Bất chấp đà tăng ngoạn mục từ hơn 2 tuần trở lại đây sau khi Fed chính thức tăng lãi suất, nguy cơ giảm giá trị của đồng USD vẫn còn tồn tại. Trang giao dịch tradingeconomics.com dự báo giá trị đồng USD từ mức 99.5 điểm (cao nhất trong 2 năm) có thể xuống còn 96.06 điểm vào cuối quý II này.
Nghiên cứu mới đây của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho thấy tỷ trọng USD trong dự trữ quốc tế đã giảm mạnh trong 2 thập kỷ qua, cùng thời điểm Mỹ bắt đầu cuộc chiến chống khủng bố và các biện pháp trừng phạt khủng bố.
Kết quả là khoảng 1/4 lượng dự trữ được chuyển từ USD sang RMB và 3/4 còn lại chuyện sang tiền tệ của các nước nhỏ hơn.
“Những thay đổi này có thể gợi ý cách hệ thống tiền tệ quốc tế sẽ vận hành trong tương lai,” trích từ cảnh báo của nội dung tài liệu. Theo đó, Nga và Trung Quốc có thể dẫn dắt sự phát triển của hệ thống tiền tệ quốc tế.
Vị thế USD lại càng bị đe doạ nghiêm trọng hơn nữa khi Tổng thống Nga Vladimir Putin yêu cầu các quốc gia không thân thiện phải thanh toán các đơn hàng mua khí đốt bằng ruble, thay vì USD và euro như trước đây.
Được biết, lượng khí đốt và dầu khô nhập khẩu từ Nga của Liên minh châu Âu (EU) lần lượt chiếm 40% và 30%. Vào ngày 31/03, Putin cũng tuyên bố sẽ chấm dứt hoạt động xuất khẩu khí đốt sang các quốc gia không mở tài khoản ở Ngân hàng Nga và từ chối thanh toán bằng ruble. Tình thế trên đẩy EU vào chỗ khó khăn khi tìm kiếm nguồn cung thay thế.
Mặt khác, Trung Quốc nhiều năm qua cũng gia tăng ảnh hưởng của RMB trên thị trường tiền tệ quốc tế. Hiện Saudi Arabia đang đàm phán với Bắc Kinh nhằm chuyển đổi đơn vị thanh toán dầu từ USD sang RMB.
Đồng USD đang chi phối toàn cầu như thế nào?
Hiện tại, giao dịch bằng USD chiếm đến 40% lượng giao dịch toàn cầu. Các mặt hàng thiết yếu như vàng, dầu thô, khí đốt đều đang được mua bán bằng USD. Chính vì vậy, trong nhiều năm qua, Mỹ đã sử dụng đồng tiền tệ này để phát kinh tế đồng thời chi phối kinh tế của nhiều quốc gia khác.
Đối với kinh tế nội địa, các khoản nợ của chính phủ Mỹ được hỗ trợ bằng đồng USD nhờ lãi suất thấp. Mỹ có thể đi vay từ các quốc gia khác bằng chính đồng nội tệ. Ngoài ra, các doanh nghiệp của quốc gia này có thể thực hiện nhiều giao dịch quốc tế thông qua USD mà không phải trả phí chuyển đổi.
Đối với kinh tế của các nước khác, đồng USD đóng vai trò là ‘vũ khí huỷ diệt hàng loạt’. Chỉ cần cắt đứt quyền tiếp cận đồng tiền tệ này, Mỹ đã có thể đóng băng một phần kho ngoại hối trị giá 630 tỷ USD và làm giảm giá trị đồng ruble trong thời kỳ đầu cuộc chiến Nga-Ukraine.
Tuy nhiên, đối với Nga, đòn trừng phạt này gần như mất hết tác dụng khi lượng giao dịch mua bán dầu mỏ và khí đốt sẽ phải thực hiện bằng ruble.
Vũ khí hoá đồng USD có thể làm suy yếu chính nó, theo Michael Hartnett, chiến lược gia của Ngân hàng Mỹ. “Động thái Balkan hoá (ám chỉ việc chia cắt lãnh thổ) hệ thống tài chính sẽ làm xói mòn vai trò đồng tiền dự trữ của Mỹ.”
