Nhìn vào bảng thống kê (Hình 1), cho thấy trong chuỗi thống kê 10 năm thì có hết 2 năm lợi nhuận của tập đoàn này thua lỗ (2011, 2014), và sụt giảm đột ngột (2017, 2020). Nếu đối chiếu với đồ thị giá dầu thế giới thì có thể rút ra kết luận tập đoàn này luôn bị tổn thương về lợi nhuận bởi các đợt biến động siêu mạnh (biên độ trên 30% trong thời gian ngắn) của giá dầu.
Điều này có thể được giải thích bởi cấu trúc của Nghị định 83 nằm ở 2 vấn đề cốt lõi nhất:
1. Thời gian điều chỉnh giá xăng dầu là 15 ngày/lần, dẫn đến trạng thái nếu trong một chu kì điều chỉnh mà giá dầu giảm mạnh sẽ khiến lỗ hàng tồn kho do phải trích lập cũng như giá bán lẻ không điều chỉnh kịp với giá đầu vào.
2. Tồn kho bắt buộc lên tới 30 ngày, dựa trên sản lượng bình quân theo tháng được Bộ Công Thương quy định. Điều này vừa giam hãm nguồn lực của PLX, vừa ràng buộc sự linh hoạt trong điều chỉnh tồn kho cho phù hợp với biến động của giá xăng dầu thế giới.
(Chi tiết Nghị định 83 xin mời Quý NĐT theo dõi Hình 3)
Ngoài ra, kể từ 2011 PLX đã ngưng hoạt động giao dịch phòng hộ (hedging) do hệ quả của đợt lỗ đó. Việc này trong một bối cảnh kinh tế thị trường đầy biến động, những ngành năng lượng dầu mỏ cũng không phù hợp, vì nó gần như đưa doanh nghiệp vào thế chịu trận với sự biến động hơn là ứng phó linh hoạt!
Tuy nhiên các điểm nghẽn này sẽ được giải quyết triệt để khi có sự điều chỉnh những điểm bất hợp lý của Nghị định 83, như giảm thời gian điều chỉnh giá xăng dầu từ 15 ngày xuống 10 hoặc 7 ngày, cũng như giảm định mức tồn kho từ 30 về 20 hay 15 ngày.
Chỉ cần những điều chỉnh này sẽ mang lại cho PLX một sự lột xác hoàn toàn nhờ bám sát được giá xăng dầu thế giới, cũng như giảm được nguồn lực bị hãm trong lượng tồn kho khổng lồ lên tới hàng chục nghìn tỷ, không phù hợp với cơ địa quản trị tồn kho và cấu trúc tài chính của doanh nghiệp bởi định hướng nhà nước.
Đây cũng chính là yếu tố mà tôi nhấn mạnh ở trên: Sứ mệnh chính trị là như vậy.
Vậy bài toán đặt ra ở đây là nếu có sự nhìn nhận đúng đắn về tính kinh tế thị trường và thả lỏng hơn cho doanh nghiệp chủ động hơn trong việc kinh doanh, đồng nghĩa với sự thay đổi Nghị định 83 theo hướng giả định trên thì PLX sẽ thật sự hưởng lợi mạnh mẽ ở tầng vĩ mô ngành, và vị thế doanh nghiệp sẽ được phát huy triệt để.
Đây là yếu tố “thời” mà người viết muốn nhấn mạnh khi đưa nó vào tiêu đề là như vậy.
Vậy thì “thế” của doanh nghiệp là gì ?
Về “thế” PLX sở hữu 2 lợi thế tương hỗ nhau gồm: Hệ thống phân phối vượt trội và khả năng chuyển đổi lên chuỗi cửa hàng tích hợp nhờ đối tác khủng từ Nhật!
---
HỆ THỐNG PHÂN PHỐI VƯỢT TRỘI
Hãy nhìn vào thống kê dưới (Hình 4), với thị phần gần như quá bán (50%), hệ thống cửa hàng trực thuộc trực tiếp và đại lý cấp 1 thì sẽ nhận diện được lợi thế vượt trội của PLX so với phần còn lại.
Một Market Leader đúng nghĩa của mảng phân phối xăng dầu đi kèm hệ thống hạ tầng tồn kho lên tới 2.2 triệu mét khối và cảng quốc tế ngoại quan Vân Phong đã chứng thực được năng lực tích trữ và phân phối xuyên suốt của hệ thống này.
Đó là lý do vì sao PLX luôn được chính phủ quan tâm và chỉ định mở cửa phục vụ xuyên suốt trong mùa dịch khi lockdown để đảm bảo nhu cầu về an ninh năng lượng nhờ độ phủ hệ thống của mình.
Ghi chú:
- Cửa hàng xăng dầu COCO (Company Owned Company Operated): Cửa hàng xăng dầu trực thuộc công ty do công ty sở hữu và vận hành, bán lẻ xăng dầu trực tiếp đến người tiêu dùng. Với hình thức bán lẻ, công ty phân phối xăng dầu sở hữu cửa hàng COCO nhận được toàn bộ chi phí kinh doanh định mức và lợi nhuận định mức trên mỗi lít xăng dầu tiêu thụ theo Thông tư 39/2014/TTLT-BCT
- Cửa hàng xăng dầu DODO (Dealer Owned Dealer Operated): Cửa hàng xăng dầu đại lý, nhượng quyền thương mại. Công ty phân phối bán buôn xăng dầu cho các cửa hàng DODO. Công ty bán buôn phải san sẻ chi phí kinh doanh định mức và lợi nhuận định mức cho các đại lý/ nhượng quyền thương mại. Tỷ lệ chiết khấu tùy thuộc chính sách từng công ty phân phối.
