Bất chấp các chiến dịch truy quét quy mô lớn, những “thành phố lừa đảo” ở Myanmar và khu vực sông Mê Kông vẫn sống khỏe, thậm chí mở rộng nhanh hơn. Sức sống ấy đến từ một “vũ khí” mới, không phải vũ khí quân sự, mà là mạng vệ tinh Starlink, công nghệ internet toàn cầu thuộc SpaceX của tỷ phú Elon Musk.
Khi công nghệ nối liền... tội phạm
Starlink được ca ngợi như cuộc cách mạng trong kết nối, đưa internet tới vùng sâu vùng xa, những nơi mà hạ tầng truyền thống bó tay. Nhưng chính khả năng vượt ngoài mọi kiểm soát của nhà nước lại biến nó thành công cụ đắc lực cho các tổ chức tội phạm mạng xuyên quốc gia.
Theo dữ liệu từ APNIC, vào tháng 2/2025 thời điểm chính quyền Myanmar mở chiến dịch “xóa sổ” các trung tâm lừa đảo, lượng truy cập Starlink gần như bằng 0. Thế nhưng chỉ vài tháng sau, Starlink bất ngờ vươn lên thành nhà cung cấp internet lớn nhất tại Myanmar, chiếm vị thế thống trị từ tháng 7 đến tháng 10.
Mặc dù chưa được cấp phép hoạt động, các thiết bị Starlink vẫn được bán tràn lan trên chợ đen, với giá cao gấp nhiều lần so với giá chính thức. Một đường truyền không thể bị giám sát, đủ mạnh để vận hành hàng trăm máy tính cùng lúc, đó là thứ các băng nhóm cần.
“Nhà máy lừa đảo” tái sinh dưới bầu trời Starlink
Sau đợt truy quét đầu năm 2025, tưởng như mạng lưới lừa đảo xuyên biên giới Myanmar, Thái Lan đã bị tê liệt. Nhưng hình ảnh vệ tinh của Planet Labs lại kể câu chuyện khác khi từ tháng 3 đến tháng 9, hàng chục tòa nhà mới mọc lên ở KK Park và Shwe Kokko, hai “thủ phủ” lừa đảo khét tiếng.
Nhiều cơ sở gắn thiết bị thu sóng Starlink trên mái nhà, tạo ra “mạng riêng trên trời” cho các đường dây lừa đảo điều hành 24/7, tránh hoàn toàn sự giám sát của chính quyền.
Theo Liên Hiệp Quốc, Myanmar hiện có hơn 120.000 người bị cưỡng ép làm việc trong các trung tâm lừa đảo và khoảng 100.000 người khác ở Campuchia. Những ai không đạt chỉ tiêu bị đánh đập, bỏ đói hoặc tra tấn.
Trong một cuộc truy quét gần đây, quân đội Myanmar thu giữ 30 thiết bị Starlink và phát hiện hơn 2.200 người bị giam giữ trong 200 tòa nhà tại khu phức hợp KK Park. Nhưng chỉ vài tuần sau, các thiết bị mới lại xuất hiện.
“Đế chế lừa đảo” và dòng tiền 37 tỷ USD
Theo Văn phòng Liên Hiệp Quốc về Ma túy và Tội phạm (UNODC), tội phạm mạng ở Đông Nam Á đã chiếm đoạt tới 37 tỷ USD trong năm 2023, gần tương đương GDP của Campuchia. Phần lớn các đường dây do băng nhóm người Trung Quốc điều hành, từng hoạt động trong lĩnh vực cờ bạc trực tuyến, nay chuyển sang mô hình “pig butchering” lừa tình, lừa đầu tư, rồi rút sạch tiền.
Starlink trở thành “xương sống công nghệ” giúp họ vận hành mạng lưới toàn cầu, từ Myawaddy (Myanmar) tới Phnom Penh (Campuchia), rồi lan tới Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và châu Âu.
Từ London tới Washington: làn sóng điều tra mới
Anh và Mỹ đã đồng loạt trừng phạt các tổ chức điều hành trung tâm lừa đảo Đông Nam Á, đóng băng 19 bất động sản tại London, trong đó có một tòa nhà 130 triệu USD ở trung tâm tài chính Anh.
Tại Mỹ, công tố viên liên bang khởi kiện tịch thu 15 tỷ USD tiền điện tử, được cho là thuộc về doanh nhân gốc Trung Quốc Chen Zhi, người điều hành “đế chế lừa đảo” ở Campuchia. Bộ Tài chính Mỹ cho biết thiệt hại riêng công dân Mỹ năm 2024 lên tới 10 tỷ USD, tăng 66% chỉ sau một năm.
Trước sức ép, Ủy ban Kinh tế Liên hợp Quốc hội Mỹ đã mở điều tra chính thức về vai trò của Starlink trong việc duy trì các trung tâm lừa đảo mạng. Thượng nghị sĩ Maggie Hassan viết thư yêu cầu Elon Musk giải trình.
“Mặt tối” của tự do kết nối
Starlink sinh ra để “kết nối thế giới”, nhưng giờ đây, chính sự phi tập trung và không thể giám sát của nó đang thách thức mọi nỗ lực kiểm soát tội phạm xuyên biên giới.
Từ một biểu tượng công nghệ, Starlink đang bị đặt câu hỏi về trách nhiệm đạo đức và pháp lý khi những “vệ tinh của tự do” giờ lại soi sáng cho cả các đế chế lừa đảo.
