Mới đây, nhiều container sầu riêng xuất sang Trung Quốc phải "quay đầu", do không đáp ứng được yêu cầu của Tổng cục Hải quan Trung Quốc liên quan đến chất vàng O (BY2 - một loại chất có khả năng gây ung thư cao). Yêu cầu cung cấp hồ sơ kiểm nghiệm chất vàng O đối với sầu riêng Việt Nam bắt nguồn từ việc sầu riêng Thái Lan xuất sang Trung Quốc bị phát hiện tồn dư loại chất này. Thông thường, Tổng cục Hải quan Trung Quốc tập trung kiểm dịch thực vật đối với sầu riêng Việt Nam chủ yếu về nguồn gốc, sinh vật gây hại, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, nhất là chất Cadimi (kim loại gây nguy hại cho sức khỏe con người, có thể tồn tại trong cơ thể 10-35 năm). Với chất vàng O, các doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng trong nước chưa kịp "trở tay" về mặt thủ tục, hồ sơ kiểm nghiệm.
Auramine O (còn gọi là vàng ô) là một loại thuốc nhuộm diarylmetan được dùng để nhuộm huỳnh quang trong sinh học. Ở dạng tinh khiết, tinh thể Auramine O có hình kim màu vàng, rất dễ tan trong nước và có thể tan trong ethanol. Vàng ô là chất màu tổng hợp, chỉ được sử dụng trong công nghiệp để nhuộm nhiều sản phẩm như vải, giấy, gỗ… và dùng để làm màu sơn quét tường. Theo Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế của WHO (IARC) chất Vàng ô là chất đứng hàng thứ 5 trong 116 chất gây ung thư hàng đầu trên thế giới.
Chất vàng ô độc hại đến mức IARC đã xếp chất này vào hàng gây ung thư nhóm 3, tức là khả năng gây ung thư cao. Bộ NN&PTNT đã ban hành Thông tư số 42 về danh mục bổ sung hóa chất, kháng sinh cấm nhập khẩu, sản xuất, kinh doanh và sử dụng trong thức ăn chăn nuôi gia súc, gia cầm tại Việt Nam. Theo đó, bổ sung 5 loại Vàng ô vào danh mục này gồm: Vat Yellow 1, Vat Yellow 2, Vat Yellow 3, Vat Yellow 4, Auramine và các dẫn xuất của Auramine hay còn được gọi là cơ bản màu vàng 2, sử dụng trong công nghệ dệt nhuộm.
Với người tiếp xúc với Vàng ô có thể có những triệu chứng như nôn, tiêu chảy, bị tổn thương gan và thận. Vùng da tiếp xúc trực tiếp có thể bị sưng phồng, rộp, đau hay tấy đỏ; nếu hít phải có thể bị khó thở.
Cách nhận biết thực phẩm bị nhiễm chất Vàng ô
Trong “ma trận” thực phẩm nhiễm bẩn, nhiễm các chất độc hại như hiện nay, các bà nội trợ luôn phải đau đầu khi đi chợ nấu bữa cơm ngon, bổ, chất lượng cho các thành viên trong gia đình. Chất Vàng ô tan trong nước nhưng không thể rửa sạch hết vì chất này có thể thấm sâu vào trong thực phẩm; với nhiệt độ cao thì không làm mất đi chất này, nên có thể nói là việc rửa, trụng hay nấu chín thực phẩm không làm mất đi tác dụng độc hại của thực phẩm bị ô nhiễm.
Người tiêu dùng nên lựa chọn sử dụng các thực phẩm có màu sắc tự nhiên, hạn chế mua những thực phẩm có màu sắc "đẹp bất thường" như măng vàng, gà da vàng cam, xôi gấc quá cam, hạt dưa đỏ, mứt bánh màu mè v.v... Đối với một số loại thực phẩm thông thường, người tiêu dùng có thể lựa chọn theo những khuyến cáo sau:
Thịt gia cầm: Theo các chuyên gia, người tiêu dùng cần phải thay đổi thói quen chọn thịt gà theo cảm quan màu sắc; hãy lựa chọn những thực phẩm tốt cho sức khỏe. Khi mua gia cầm được làm thịt sẵn, nên chọn con có màu vàng nhạt, nhưng cánh, ức, lưng thì có màu vàng đậm, mỡ màu vàng; thịt nhìn thấy tươi, không có mùi kháng sinh hoặc mùi hôi; da không có vết tụ máu, hay bầm tím. Có một cách rất dễ để người tiêu dùng phân biệt gà, vịt nhuộm màu độc hại là da của gia cầm có màu vàng óng đẹp và đều, nhưng phần mỡ lại trắng (do bên trong của những con gia cầm này không bị chuyển màu).
Măng: Măng không hóa chất do được ngâm muối nên có màu hơi thâm đen, trong khi măng ngâm hóa chất có màu trắng phau hoặc màu vàng đậm do được ngâm bột vàng ô. Bằng mắt thường, khi thấy măng có bề ngoài nhẵn, bóng thì không nên mua. Khi chế biến, với tất cả các loại măng mua về mọi người nên ngâm qua nước một thời gian, sau đó luộc kỹ bỏ nước rồi mới sơ chế. Điều này sẽ làm bay hơi độc tố có sẵn trong măng. Người tiêu dùng cần tránh mua măng bóng đẹp, bắt mắt, vỏ ngoài láng mịn, sờ vào có cảm giác dính tay.
Dưa cải muối: Dưa cải muối có đặc điểm nước màu xanh tự nhiên, nên lựa chọn dưa cải muối có đặc điểm màu xanh - vàng (nhiều xanh hơn); dưa cải muối sạch có đặc tính vài tuần là hỏng rõ ràng; có mùi chua tự nhiên rõ rệt. Không nên chọn loại dưa phần cuống dày bên ngoài vàng mà trong xanh.
