"Chuỗi kungfu liên hoàn" là một loạt các biện pháp kinh tế và chính trị mạnh mẽ mà Trung Quốc có thể tung ra để đối phó với Mỹ trong bối cảnh căng thẳng thương mại hoặc địa chính trị. Dưới đây là 7 đòn Trung Quốc có thể triển khai chúng và tác động tiềm tàng, dựa trên thông tin và bối cảnh thực tế tính đến ngày 10 tháng 4 năm 2025
1. Áp thuế trả đũa 84% hàng hóa Mỹ.
2. Cấm xuất khẩu đất hiếm.
3. Phá giá đồng Nhân Dân Tệ.
4. Xem xét cấm chiếu phim Hollywood ở trung quốc. (Theo Daily Mail).
5. Cấm công ty China bán lại quyền khai thác các cảng ở kênh đào Panama cho quỹ Black Rock của Mỹ. (Đang thảo luận).
6. Rút giấy phép một số công ty Mỹ.
7. Bán trái phiếu Mỹ.
Dưới đây là bài phân tích từng "đòn" này để hiểu rõ bối cảnh và cùng trả lời đâu là đòn hiểm hóc và khiến Mỹ lo lắng nhất?
1. Áp thuế trả đũa 84% hàng hóa Mỹ:
Trung Quốc đã từng áp dụng thuế trả đũa với hàng hóa Mỹ trong quá khứ, chẳng hạn như trong cuộc chiến thương mại dưới thời Tổng thống Trump. Mức thuế 84% là rất cao và chưa có tiền lệ cụ thể ở quy mô lớn như vậy trong các động thái gần đây. Nếu thực hiện, điều này sẽ nhắm vào các mặt hàng chủ lực của Mỹ như nông sản (đậu nành, thịt lợn) hoặc công nghệ cao, gây áp lực lên các nhà xuất khẩu Mỹ. Tuy nhiên, Trung Quốc cũng phải cân nhắc vì điều này có thể làm tăng giá hàng hóa trong nước và ảnh hưởng đến người tiêu dùng của chính họ.
2. Cấm xuất khẩu đất hiếm
Trung Quốc kiểm soát khoảng 60-70% nguồn cung đất hiếm toàn cầu, một nguyên liệu quan trọng cho công nghệ từ điện thoại thông minh đến vũ khí quân sự. Việc cấm xuất khẩu đất hiếm sang Mỹ từng được Bắc Kinh đe dọa trong quá khứ (như năm 2019). Nếu thực hiện, điều này sẽ gây rối loạn chuỗi cung ứng công nghệ của Mỹ, buộc Washington phải tìm nguồn thay thế từ Úc hoặc các nước khác, một quá trình tốn thời gian và chi phí.
3. Phá giá đồng Nhân Dân Tệ:
Phá giá đồng Nhân Dân Tệ (RMB) sẽ khiến hàng hóa Trung Quốc rẻ hơn trên thị trường quốc tế, tăng sức cạnh tranh xuất khẩu. Trung Quốc từng bị Mỹ cáo buộc thao túng tiền tệ vào năm 2019 khi RMB giảm giá mạnh. Tuy nhiên, động thái này cũng có rủi ro: làm gia tăng lạm phát trong nước, giảm sức mua của người dân Trung Quốc và có thể gây ra dòng vốn tháo chạy nếu không kiểm soát tốt.
4. Xem xét cấm chiếu phim Hollywood ở Trung Quốc:
Theo Daily Mail mà bạn nhắc đến, đây có thể là một biện pháp văn hóa-kinh tế nhằm giảm ảnh hưởng của Mỹ. Thị trường điện ảnh Trung Quốc là một trong những thị trường lớn nhất thế giới, và phim Hollywood như Marvel hay Disney kiếm được hàng trăm triệu USD mỗi năm tại đây. Cấm chiếu sẽ gây thiệt hại tài chính cho các hãng phim Mỹ, đồng thời thúc đẩy ngành công nghiệp điện ảnh nội địa Trung Quốc, nhưng có thể gây phản ứng tiêu cực từ khán giả trẻ trong nước.
