----------------
Anh em đọc bài của Lucas thì hay nghe nói về mua equity và tái cấu trúc, đó là ở tầm doanh nghiệp.
Còn ở tầm quốc gia thì như thế nào, mình cùng xem nhen.
Tháng 2/2022, khi chiến sự Nga – U cà nổ ra, toàn bộ thế giới phương Tây đồng loạt dồn Nga vào chân tường:
• Đóng băng hơn 300 tỷ USD dự trữ ngoại hối của Nga ở nước ngoài.
• Ngắt kết nối Nga khỏi hệ thống SWIFT, làm gián đoạn giao dịch quốc tế.
• Các công ty phương Tây rút vốn khỏi Nga, gây hoảng loạn trong nền kinh tế.
• Áp trần giá dầu Nga, hạn chế nguồn thu ngoại tệ.
Những hành động này khiến đồng Ruble mất giá mạnh (từ ~75 RUB/USD lên hơn 130 RUB/USD vào tháng 3/2022), kéo theo lạm phát tăng vọt. Tuy nhiên, Nga đã nhanh chóng kiểm soát tình hình và không để rơi vào khủng hoảng như Liên Xô trước đây.
1. Các biện pháp của Nga để vượt qua cú sốc kinh tế
a) Tăng mạnh lãi suất để bảo vệ đồng Ruble
• Ngân hàng Trung ương Nga (CBR) ngay lập tức tăng lãi suất từ 9,5% lên 20% vào tháng 2/2022 để ngăn chặn dòng tiền tháo chạy.
• Hạn chế người dân Nga rút tiền và mua ngoại tệ, giúp ổn định thị trường tài chính.
• Áp đặt quy định doanh nghiệp xuất khẩu phải đổi 80% doanh thu ngoại tệ sang Ruble, tạo nhu cầu mua vào Ruble.
Kết quả: Đồng Ruble phục hồi nhanh chóng về mức 50 - 60 RUB/USD vào giữa năm 2022.
b) Thanh toán năng lượng - “Bằng Ruble”
• Putin yêu cầu các nước "không thân thiện" (tức EU) phải thanh toán khí đốt bằng Ruble thay vì USD hoặc EUR.
• Điều này ép các nước châu Âu phải mua Ruble trên thị trường để trả tiền khí đốt, giúp duy trì nhu cầu đối với đồng Ruble.
• Trong khi đó, Nga tăng cường xuất khẩu dầu và khí đốt sang Trung Quốc, Ấn Độ, tận dụng chiết khấu để giữ dòng tiền ngoại tệ.
Kết quả: Nga vẫn duy trì thặng dư tài khoản vãng lai, bất chấp lệnh trừng phạt.
c) Quốc hữu hóa hoặc tiếp quản các công ty phương Tây rời đi
Khi hàng loạt công ty như McDonald's, BP, Shell, Renault, Coca-Cola rút khỏi Nga, chính phủ Nga tiếp quản tài sản của họ hoặc tạo ra các công ty thay thế:
- McDonald's được thay thế bằng chuỗi "Vkusno & Tochka" (Ngon & Chấm Hết).
- Renault chuyển giao tài sản cho Nga, và công ty sản xuất xe nội địa Lada tăng trưởng mạnh.
- BP và Shell rút khỏi ngành dầu khí, nhưng Nga kiểm soát toàn bộ tài nguyên và chuyển hướng sang Trung Quốc/Ấn Độ.
Kết quả: Nga không bị sụp đổ kinh tế như Liên Xô năm 1991, khi các công ty và nguồn vốn nước ngoài rút đi.
d) Thay thế nhập khẩu và chuyển hướng thương mại
• Chính phủ Nga thúc đẩy sản xuất nội địa để thay thế các sản phẩm nhập khẩu từ phương Tây.
• Nga mở rộng thương mại với Trung Quốc, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, Iran, tận dụng hệ thống thanh toán bằng Nhân dân tệ, Ruble thay vì USD/EUR.
Kết quả: Kim ngạch thương mại giữa Nga và Trung Quốc đạt kỷ lục vào năm 2023, vượt 200 tỷ USD.
e) Sử dụng vàng và đồng Nhân dân tệ để bảo vệ tài chính
• Nga tăng cường dự trữ vàng, giảm phụ thuộc vào USD/EUR.
• Ngân hàng Trung ương Nga mua vào Nhân dân tệ, giúp thanh toán quốc tế dễ dàng hơn mà không cần dùng USD.
Kết quả: Nga tạo ra hệ thống tài chính độc lập, giảm rủi ro từ hệ thống ngân hàng phương Tây.
3. Vì sao Nga không sụp đổ như Liên Xô năm 1991?
- Nga có dự trữ ngoại hối mạnh trước khi bị trừng phạt (Liên Xô thì không).
- Nga có nền kinh tế thị trường linh hoạt, có thể điều chỉnh theo điều kiện mới (Liên Xô kiểm soát tập trung nên không thích nghi được).
- Putin chủ động kiểm soát nguồn lực quốc gia, ngăn chặn dòng vốn tháo chạy.
- Nga có nguồn tài nguyên dồi dào (dầu khí, vàng, lúa mì) giúp duy trì nguồn thu ngoại tệ.
