"Thông tin Trump vừa thông báo hoãn áp thuế với một số nước trong 90 ngày nhưng tăng thuế với Trung Quốc lên 125% là một diễn biến quan trọng trong chính sách thương mại của Mỹ, và điều này có tác động đáng kể đến Việt Nam – một quốc gia vừa là đối tác thương mại lớn của Mỹ, vừa có mối quan hệ kinh tế chặt chẽ với Trung Quốc. Dưới đây là phân tích chi tiết về ảnh hưởng của quyết định này đối với Việt Nam từ nhiều góc độ.
1. Bối cảnh quyết định của Trump
• Hoãn áp thuế 90 ngày với một số nước: Theo thông báo của Trump trên Truth Social vào rạng sáng ngày 10/4/2025 (giờ Việt Nam), hơn 75 quốc gia, bao gồm Việt Nam, được hoãn áp thuế trong 90 ngày và trở lại mức thuế cơ bản 10%, thay vì các mức thuế cao hơn (ví dụ: 46% với Việt Nam trước đó). Điều này được áp dụng cho các quốc gia không thực hiện hành động trả đũa Mỹ, nhằm tạo cơ hội đàm phán.
• Tăng thuế với Trung Quốc lên 125%: Trump tăng thuế với Trung Quốc từ mức 104% (bao gồm 20% trước đó, 34% áp vào ngày 2/4, và 50% bổ sung vào ngày 9/4) lên 125%, có hiệu lực ngay lập tức. Đây là động thái cứng rắn nhằm gây áp lực lên Trung Quốc, quốc gia bị Trump cáo buộc không tôn trọng các quy tắc thương mại toàn cầu.
2. Tác động tích cực đến Việt Nam
a. Giảm áp lực thuế quan trong ngắn hạn
• Giảm từ 46% về 10% trong 90 ngày: Việc hoãn áp thuế và giảm mức thuế từ 46% xuống 10% trong 90 ngày là một “cú thở phào” cho Việt Nam. Trước đó, mức thuế 46% (có hiệu lực từ ngày 9/4) đã gây ra lo ngại lớn cho các ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như dệt may, giày dép, đồ gỗ, và điện tử. Với mức thuế 10%, hàng hóa Việt Nam sẽ cạnh tranh hơn trên thị trường Mỹ, ít nhất trong 3 tháng tới.
• Cơ hội đàm phán: Khoảng thời gian 90 ngày cho phép Việt Nam đàm phán với Mỹ để tìm kiếm các giải pháp giảm thuế lâu dài. Việt Nam đã có những động thái tích cực trước đó, như cam kết giảm thuế nhập khẩu hàng Mỹ về 0%, tăng mua hàng Mỹ (nông sản, khí LNG, máy bay), và cho phép SpaceX triển khai Starlink. Những bước đi này có thể giúp Việt Nam đạt được thỏa thuận tốt hơn với Mỹ.
b. Tăng cơ hội xuất khẩu sang Mỹ
• Hàng Trung Quốc đắt hơn, Việt Nam hưởng lợi: Với mức thuế 125% áp lên hàng Trung Quốc, giá hàng hóa Trung Quốc tại Mỹ sẽ tăng vọt, làm giảm sức cạnh tranh của chúng. Việt Nam, với mức thuế tạm thời 10%, có thể tận dụng cơ hội để gia tăng xuất khẩu sang Mỹ, đặc biệt trong các ngành mà Việt Nam và Trung Quốc cạnh tranh trực tiếp như dệt may, giày dép, và điện tử. Ví dụ, Nike (sản xuất 50% giày dép tại Việt Nam) và Apple (20% iPad và 90% phụ kiện Apple Watch lắp ráp tại Việt Nam) có thể tăng đơn hàng từ Việt Nam thay vì Trung Quốc.
• Thu hút đầu tư FDI: Các công ty đa quốc gia, vốn đã chuyển chuỗi cung ứng từ Trung Quốc sang Việt Nam để tránh thuế quan trước đây, có thể tiếp tục đầu tư vào Việt Nam trong bối cảnh Trung Quốc bị áp thuế cao hơn. Điều này củng cố vị thế của Việt Nam như một trung tâm sản xuất thay thế.
c. Phản ứng tích cực của thị trường
• Thị trường chứng khoán phục hồi: Sau thông báo của Trump, thị trường chứng khoán Mỹ tăng mạnh (Dow Jones tăng 2.331 điểm, S&P 500 tăng 7%, Nasdaq tăng 8,8%). Điều này tạo tâm lý tích cực lan tỏa đến các thị trường khác, bao gồm Việt Nam. Trước đó, VN-Index đã giảm mạnh (6.43% vào ngày 8/4, mất 77.88 điểm), nhưng với tin tức hoãn áp thuế, thị trường Việt Nam có thể phục hồi trong các phiên tới, đặc biệt khi áp lực thuế quan giảm.