5. Cấm công ty Trung Quốc bán lại quyền khai thác cảng ở kênh đào Panama cho quỹ BlackRock của Mỹ:
Nếu đang trong giai đoạn thảo luận như bạn đề cập, đây là một động thái địa chính trị đáng chú ý. Trung Quốc đã đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng ở Panama, gần kênh đào chiến lược này. Việc cấm bán quyền khai thác cho BlackRock (một quỹ đầu tư lớn của Mỹ) sẽ là cách để Bắc Kinh giữ ảnh hưởng ở khu vực Mỹ Latinh, đồng thời ngăn Mỹ gia tăng kiểm soát gián tiếp tại một điểm nóng giao thương toàn cầu.
6. **Rút giấy phép một số công ty Mỹ**:
Trung Quốc có thể nhắm vào các công ty Mỹ hoạt động tại nước này, như Tesla, Apple hay Starbucks, bằng cách rút giấy phép hoặc áp đặt các rào cản pháp lý. Đây là đòn đánh trực tiếp vào lợi nhuận của các tập đoàn lớn, đồng thời gửi thông điệp cứng rắn đến Washington. Tuy nhiên, điều này cũng có thể làm tổn hại danh tiếng của Trung Quốc như một điểm đến đầu tư.
7. Bán trái phiếu Mỹ:
Trung Quốc là một trong những nước nắm giữ lượng trái phiếu kho bạc Mỹ lớn nhất thế giới (khoảng 800-900 tỷ USD tính đến đầu năm 2025). Việc bán tháo trái phiếu có thể làm tăng lợi suất trái phiếu Mỹ, gây áp lực lên lãi suất và chi phí vay của chính phủ Mỹ. Tuy nhiên, đây là con dao hai lưỡi: Trung Quốc sẽ mất giá trị tài sản nắm giữ và có thể gây bất ổn tài chính toàn cầu, ảnh hưởng ngược lại chính họ.
------------
Nếu Trung Quốc thực sự tung "chuỗi kungfu liên hoàn" này, đó sẽ là một chiến lược tổng lực kết hợp kinh tế, tài chính và địa chính trị để gây áp lực tối đa lên Mỹ. Tuy nhiên, mỗi "đòn" đều có rủi ro phản tác dụng: từ tổn hại kinh tế nội địa, mất lòng tin của nhà đầu tư, đến khả năng Mỹ đáp trả bằng các biện pháp cứng rắn hơn (như thuế 200% mà Trump từng đề xuất). Hiện tại, không có bằng chứng cụ thể từ các nguồn tin tức chính thống (tính đến ngày 10/4/2025) cho thấy Trung Quốc đã triển khai đồng bộ tất cả các biện pháp này, nhưng chúng đều nằm trong khả năng và đã được Bắc Kinh cân nhắc hoặc thử nghiệm ở mức độ nào đó trong quá khứ.
Về câu hỏi: Đòn nào là hiểm hóc và khiến Mỹ lo lắng nhất?
Trong 7 "đòn" trên, để đánh giá đòn nào "hiểm hóc" và khiến Mỹ lo lắng nhất, ta cần xem xét mức độ tác động trực tiếp đến nền kinh tế, chuỗi cung ứng và vị thế chiến lược của Mỹ, đồng thời cân nhắc khả năng Trung Quốc thực sự dám tung ra. Dựa trên phân tích, **cấm xuất khẩu đất hiếm** (đòn số 2) có thể được xem là đòn hiểm hóc nhất và khiến Mỹ đau đầu nhất. Dưới đây là lý do:
- Tầm quan trọng chiến lược của đất hiếm: Đất hiếm là nguyên liệu không thể thay thế trong sản xuất công nghệ cao: từ chip bán dẫn, pin xe điện, turbine gió, đến vũ khí tiên tiến như máy bay chiến đấu F-35 hay hệ thống phòng thủ tên lửa. Mỹ phụ thuộc lớn vào nguồn cung từ Trung Quốc, vốn chiếm khoảng 60-70% sản lượng toàn cầu và 80-90% lượng đất hiếm nhập khẩu của Mỹ trong những năm gần đây.
- Khó tìm nguồn thay thế ngắn hạn: Nếu Trung Quốc cấm xuất khẩu, Mỹ không thể nhanh chóng xây dựng chuỗi cung ứng thay thế. Các mỏ đất hiếm ở Mỹ (như Mountain Pass, California) tuy có tiềm năng, nhưng sản lượng thấp và quá trình xử lý tinh chế chủ yếu vẫn được outsourcing sang Trung Quốc. Các nước khác như Úc hay Canada có thể tăng cung, nhưng cần vài năm để mở rộng quy mô, trong khi nhu cầu khẩn cấp của Mỹ là tức thời.
