1. Số liệu kế toán: con số đơn thuần hay ràng buộc pháp lý?
Với Kế toán, tài khoản 111 là nơi ghi nhận tiền mặt của doanh nghiệp. Nhưng với Tòa án, một con số nằm trong tài khoản đó – nếu được ký bởi Giám đốc – có thể trở thành bằng chứng xác lập nghĩa vụ hoàn trả cá nhân. Vụ kiện giữa Công ty TNHH Nam Đô và ông Nguyễn Phước Khương là minh chứng điển hình. Tranh chấp kéo dài gần 10 năm, xoay quanh một con số: 7.400.130.418 đồng ghi nhận là “tồn quỹ” trên báo cáo tài chính 2014.
2. Bối cảnh vụ án
Ông Khương là Giám đốc kiêm người đại diện theo pháp luật của Công ty từ 1998 đến 2015. Khi nghỉ việc, ông đã bàn giao con dấu, hóa đơn, chứng từ… nhưng không bàn giao tiền mặt. Báo cáo tài chính năm 2014 – do chính ông ký và nộp cho cơ quan thuế – thể hiện số tiền mặt tồn quỹ 7,4 tỷ đồng. Công ty khởi kiện, yêu cầu ông hoàn trả toàn bộ khoản này.
Ông Khương phản bác: “Đó là tiền tôi đã dùng để chia lợi nhuận cho các thành viên công ty”, nhưng lại không xuất trình được chứng từ. Các biên bản chia lợi nhuận ông đưa ra có dấu hiệu chỉnh sửa – tẩy xóa, và bị các thành viên khác bác bỏ.
3. Câu hỏi pháp lý cốt lõi
Nếu một Giám đốc ký vào báo cáo tài chính thể hiện công ty có tiền mặt, nhưng sau đó nghỉ việc mà không bàn giao tiền – người đó có phải chịu trách nhiệm cá nhân không?
Câu trả lời, theo phán quyết của Tòa án cấp cao, là có.
4. Lập luận của các bên
Phía công ty cho rằng:
• Số tiền 7,4 tỷ được ghi rõ tại tài khoản 111 trên báo cáo tài chính 2014.
• Báo cáo này do chính ông Khương ký, và đã nộp cho Chi cục Thuế – được xác nhận là hợp pháp.
• Sau khi ông Khương rời chức, công ty kiểm kê tài sản thì không tìm thấy số tiền đó – cũng không có chứng từ chứng minh đã chi.
• Do đó, công ty có quyền yêu cầu hoàn trả số tiền đang “tồn trên sổ sách nhưng không có thực tế”.
Ông Khương phản bác:
• Tiền đã được chia cho các thành viên trong các năm 2012–2014.
• Có biên bản họp thể hiện việc chia lợi nhuận.
• Báo cáo tài chính 2014 công ty cung cấp không đúng bản ông đã ký – dùng con dấu mới, có thể đã bị chỉnh sửa.
Tuy nhiên, các chứng cứ ông Khương đưa ra đều không đủ giá trị pháp lý:
• Biên bản họp bị chỉnh sửa bằng tay, không có xác nhận.
• Các thành viên khác không thừa nhận đã nhận tiền.
• Giám định chữ ký không khẳng định được tính xác thực.
• Các “biên nhận” ông cung cấp cũng không chứng minh được việc đã chuyển tiền cho ai.
5. Tòa phán quyết
Toà sơ thẩm ban đầu chỉ buộc ông Khương trả một nửa số tiền (3,7 tỷ), vì cho rằng cả hai bên đều có lỗi. Tuy nhiên, sau khi Viện kiểm sát và Công ty cùng kháng cáo, Tòa cấp phúc thẩm nhận định:
• Báo cáo tài chính 2014 là chứng cứ pháp lý hợp lệ, được lập đúng quy trình, đúng con dấu tại thời điểm nộp thuế.
• Ông Khương là người duy nhất nắm giữ, quản lý và sử dụng tiền mặt của công ty.
• Việc không có chứng từ, không bàn giao tài sản cho người kế nhiệm là vi phạm nghĩa vụ quản lý tài sản.
• Mọi lý do “đã chia lãi”, “đã gửi tiền” chỉ mang tính chất giải trình – không có chứng cứ.
→ Do đó, buộc ông Khương phải hoàn trả toàn bộ 7,4 tỷ đồng tiền mặt tồn quỹ.
6. Góc nhìn nghề Kế toán – pháp lý
Vụ án là lời cảnh báo nghiêm khắc:
Khi một Giám đốc ký vào báo cáo tài chính, họ không chỉ “ký cho đủ thủ tục” – mà đang cam kết về tài sản công ty trước pháp luật.
Con số trong báo cáo có thể trở thành căn cứ kiện tụng. Nếu có số dư quỹ tiền mặt – nhưng không có thủ quỹ, không có biên bản kiểm kê, không bàn giao sổ sách, không chứng từ – hậu quả có thể rơi xuống người ký báo cáo.
7. Bài học cho Giám đốc và Kế toán
• Đừng để tồn quỹ tiền mặt lớn kéo dài trên sổ sách mà không có kiểm kê thực tế.
• Mọi giao dịch chi tiền, chia lợi nhuận… phải có chứng từ, biên bản đầy đủ.
• Khi thay đổi người đại diện pháp luật – cần biên bản bàn giao tài chính minh bạch, rõ ràng.
• Với Kế toán: hãy luôn cảnh báo Giám đốc khi tồn quỹ quá lớn – vì rủi ro không nằm ở nghiệp vụ, mà nằm ở pháp lý.
Tôi để bản án ở dưới bình luận nhé:
------------------------
Nguồn: Mr Wick Kiểm toán