3. Tác động tiêu cực đến Việt Nam
a. Nguy cơ trung chuyển hàng Trung Quốc gia tăng
• Áp lực từ hàng Trung Quốc: Với mức thuế 125% áp lên hàng Trung Quốc, các doanh nghiệp Trung Quốc có thể đẩy mạnh việc trung chuyển hàng hóa qua Việt Nam để tránh thuế. Hàng hóa Trung Quốc có thể được nhập vào Việt Nam, gia công tối thiểu hoặc dán nhãn “Made in Vietnam”, sau đó xuất sang Mỹ với mức thuế 10%. Tuy nhiên, Mỹ đã tăng cường kiểm tra nguồn gốc xuất xứ, và Việt Nam từng bị áp thuế chống lẩn tránh với thép và pin năng lượng mặt trời. Nếu bị phát hiện, Việt Nam có thể đối mặt với các biện pháp trừng phạt từ Mỹ, làm tổn hại uy tín thương mại.
• Dư thừa hàng Trung Quốc tại Việt Nam: Trung Quốc có thể chuyển hướng xuất khẩu hàng hóa giá rẻ sang Việt Nam và các nước Đông Nam Á khác để bù đắp thiệt hại từ thị trường Mỹ. Điều này gây áp lực lên các nhà sản xuất nội địa của Việt Nam, đặc biệt trong các ngành như thép, dệt may, và điện tử, do cạnh tranh không lành mạnh từ hàng giá rẻ.
b. Áp lực tỷ giá và lạm phát
• Tỷ giá VND/USD: Mặc dù thuế quan với Việt Nam giảm, nhưng căng thẳng thương mại Mỹ-Trung leo thang có thể làm đồng USD tăng giá (đồng USD đã tăng 1% so với CAD và 2% so với MXN sau các tuyên bố thuế quan trước đó của Trump). Điều này gây áp lực lên tỷ giá VND/USD, buộc Việt Nam có thể phải phá giá đồng VND để duy trì sức cạnh tranh xuất khẩu. Tuy nhiên, phá giá quá mức có thể khiến Việt Nam bị Mỹ đưa vào danh sách thao túng tiền tệ.
• Lạm phát: Việt Nam nhập khẩu 144 tỷ USD hàng hóa từ Trung Quốc trong năm 2024, chủ yếu là nguyên liệu sản xuất. Với mức thuế 125% áp lên hàng Trung Quốc, chi phí nhập khẩu nguyên liệu từ Trung Quốc có thể tăng, đẩy chi phí sản xuất tại Việt Nam lên cao, dẫn đến lạm phát và ảnh hưởng đến người tiêu dùng.
c. Rủi ro dài hạn sau 90 ngày
• Tính tạm thời của việc hoãn thuế: Việc hoãn áp thuế 90 ngày chỉ là giải pháp tạm thời. Nếu Việt Nam không đạt được thỏa thuận với Mỹ trong thời gian này, mức thuế 46% có thể được áp dụng trở lại, gây ra những thiệt hại lớn như đã phân tích trước đó (mất lợi thế cạnh tranh, giảm đơn hàng, ảnh hưởng FDI). Các ngành như dệt may (chiếm 50% kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ), giày dép, và điện tử sẽ tiếp tục đối mặt với rủi ro.
• Cạnh tranh khu vực: Các quốc gia khác như Mexico, Ấn Độ, và Thái Lan cũng được hưởng mức thuế 10% trong 90 ngày và sẽ cạnh tranh gay gắt với Việt Nam để giành thị phần tại Mỹ. Ví dụ, Mexico đã vượt qua Trung Quốc để trở thành quốc gia xuất khẩu số một sang Mỹ vào năm 2023 (476 tỷ USD), và có lợi thế từ USMCA (hiệp định thương mại tự do với Mỹ).