- Tác động domino lên kinh tế và quốc phòng:
- Công nghệ dân sự: Các công ty như Apple, Tesla hay Intel sẽ đối mặt với thiếu hụt nguyên liệu, làm gián đoạn sản xuất iPhone, xe điện hay máy chủ. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến người tiêu dùng và kinh tế Mỹ.
- Quân sự: Bộ Quốc phòng Mỹ từng cảnh báo rằng sự phụ thuộc vào đất hiếm từ Trung Quốc là "lỗ hổng an ninh quốc gia". Thiếu đất hiếm có thể làm chậm sản xuất vũ khí tối tân, giảm khả năng cạnh tranh với chính Trung Quốc trong cuộc đua quân sự.
- Tiền lệ lịch sử: Trung Quốc từng dùng "vũ khí đất hiếm" trong quá khứ. Năm 2010, họ tạm ngừng xuất khẩu đất hiếm sang Nhật Bản trong tranh chấp đảo Senkaku, khiến Tokyo phải nhượng bộ. Mỹ biết rõ Bắc Kinh sẵn sàng chơi bài này khi cần, và điều đó làm tăng mức độ lo lắng.
So sánh với các đòn khác:
- Áp thuế 84% (đòn 1*: Gây thiệt hại cho xuất khẩu Mỹ, nhưng Mỹ có thể chuyển hướng sang thị trường khác hoặc trả đũa bằng thuế tương tự, dẫn đến "đấu tay đôi" mà cả hai bên cùng thiệt.
- Phá giá Nhân Dân Tệ (đòn 3): Ảnh hưởng kinh tế Mỹ qua xuất khẩu, nhưng Trung Quốc cũng chịu rủi ro nội tại lớn hơn (lạm phát, mất giá tài sản), nên Mỹ ít lo lắng hơn về tính bền vững của đòn này.
- Cấm phim Hollywood (đòn 4: Thiệt hại tài chính cho các hãng phim, nhưng không đủ sức đe dọa nền kinh tế hay an ninh quốc gia Mỹ.
- Cấm bán cảng Panama (đòn 5): Quan trọng về địa chính trị, nhưng tác động kinh tế không tức thời và Mỹ có thể tìm cách gây áp lực ngược qua các đồng minh ở Mỹ Latinh.
- Rút giấy phép công ty Mỹ (đòn 6): Gây khó khăn cho một số tập đoàn, nhưng Mỹ có thể đáp trả bằng cách trục xuất công ty Trung Quốc như Huawei, nên đây là đòn "ăn miếng trả miếng".
- Bán trái phiếu Mỹ (đòn 7): Làm rung chuyển thị trường tài chính, nhưng Trung Quốc cũng tự gây thiệt hại cho tài sản của mình, và Mỹ có thể giảm tác động bằng cách in tiền hoặc dựa vào các nhà đầu tư khác (Nhật Bản, EU).
Mỹ lo lắng đến mức nào?
Washington đã nhận thức rõ mối đe dọa từ đất hiếm. Từ năm 2021, chính quyền Biden đã đẩy mạnh chiến lược giảm phụ thuộc vào Trung Quốc bằng cách đầu tư vào khai thác nội địa và hợp tác với đồng minh. Tuy nhiên, tiến độ chậm chạp khiến đây vẫn là điểm yếu chết người. Nếu Trung Quốc tung đòn này trong bối cảnh căng thẳng leo thang (ví dụ, xung đột Đài Loan), Mỹ có thể rơi vào thế bị động nghiêm trọng.
Kết luận:
Cấm xuất khẩu đất hiếm là đòn hiểm hóc nhất vì nó tấn công trực tiếp vào gót chân Achilles của Mỹ: sự phụ thuộc công nghệ và quốc phòng. Nó không chỉ gây thiệt hại kinh tế mà còn đe dọa an ninh quốc gia, với khả năng triển khai nhanh và hiệu quả tức thì.
---
Bài viết được phân tích bởi trợ lý Grok