Điểm cộng này càng được phát huy mạnh hơn bởi con số sản lượng tăng vọt trong Quý 1 và các tháng đầu Quý 2 (trên 25% so với cùng kì và 15% so với tháng liền kề là số liệu mà FIDT thống kê trong tháng 3 và 4 vừa rồi) nhờ hiệu ứng truy tố và đóng cửa các đường dây xăng dầu lậu.
Khắp các tỉnh Đông Nam Bộ và TP. Hồ Chí Minh được khởi xướng kể từ vụ xăng giả của đại gia Trịnh Sướng vào cách đây gần 2 năm trước. Rõ ràng Chính phủ đã nhận diện được vấn đề tồn tại từ lâu đó là vấn nạn xăng dầu lậu và giả, điều này làm nguy hại phương tiện giao thông ở cấp độ rất cao và ảnh hưởng tới tính mạng con người, cũng như thiệt hại về của cải vật chất không thể đo lường hay dự phóng được.
Đó là lý do vì sao Chính phủ phải đẩy mạnh chiến dịch đánh dẹp các đường dây này và điều này vô hình trung mang lại lợi ích rất lớn cho PLX khi luôn duy trì chất lượng sản phẩm tiêu chuẩn quốc tế.
Chính lợi thế về hệ thống phân phối và sức mạnh thương hiệu được bảo chứng đã khiến nhu cầu tiêu thụ gia tăng tại PLX là điều dễ hình dung trong bối cảnh hiện tại.
---
CHUYỂN ĐỔI MÔ HÌNH CHUỖI CÂY XĂNG TÍCH HỢP
Tuần qua, chứng khiến PLX công bố bán 25 triệu cổ phiếu quỹ và đồng thời ENEOS (JX CORP) ra thông báo mua vào toàn bộ số lượng này bằng khớp lệnh liên tục!
Tập đoàn JX Nippon Oil & Energy (JX) là tập đoàn năng lượng số 1 tại Nhật Bản, được sáp nhập từ hai tập đoàn Nippon Oil và Nippon Mining có lịch sử hoạt động trên 100 năm trong lĩnh vực dầu khí. Lĩnh vực hoạt động của JX trải dài từ khâu thượng nguồn đến hạ nguồn (khai thác dầu thô, lọc hóa dầu và phân phối xăng dầu thành phẩm). Đến nay, JX đang sở hữu 11 công ty lọc hóa dầu và hơn 11,000 cửa hàng xăng dầu nhãn hiệu Eneos với 50% thị phần phân phối xăng dầu tại Nhật Bản.
Đây có thể nói là động thái gia tăng tỷ lệ sở hữu để có tiếng nói hơn cũng như “chạm sâu” hơn vào mảng phát triển chuỗi cây xăng tích hợp mà ENEOS quá thành công tại Nhật. Vì đây chính là “mỏ vàng” trong tương lai nếu triển khai thành công vì nó sẽ giúp PLX nâng được lợi nhuận trên từng cửa hàng lên và xoá bỏ rào cản 300 đồng lợi nhuận định mức/một lít xăng trong Nghị định 83 đã duy trì trong 8 năm qua.
Điều này, đồng nghĩa số lợi nhuận tổng hợp của tập đoàn sẽ gia tăng đáng kể khi các nguồn thu nhập từng chuỗi cửa hàng tích hợp này như quảng cáo mặt bằng hoặc các chuỗi liên kết liên doanh mà ENEOS có thừa kinh nghiệm và trải nghiệm vận hành tại Nhật!
Bên cạnh đó động thái gia tăng tỷ lệ sở hữu tại PLX của ENEOS sẽ còn tiếp diễn với lô 25 triệu CPQ còn lại của PLX sau đợt 25 triệu này. FIDT cảm nhận sự gấp gáp này của ENEOS bởi có sự “dạm ngõ” của nhiều ông lớn về năng lượng thế giới trong thời gian gần đây với ban lãnh đạo của PLX là rất rõ ràng.
Vậy là yếu tố thời và thế được nêu đã thể hiện một bức tranh tương lai tiềm năng của PLX khi ổn định được tính bền của lợi nhuận nhờ được giảm các chu kì về điều chỉnh xăng dầu cũng như giảm chu kì tồn kho bắt buộc. Bên cạnh đó tốc độ tăng trưởng sẽ được cải thiện đáng kể nhờ chuỗi tích hợp đã và đang được thúc đẩy triển khai nhờ sự hiện diện và tăng tỷ lệ của ENEOS.
Bên cạnh đó, ban lãnh đạo của PLX cũng tập trung vào định vị Tập đoàn năng lượng số 1 Việt Nam trong việc cơ cấu và cấu trúc lại tập đoàn theo hướng chuyên sâu hơn về mảng năng lượng và năng lượng mới, cũng như tiến hành đề xuất trình Chính phủ thoái vốn nhanh chóng ở các khoản đầu tư ngoài ngành như PGBank và các công ty con trong list hình dưới.
Nhìn vào danh mục này (Hình 5) thì phần thoái vốn cũng đem về cho PLX một khoản lợi nhuận đột biến (one-off) lên tới hàng nghìn tỷ đồng bổ sung vào tài lực của công ty trong tương lai gần!
Gác lại câu chuyện nhất thời nhị thế này của PLX, có thể thấy rằng nếu những điểm được đề cập phía trên được giải quyết, PLX có thể sẽ bắt đầu một giai đoạn “lột xác” với tăng trưởng về doanh thu và lợi nhuận đúng như định vị của họ là Tập đoàn năng lượng số 1 Việt Nam và tầm cỡ khu vực!
---
Tác giả: Huỳnh Tuấn
