Hiệu quả trong quản trị chiến lược từ việc tuyên bố sứ mệnh đã được chứng minh qua sức sống và sự thành công của hàng ngàn doanh nghiệp. Ngoài việc tạo ra một hệ thống tư tưởng thống nhất, xác định được phương hướng chung cho tổ chức, sứ mệnh còn đóng vai trò là lời tuyên ngôn và bảo đảm của doanh nghiệp đối với khách hàng và đối tác của mình. Để có được một tầm nhìn vươn tầm quốc tế, công ty buộc phải tập hợp mọi người dưới một ngọn cờ chung. Sứ mệnh sẽ đảm nhiệm vai trò tập hợp quan trọng ấy, vừa tuyên bố quan điểm, vừa định hướng khách hàng cho doanh nghiệp.
Xét trên quan điểm về vai trò đối với chiến lược, tuyên bố sứ mệnh phản ánh những đánh giá về định hướng phát triển tương lai và các chiến lược dựa vào quá trình phân tích môi trường bên ngoài và bên trong. Tuyên bố sứ mệnh là nền tảng để tạo ra và sàng lọc các lựa chọn chiến lược cho phù hợp với doanh nghiệp. Tiêu biểu như Viettel năm 2018 đã tuyên bố sứ mệnh mới “Tiên phong chủ lực kiến tạo xã hội số” sau khi thực hiện xong sứ mệnh “Phổ cập dịch vụ viễn thông” ở Việt Nam, nhằm tái định vị thương hiệu, chuyển đổi từ một nhà cung cấp dịch vụ viễn thông sang một nhà cung cấp đi đầu và chủ lực trong dịch vụ số.
Xét trên quan điểm về vai trò đối với việc định hướng khách hàng, một tuyên bố sứ mệnh phù hợp phải phản ánh được những mong muốn của khách hàng, xác định được những tiện ích của sản phẩm mà công ty cung cấp cho đối tượng mục tiêu. Mục đích chính khi xây dựng một sứ mệnh cho doanh nghiệp là để thu hút khách hàng - những người mang lại ý nghĩa cho sự tồn tại của doanh nghiệp. Đó là lý do vì sao sứ mệnh của Samsung tập trung vào giá trị xây dựng xã hội (a better global society) thay vì một sản phẩm điện thoại nói chung. Hay sứ mệnh của Trung Nguyên Legend là mang lại giá trị về một lối sống “Tỉnh thức” thay vì tập trung vào hương vị hay chất lượng của hạt cà phê.
Vậy thế nào là một bản tuyên bố sứ mệnh hiệu quả?
Các bản tuyên bố sứ mệnh có thể khác nhau về độ dài, định dạng, nội dung hay tính chuyên biệt... nhưng hầu hết đều phải bao gồm 9 nhân tố cần thiết như sau:
- Khách hàng: Ai là khách hàng của công ty?
- Sản phẩm/Dịch vụ: Sản phẩm/Dịch vụ chính của doanh nghiệp là gì?
- Thị trường: Doanh nghiệp cạnh tranh tại đâu (xét về mặt địa lý)?
- Công nghệ: Công nghệ có phải là mối quan tâm hàng đầu của doanh nghiệp hay không? Công ty có công nghệ đang thịnh hành không?
- Quan tâm đến sự tồn tại, phát triển và khả năng sinh lợi: Doanh nghiệp có phải ràng buộc với các mục tiêu kinh tế hay không? Có cam kết về sự tăng trưởng và lành mạnh tài chính không?
- Triết lý kinh doanh: Đâu là niềm tin cơ bản, giá trị, tham vọng và các ưu tiên về đạo đức của doanh nghiệp?
- Tự đánh giá: Năng lực đặc biệt hoặc lợi thế cạnh tranh chủ yếu của doanh nghiệp là gì?
- Mối quan tâm đối với hình ảnh trước công chúng: Hình ảnh trước cộng đồng có phải là mối quan tâm chủ yếu của doanh nghiệp hay không? Công ty có trách nhiệm xã hội, cộng đồng và các vấn đề về môi trường không?
