Để phân tích được toàn diện, chúng ta hãy sử dụng cả tư liệu của phim và truyện để lấy làm ví dụ cho việc dẫn chứng và lý luận. Lưu ý rằng bài viết này là ý kiến chủ quan từ một góc nhìn cá nhân.
1. THAM VỌNG
Micheal không có tham vọng trở thành ông Trùm và ít nhất là không nhiều như ông bố của mình. Cụ thể, ngay cả khi Vito bị dồn vào cửa tử thì việc ra tay sát hại Solozzo cũng chỉ đơn thuần vì mục đích giúp bố thoát chết chứ không phải vì chí hướng cao hơn. Việc đó được chứng minh thông qua việc khi đã giải quyết được mối lo Solozzo và Micheal trốn sang Sicily. Sau đó hắn gặp Apollonia vui vẻ và hạnh phúc trong tình yêu... không nghĩ nhiều đến việc quay về Mỹ. Chỉ đến khi Apolonia bị giết, bản thân thì tự biết bản thân có thể bị mất mạng bất cứ lúc nào và Michael mới trở về Mỹ để nối nghiệp gia đình.
Vito thì khác! Công bằng mà nói việc bị Fanucci đòi mấy trăm đô bảo kê chưa đến mức dồn Vito vào đường cùng. Nhất là khi Fanucci đã đồng ý số tiền rất nhỏ thì hà cớ gì Vito phải xử Fanucci trong khi với số tiền còn lại Vito vẫn thừa sức lo cho vợ con ấm no? Còn gì khác ngoài tham vọng muốn trở thành Ông Trùm?
2. TRÍ TUỆ
Xuyên suốt của bộ truyện lẫn bản điện ảnh và đất diễn về trí tuệ của Vito nhiều hơn Micheal khá nhiều. Cụ thể:
- Phân tích ra bản chất du côn phông bạc của Fanucci để tiến hành xử lý.
- Chặt đầu con ngựa của tay đạo diễn để ép hắn cho Johnny được nhận vai.
- Nhẫn nhục mở cuộc đàm phán với Ngũ Đại Gia để đảm bảo an toàn đón Michael trở về và đợi thời cơ trả thù.
- Ông thề cũng rất khôn với câu thoại: "Tôi thề trên tính mạng con cháu tôi, tôi sẽ không là người phá vỡ hiệp định hoà bình". Sau đó ông vứt cho thằng con ông làm...
Trong khi đó, Michael chỉ thực sự thể hiện được sự khôn ngoan trong phần thứ hai của bản điện ảnh khi đối đầu và tiêu diệt Hyman Roth. Việc biết Fredo là kẻ phản bội cũng hoàn toàn tình cờ vì Fredo hớ mồm. Còn phi vụ thanh trừng Ngũ Đại Gia New York, phát hiện kẻ phản bội (Tessio) và cũng hoàn toàn là kế hoạch của Ông Già.
Ngoài ra, việc giết Solozzo và lão đại uý được đánh giá tạm ổn tuy giải quyết được mối lo ngắn hạn nhưng về lâu dài đã đẩy Ngũ Đại Gia vào cuộc tắm máu. Vì giết cảnh sát là điều tối kỵ và gián tiếp gây ra cái chết cho Sonny.
3. KỸ NĂNG ĐÀM PHÁN VÀ GIAO TIẾP
Qua cả truyện lẫn điện ảnh, trong khi Vito Corleone luôn thể hiện đẳng cấp trong đàm phán. Việc còn nhỏ thì nói chuyện "phải quấy" với Fanucci hay gã chủ trọ còn việc lớn thì đàm phán với Ngũ Đại Gia New York. Từng lời nói, ánh mắt, cử chỉ...đều khiến tôi nể phục và cảm thấy có thể học hỏi. Đặc biệt là bài phát biểu trước Ngũ Đại Gia. Nó đã trở thành bất hủ!
Ngược lại, với Michael thì tôi không đánh giá cao ở kỹ năng này lắm. Cụ thể trong cuộc đàm phán với Moe Green, từ việc chê sòng bạc làm ăn thua lỗ đến việc lôi chuyện Moe Green do vả Fredo (không liên quan đến câu chuyện đàm phán) thì tất cả cho thấy Michael không quá khôn khéo trong việc này. Ngoài ra với thái độ (như thấy trên phim) thì tôi thấy Moe Green nó không đấm cho là may.
Việc này có lẽ phần nhiều xuất phát từ xuất thân khác nhau của cả hai. Trong khi Vito xuất phát từ hai bàn tay trắng nên ông luôn giữ được sự khiêm tốn và từ tốn trong giao tiếp với mọi người. Còn đối với Michael sinh ra đã ngậm thìa vàng, cũng thuộc dạng công tử, phú nhị đại và quen được người khác cung phụng từ nhỏ nên đương nhiên sẽ sở hữu cái tôi cao hơn hẳn.
4. QUAN HỆ GIA ĐÌNH VÀ BẠN BÈ
Về gia đình, có lẽ không cần bàn quá nhiều. Anh trai phản bội, em gái căm ghét, vợ phá thai, con không nghe lời (vì biết bố giết bác Fredo)... Michael đã thất bại hoàn toàn trong quan hệ gia đình so với Vito - người có được sự thần phục hoàn toàn từ các thành viên trong nhà.
Còn quan hệ bạn bè, Michael cũng không có được nhiều cận vệ trung thành như Vito. Trong khi dưới triều đại của mình thì Vito có Clemenza, Tessio, Genco (sau này là Tom Hagen), Luca Brasi và Don Tommasino (đồng cấp ở Sicily). Nhưng Michael chỉ có Al Neri (cảnh sát hung tàn) và Rocco (lái xe được việc). Còn Tom và Don Tommasino thì mang ơn ông già nên trung thành với Mike... cũng may là trung thành chứ như Moe Green thì cũng chưa biết Mike có qua khỏi kiếp nạn hay không.
Ngoài lề: Cả hai đều là nhà lãnh đạo giỏi nên không phải là người tự tay làm mọi việc mà biết tập hợp và quản lý nhiều người giỏi để làm các việc khác nhau. Rất khâm phục và đáng học hỏi.
(ST)
