cao hơn, trong đó có cả nguyên nhân chi phí quản lý, hoạt động thấp hơn.
Chất lượng tín dụng ở đây không chỉ thể hiện ở việc đồng tiền đến được các địa chỉ kinh doanh sinh lời, đảm bảo thu hồi đầy đủ vốn và lãi suất. Ở đây, lợi nhuận còn đến từ các dịch vụ mà khách hàng sẽ phải trả phí khi hợp tác với ngân hàng như dịch vụ thanh toán, dịch vụ thư tín dụng, dịch vụ thẻ…
Chẳng hạn, nếu ngân hàng tập trung vào các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh tốt, có vòng quay vốn nhanh, có mua bán – thanh toán tiền hàng lớn, và có nhiều nhân viên, khách hàng thì ngân hàng sẽ cung cấp các dịch vụ thanh toán nhiều hơn và đó là nguồn thu lợi nhuận cho ngân hàng. Lợi nhuận từ dịch vụ của ngân hàng ở các nước phát triển rất lớn, ở Việt Nam tỷ lệ này còn khiêm tốn… Nói ngân hàng sẽ được hưởng thêm giá trị gia tăng từ các khoản cho vay chất lượng là vì vậy.
2. NH đạt chuẩn Basell 3 lả bảo đảm quản trị an toàn, có thể chủ động tăng tín dụng?
Xét về hệ thống Basel, đây là chuẩn mực quốc tế giúp các ngân hàng nâng cao quản trị rủi ro thông qua các tiêu chuẩn về tỷ trọng vốn, cải thiện thanh khoản, điều chỉnh tỷ lệ đòn bẩy bắt buộc… Thế nhưng, tại Việt Nam cũng như trong các cú sốc ngân hàng ở Mỹ và thế giới mới đây, các ngân hàng gặp khủng hoảng đều tuân thủ các tiêu chuẩn, ít nhất là Basel II. Nghĩa là, Basel là tiêu chuẩn thực thi để tăng độ an toàn vốn cho các ngân hàng nhưng Basel không đảm bảo các ngân hàng sẽ không gặp rủi ro.
Hiệu quả quản trị rủi ro chỉ đạt được khi quản lý nội bộ trong ngân hàng tốt, chẳng hạn, tăng vốn đáp ứng Basel để tăng mức độ an toàn cho người gửi tiền chứ không phải để cho vay thêm hay áp dụng các tiêu chuẩn cải thiện thanh khoản đúng chứ không phải trên hình thức…
Giả sử đứng ở vai một người đi vay, cả khách hàng cá nhân lẫn khách hàng doanh nghiệp, dù chúng ta đã chuẩn bị kỹ hồ sơ nhưng vẫn chưa chắc đã vay được, vì thiếu một vài tiêu chuẩn. Cùng một bộ hồ sơ như vậy mà sử dụng quan hệ quen biết hay bôi trơn thì lại có thể tiếp cận khoản vay. Vấn đề không hẳn nằm ở năng lực chuyên môn của các chuyên viên tín dụng, trưởng phòng tín dụng, giám đốc chi nhánh… mà phần lớn nằm trong vấn đề đạo đức. Và tồn tại này xuất hiện ngay tại hệ thống thanh kiểm tra, giám sát của các cơ quan quản lý.
Vậy làm thế nào để cải thiện tình trạng này? Với từng NHTM, quản trị nội bộ có tốt hay không phụ thuộc rất lớn vào HĐQT. Yêu cầu đầu tiên là HĐQT phải chuyên nghiệp. Ở các nước phát triển, đó là những người có trình độ chuyên môn cao trong lĩnh vực tài chính, có thành tích điều hành và tuân thủ đạo đức ngành được những cổ đông ngân hàng tín nhiệm mời về quản lý. Khi HĐQT chuyên nghiệp, các chính sách, quy trình được đưa ra sẽ phù hợp, việc giám sát tuân thủ chính sách, quy trình mới được thực hiện nghiêm. Còn nếu HĐQT là những ông chủ, bà chủ hoặc người của những ông chủ, bà chủ chỉ định thì dù ban giám đốc có giỏi đến mức nào, họ cũng không thể phát huy được
Một điểm cũng cần lưu ý, NHTM ở Việt Nam hiện nay còn hoạt động thêm các nghiệp vụ của ngân hàng đầu tư, mà những nghiệp vụ đầu tư này thường được HĐQT trực tiếp chỉ huy thông qua các ủy ban đầu tư. Điều này sẽ càng làm tăng rủi ro nếu HĐQT không phải là những người chuyên nghiệp có chuyên môn và kinh nghiệm lâu năm trong ngành tài chính.
Bài trên TBKTSG:
Basel chưa phải là lời giải cho việc bỏ tín dụng! - Tạp chí Kinh tế Sài Gòn (thesaigontimes.vn)