- Mối quan tâm đối với nhân viên: Thái độ của doanh nghiệp đối với nhân viên thế nào? Có phải nhân viên là tài sản quý giá của công ty không?
Một sứ mệnh không phải lúc nào cũng đủ cả 9 nhân tố kể trên nhưng phải luôn đảm bảo là có một hoặc một số trong chúng (các nhân tố còn lại sẽ được bổ sung hoặc thể hiện trong các tuyên bố khác như tuyên bố giá trị cốt lõi…). Không khó để nhìn nhận và phân tích những nhân tố này trong tuyên bố sứ mệnh của các doanh nghiệp lớn nhỏ. Chẳng hạn như sứ mệnh của hãng hàng không Vietjet Air: “Khai thác và phát triển mạng đường bay rộng khắp trong nước, khu vực và quốc tế / Mang đến sự đột phá trong dịch vụ hàng không / Làm cho dịch vụ hàng không trở thành phương tiện di chuyển phổ biến ở Việt Nam và quốc tế / Mang lại niềm vui, sự hài lòng cho khách hàng bằng dịch vụ vượt trội, sang trọng và những nụ cười thân thiện”. Dựa trên đó, sứ mệnh của Vietjet Air bao gồm: dịch vụ mà công ty cung cấp là “khai thác và phát triển mạng đường bay”; thị trường “rộng khắp trong nước, khu vực và quốc tế”; với triết lý hoạt động là “mang đến sự đột phá trong dịch vụ hàng không”; họ tự định vị thương hiệu là nơi “mang lại niềm vui, sự hài lòng cho khách hàng bằng dịch vụ vượt trội, sang trọng và những nụ cười thân thiện” và quan tâm đến sự phát triển của xã hội bằng nỗ lực “làm cho dịch vụ hàng không trở thành phương tiện di chuyển phổ biến ở Việt Nam và quốc tế”.
Hay đối với tuyên bố sứ mệnh của Vinamilk: “Vinamilk cam kết mang đến cho cộng đồng nguồn dinh dưỡng và chất lượng cao cấp hàng đầu bằng chính sự trân trọng, tình yêu và trách nhiệm cao của mình với cuộc sống con người và xã hội”. Theo đó, tuyên bố sứ mệnh của Vinamilk bao gồm: triết lý kinh doanh (cam kết mang đến cho cộng đồng nguồn dinh dưỡng và chất lượng); việc tự đánh giá thương hiệu là “cao cấp hàng đầu” và mối quan tâm lớn nhất của thương hiệu với cộng đồng được thể hiện bằng “sự trân trọng, tình yêu và trách nhiệm cao của mình với cuộc sống con người và xã hội”.
Sở dĩ có sự phân tách rạch ròi giữa 9 thành phần này vì tuyên bố sứ mệnh thường là phần công khai và dễ nhận biết nhất về quy trình quản trị chiến lược của một doanh nghiệp. Chính vì thế, 9 thành phần thiết yếu này được xem như một khuôn khổ thực tiễn để đánh giá và soạn thảo nên một tuyên bố sứ mệnh hiệu quả. Đây cũng là bước quan trọng đầu tiên để hoạch định và quản lý chiến lược cho doanh nghiệp. Việc xây dựng và tuyên bố một sứ mệnh khi kinh doanh thường là hoạt động bị các công ty dễ dàng bỏ qua nhất trong quá trình hoạch định chiến lược phát triển. Tuy nhiên, nếu không được chú trọng và chuẩn bị kỹ lưỡng, những quyết sách, hoạt động trong ngắn hạn có thể gây ảnh hưởng xấu hoặc đi ngược lại với lợi ích lâu dài, lợi ích bền vững của công ty. Vì lẽ đó, mọi hoạt động liên quan đến tuyên bố sứ mệnh đều phải được chuẩn bị và cập nhật liên tục để đảm bảo tính hiệu quả cho các chiến lược về sau của doanh nghiệp.