4. Tác động gián tiếp từ căng thẳng Mỹ-Trung
• Suy thoái kinh tế toàn cầu: Mức thuế 125% áp lên Trung Quốc làm gia tăng nguy cơ suy thoái kinh tế toàn cầu. Trung Quốc là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, và việc bị áp thuế cao có thể làm giảm nhu cầu tiêu dùng nội địa, ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc (Việt Nam xuất khẩu 54 tỷ USD sang Trung Quốc trong năm 2024). Nếu suy thoái xảy ra, nhu cầu hàng hóa toàn cầu sẽ giảm, tác động tiêu cực đến các ngành xuất khẩu của Việt Nam.
• Phản ứng của Trung Quốc: Trung Quốc đã tuyên bố “chiến đến cùng” và áp thuế trả đũa 34% lên hàng Mỹ, đồng thời siết xuất khẩu kim loại quan trọng như tungsten và molybdenum. Điều này có thể làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, ảnh hưởng đến các ngành công nghiệp của Việt Nam phụ thuộc vào nguyên liệu từ Trung Quốc, như sản xuất điện tử và pin.
5. Đánh giá tổng thể
** Tổng thể:
• Ngắn hạn (90 ngày): Việc hoãn áp thuế và giảm mức thuế từ 46% xuống 10% là một cơ hội lớn cho Việt Nam để gia tăng xuất khẩu sang Mỹ, đặc biệt khi hàng Trung Quốc bị áp thuế 125%. Thị trường chứng khoán Việt Nam có thể phục hồi, và các ngành xuất khẩu chủ lực như dệt may, giày dép, và điện tử sẽ được hưởng lợi.
• Dài hạn: Sau 90 ngày, nếu không đạt được thỏa thuận với Mỹ, Việt Nam có thể đối mặt lại với mức thuế 46%, gây ra những thiệt hại lớn. Ngoài ra, nguy cơ trung chuyển hàng Trung Quốc, áp lực tỷ giá, và cạnh tranh khu vực là những rủi ro cần lưu ý.
6. Khuyến nghị:
** Đối với chính phủ:
◦ Tận dụng 90 ngày để đàm phán với Mỹ, tập trung vào việc đáp ứng các yêu cầu của Mỹ (như tăng mua hàng Mỹ, chặn hàng Trung Quốc trung chuyển) để đạt được mức thuế ưu đãi lâu dài.
◦ Tăng cường kiểm soát nguồn gốc xuất xứ hàng hóa để tránh bị Mỹ trừng phạt vì trung chuyển hàng Trung Quốc.
◦ Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu sang EU, Nhật Bản, và Hàn Quốc để giảm phụ thuộc vào Mỹ.
◦ Ổn định tỷ giá và kiểm soát lạm phát thông qua chính sách tiền tệ linh hoạt.
** Đối với doanh nghiệp:
◦ Đẩy mạnh xuất khẩu sang Mỹ trong 90 ngày để tận dụng mức thuế 10%, đặc biệt trong các ngành dệt may, giày dép, và điện tử.
◦ Đầu tư vào chuỗi cung ứng nội địa để giảm phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc, tránh rủi ro tăng chi phí do thuế quan Mỹ-Trung.
◦ Chuẩn bị kế hoạch dự phòng trong trường hợp mức thuế 46% được áp dụng trở lại sau 90 ngày, như tìm kiếm thị trường thay thế hoặc tối ưu hóa chi phí sản xuất.
7. Kết luận
Quyết định hoãn áp thuế 90 ngày và giảm mức thuế xuống 10% với Việt Nam mang lại cơ hội lớn trong ngắn hạn, giúp Việt Nam gia tăng xuất khẩu sang Mỹ và giảm áp lực lên các ngành xuất khẩu chủ lực. Tuy nhiên, mức thuế 125% áp lên Trung Quốc làm gia tăng nguy cơ trung chuyển hàng hóa, áp lực tỷ giá, và bất ổn kinh tế toàn cầu, tạo ra những thách thức dài hạn cho Việt Nam. Việt Nam cần tận dụng tối đa 90 ngày này để đàm phán với Mỹ và chuẩn bị các giải pháp ứng phó với kịch bản xấu sau đó."
Thiệt tình ông Trump này. Cứ thay đổi như chong chóng.
Mà phen này Trump nhất định "đè" Trung quốc.
Phim còn dài, chúng ta đừng vội mừng. May mắn có được 90 ngày ưu thế.
www.facebook.com/LamMinhChanh/post
Theo Lâm Minh Chánh
