Hệ thống sông Hồng là một hệ thống sông lớn ở miền Bắc nước ta, với dòng chính là sông Hồng cùng các phụ lưu (sông Đà, sông Lô, sông Gâm,…) và các chi lưu (sông Đáy, sông Luộc, sông Trà Lí,…). Hệ thống sông này có chế độ nước thất thường, lũ lên nhanh và rút chậm, xuất hiện nhiều trận lũ lớn chủ yếu do các nhân tố sau đây:
1. Hình dạng mạng lưới sông hình nan quạt:
+ Hệ thống sông Hồng bao gồm dòng chính và các phụ lưu, chi lưu. Hai phụ lưu cấp 1 quan trọng nhất là sông Đà và sông Lô cùng với các phụ lưu cấp 2 của chúng hợp lại với dòng chính tạo thành một mạng lưới sông hình nan quạt hội tụ tại Việt Trì. Mạng lưới sông này với đặc điểm nhiều phụ lưu hơn chi lưu đã tổ hợp lũ của các phụ lưu với lũ của dòng chính, đồng thời giảm khả năng thoát lũ ra biển nên đã tạo ra nhiều trận lũ lớn.
+ Ở đồng bằng sông chảy uốn khúc quanh co, ít chi lưu và cửa sông lớn cùng hệ thống đê điều làm cho nước sông rút chậm.
2. Chế độ mưa: Lượng mưa lớn, tập trung trong một khoảng thời gian và rộng khắp trên toàn bộ lưu vực sông làm cho mực nước sông dâng lên nhanh.
3. Địa hình: Phần lớn lưu vực sông Hồng chảy qua địa hình đồi núi có độ dốc lớn, vì vậy nước sông chảy siết, tập trung lên nhanh gây lũ lụt ở vùng trung lưu và dồn nhanh xuống đồng bằng hạ lưu. Phần hạ lưu chảy qua địa hình thấp, sông uốn khúc quanh co, nước chảy chậm.
4. Đặc điểm địa chất: Phần trung lưu từ Lào Cai - Việt Trì qua miền đá cứng khó thấm nước, làm cho nước sông lên nhanh, rút nhanh. Phần hạ lưu từ Việt Trì ra đến biển qua vùng sỏi cát... dễ thấm nước làm cho nước sông lên xuống chậm.
5. Thảm thực vật, hồ đầm: Nhiều nơi có thảm thực vật bị tàn phá, tỉ lệ che phủ rừng thấp; không có sự điều tiết nước của hồ đầm.
Theo: Dương Ngọc Phương / KIẾN THỨC ĐỊA LÍ
Ảnh: Trần Duy Tiệp