- Hệ thống tài chính của Nga không phụ thuộc quá nhiều vào phương Tây, nên dù bị cấm vận, Nga vẫn tồn tại bằng cách chuyển hướng sang châu Á.
Nhưng cái hay nhất của Putin đó là ông ấy làm cho Phương Tây nghĩ rằng họ đã có thể rút khỏi thị trường Nga và làm cho Nga sụp đổ như Liên Xô, tâm lý ở đây là Putin đợi 1 khoảng thời gian để cho Phương Tây tin rằng mình đã thắng và đột nhiên trích dự trữ ngoại hối và Vàng khổng lồ để bắt đáy cổ phần khi các công ty mà Phương Tay kinh doanh ở Nga bị bán giá rẻ và Nga khôi phục vị thế và quốc hữu hoá các DN lớn mà Phương Tây từng góp cổ phần.
1. “Nhử mồi” phương Tây rút khỏi Nga
Khi cuộc chi.ến U cà nổ ra, phương Tây tin rằng:
- Áp trừng phạt nặng nề sẽ làm Nga cạn kiệt tài chính.
- Rút vốn khỏi Nga sẽ đánh sập thị trường Nga như L.iên Xô năm 1991.
Người dân Nga sẽ nổi loạn, chống lại Putin vì kinh tế suy thoái.
Ban đầu, điều này có vẻ đúng khi:
• Hơn 1.000 công ty phương Tây rút khỏi Nga (McDonald's, BP, Shell, Renault...).
• Đồng Ruble lao dốc, lạm phát tăng mạnh.
• GDP Nga giảm mạnh trong năm 2022.
Putin không phản ứng vội. Ông để phương Tây nghĩ rằng Nga đang yếu, và chờ đợi thời cơ.
2. “Bắt đáy” cổ phần khi giá xuống thấp
Khi các công ty phương Tây tháo chạy, tài sản của họ bị định giá rất rẻ vì (Cũng giống như anh em đang có 01 tài sản ở trong điều kiện kinh tế vĩ mô tệ thì khó bán giá cao...)
• Họ muốn bán gấp để thoát khỏi Nga.
• Các nhà đầu tư hoảng loạn, đẩy giá tài sản xuống thấp.
• Chính phủ Nga hạn chế chuyển tiền ra nước ngoài, khiến ít người mua.
Lúc này, Nga đã có 2 nước đi cực cao tay:
(1) Mua lại cổ phần với giá rẻ:
• BP bán 19,75% cổ phần trong Rosneft, một trong những công ty dầu mỏ lớn nhất Nga.
• Renault bán lại nhà máy sản xuất xe cho chính phủ Nga với giá 1 Ruble (!).
• McDonald's bán rẻ toàn bộ chuỗi cửa hàng, sau đó Nga đổi tên thành "Vkusno & Tochka"
(2) Trích ngoại hối và vàng để quốc hữu hóa tài sản chiến lược:
• Khi thị trường Nga xuống đáy, Putin dùng dự trữ ngoại hối & vàng để bơm vốn mua lại tài sản giá rẻ.
• Nhà nước hoặc các tập đoàn thân chính phủ mua lại cổ phần với giá thấp nhất lịch sử.
3. Nga khôi phục thị trường và biến doanh nghiệp phương Tây thành doanh nghiệp nội địa
• Sau khi “bắt đáy”, Nga bơm tiền vào các doanh nghiệp này, tái cấu trúc và tiếp tục vận hành.
• Chỉ trong 1-2 năm, kinh tế Nga hồi phục, và tất cả các tài sản từng thuộc phương Tây nay thuộc về Nga.
• BP, Shell, Renault, McDonald's... đều mất trắng khi rời khỏi Nga.
4. Vì sao Putin làm được điều này mà Liên Xô không làm được?
- Liên Xô (1991): Bị phương Tây thao túng, nền kinh tế không có cơ chế thị trường, tài sản bị tư nhân hóa một cách hỗn loạn.
- Nga (2022-2024): Putin kiểm soát chặt thị trường tài chính, sử dụng ngoại hối & vàng đúng thời điểm để "lật kèo".
Kết luận: Putin thắng lớn trong trận địa kinh tế
- Phương Tây cho rằng họ làm Nga sụp đổ, nhưng thực tế Nga tịch thu tài sản phương Tây với giá rẻ mạt.
- Nga không chỉ tránh được khủng hoảng mà còn tăng quyền kiểm soát nền kinh tế.
- Chỉ trong 2 năm, Nga từ thế bị động thành thế chủ động, còn phương Tây mất hàng trăm tỷ USD.
Đây là một trong những chiến lược kinh tế tài tình của Putin, thể hiện sự kiên nhẫn, tầm nhìn dài hạn và cách sử dụng “bẫy tâm lý” với phương Tây.
Nghiên cứu vụ này, Lucas thấy quá hay gom lại chia sẻ cho anh em, vừa hiểu hơn về tài chính, cũng như ánh xạ được vĩ mô từ đó ánh xạ tới Vietnam mình trong cách các lãnh đạo điều hành quốc gia.
Mỗi ngày hiểu biết nhiều hơn 1 tí.
Tuần mới tốt lành.
