Trong deal VIEC.CO tập 15, Shark Tank mùa 3, các đề nghị đầu tư và thuật ngữ được các Shark sử dụng khá nhiều, đặc biệt liên quan đến phần định giá khi sử dụng khoản vay chuyển đổi (Convertible Note). Mình sẽ chia sẻ thêm dưới đây, hy vọng hữu ích cho mọi người để không cảm thấy quá khó hiểu khi xem và "Bắt nhịp trận đấu" dễ dàng.
1. CÁC THUẬT NGỮ CƠ BẢN NHẤT
Round: Các vòng gọi vốn, có thể đi từ Pre-seed, Seed, Pre-Serie A, Serie A, Serie B, Serie C, Serie D…
Valuation: Giá trị của công ty (tính ra con số bằng tiền)
Exit: Thoái vốn (hiểu đơn giản là nhà đầu tư rút vốn ra khỏi Startup đã đầu tư)
Offer: Các đề nghị đầu tư
Interest: Lãi suất (thường xuất hiện trong các offer cho vay/trái phiếu chuyển đổi)
Bond: Trái phiếu
Loan: Khoản vay
2. KHOẢN VAY/TRÁI PHIẾU CHUYỂN ĐỔI (CONVERTIBLE NOTE/CONVERTIBLE LOAN)
Anh Cảnh (Founder) đề nghị 300.000 USD dạng trái phiếu chuyển đổi + Discount (giảm giá) 10% cho Round tiếp theo.
Hiểu đơn giản, Shark sẽ cho Startup vay 300.000 USD. Đổi lại Shark có thể lấy lãi (như một khoản vay thông thường) hoặc có quyền chuyển khoản vay thành một lượng cổ phần trong tương lai (thường ở vòng gọi vốn tiếp theo)*. Lượng cổ phần đó là bao nhiêu thì tùy thỏa thuận, định giá và từng deal khác nhau.
(Xem thêm về Convertible Note tại đây)
3. PRE-MONEY & POST-MONEY
Pre-money là giá trị Startup trước khi nhận đầu tư. Post Money là giá trị Startup sau khi nhận đầu tư. Khi đó:
Post Money = Pre Money + Khoản tiền đầu tư
VÍ DỤ: Anh Cảnh nói rằng hiện tại đang huy động 300.000 USD từ một nhà đầu tư khác, Post Money là 1.7 triệu USD. Điều này có thể hiểu là Pre-money của VIEC.CO hiện tại là 1.400.000 USD, khi đó:
Post Money = 1.400.000 + 300.000 = 1.700.000 USD
Giả sử Shark Bình "ké" thành công 150.000 USD cùng nhà đầu tư đang làm việc với VIEC.CO với cùng điều kiện, khi đó:
Post Money (có ké) = 1.400.000 + 150.000 + 300.000 = 1.850.000 USD
4. DISCOUNT
Khi Shark chuyển đổi khoản vay thành cổ phần, thường phải căn cứ vào giá trị Startup tại thời điểm chuyển đổi để quy ra số % cổ phần tương ứng.
VÍ DỤ: Shark Dũng cho vay 300.000 USD, giá trị Startup tại thời điểm chuyển đổi là 2.500.000 USD (Pre-money), tại thời điểm đó Startup huy động được thêm 500.000 USD, khi đó được hiểu là Shark Dũng sẽ sở hữu:
300.000/Post money = 300.000/(2.500.000 + 300.000 + 500.000) x 100% = 9,09%
Khi có offer discount 20%, điều này có nghĩa là con số định giá sau đầu tư - Post Money - sẽ được giảm xuống xuống 20%, tử 3.300.000 xuống chỉ còn 2.640.000 USD. Khi đó Shark Dũng sẽ sở hữu:
(300.000/ 2.640.000) x 100% = 11,3% (nhiều hơn 2,21% khi có discount)
Offer này thường để tránh tình trạng giá trị Startup trong vòng tiếp theo lên quá cao, khiến cho khi chuyển đổi, số cổ phần của nhà đầu tư đổi ra ít hơn kỳ vọng.
5. CAP (Valuation Cap/ Cappped Notes)
Tập này chứng kiến quá trình giằng co Cap giữa Shark Dũng và Founder. Cap trường hợp này được hiểu đơn giản là khoản định giá cao nhất của Startup sẽ áp dụng cho nhà đầu tư ở vòng sau. Shark Dũng yêu cầu giới hạn Cap vòng tiếp theo của VIEC.CO là 2.500.000 USD, hiểu nôm na là vòng tiếp theo khi Shark Dũng quy đổi khoản vay thành cổ phần, cái Pre-Money (giá trị trước đầu tư) tối đa chỉ là 2.500.000 USD.
Điều này để chống tình trạng Post Money quá cao dẫn đến việc nhà đầu tư không còn nhiều cổ phần khi chuyển đổi, vì vậy họ đặt ra 1 cái “khung” để “cản lại”.
VÍ DỤ: Nếu vòng tiếp theo, VIEC.CO huy động được 500.000, Cap VIEC.CO thay đổi lên tối đa 4.000.000 USD như Founder đề xuất thì khi quy đổi ra theo mức giá trần mới này, số cổ phần Shark Dũng nhận được ở vòng tiếp theo có thể chỉ là:
300.000/Post Money = 300.000/ (4.000.000 + 300.000 + 500.000) x 100% = 6,25 %.
Trong khi đó Cap 2.500.000 thì Shark Dũng sẽ sở hữu tới 9,09% cổ phần như đã phân tích.
Ngược lại với Shark Dũng, Shark Hưng cũng offer khá "chắc kèo" khi không đưa ra offer về Cap nhưng đưa ra về lãi (Interest). Điều này có nghĩa là tại thời điểm của vòng gọi vốn tiếp theo, giả sử định giá Pre-Money của Startup quá cao, ví dụ là 10.000.000 USD và gọi được thêm 500.000 USD. Khi đó nếu Shark Hưng chuyển đổi cổ phần thì Shark sẽ có:
300.000/Post-money = 300.000/(300.000 + 500.000 + 10.000.000) x 100% = 2,7% (khá ít).
Trong trường hợp này Shark Hưng có thể lựa chọn việc không chuyển đổi thành cổ phần mà yêu cầu Startup hoàn trả tiền gốc (300.000 USD) và tiền lãi (15% - 45.000 USD) đồng thời hoàn tất thương vụ mà không sở hữu bất kỳ cổ phần nào.
---
Mình cũng sẽ viết thêm phần 2 về một số thuật ngữ khác nếu mọi người quan tâm (Pro-rata, Down-round, Pha loãng (Dilute), Term Sheet, ...). Các định nghĩa sẽ luôn có ví dụ, con số cụ thể để dễ hình dung.
Tác giả: Lâm Tuấn Minh
