Ngày 12/6/2025 tại TP. Hồ Chí Minh, các bên liên quan chủ chốt trong ngành cà phê Việt Nam đã cùng nhau tổng kết 5 năm triển khai Sáng kiến Hành động Tập thể về Sử dụng Đầu vào Nông nghiệp Có Trách nhiệm, do Global Coffee Platform (GCP) khởi xướng. Chương trình không chỉ thay đổi thói quen canh tác của người nông dân, mà còn góp phần định hình chính sách và chuẩn hóa quy định nhằm hướng đến một ngành cà phê bền vững hơn.
Từ thực tiễn đồng ruộng tới thay đổi chính sách
Khởi động từ năm 2020, sáng kiến đã quy tụ sự hợp tác đa ngành giữa các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức quốc tế và cộng đồng địa phương tại 5 tỉnh trọng điểm của Tây Nguyên gồm Lâm Đồng, Đắk Lắk, Đắk Nông, Gia Lai và Kon Tum. Trọng tâm của chương trình là cải thiện việc sử dụng vật tư nông nghiệp, đặc biệt là hóa chất bảo vệ thực vật, qua đó giảm thiểu rủi ro cho sức khỏe người dân và môi trường.
Một thành tựu nổi bật là việc giảm mạnh dư lượng glyphosate - loại thuốc diệt cỏ gây tranh cãi trên toàn cầu. Theo số liệu từ chương trình, tỷ lệ mẫu cà phê chứa dư lượng glyphosate đã giảm từ 56% (2020) xuống chỉ còn 1,2% (2023), đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt của Liên minh châu Âu (EU).
Chín hướng can thiệp, một tầm nhìn chung
Trong giai đoạn 2020-2025, sáng kiến triển khai 9 nhóm hoạt động chính bao gồm: khảo sát thực trạng sử dụng hóa chất, thử nghiệm các giải pháp thân thiện môi trường, phát triển tài liệu hướng dẫn kỹ thuật, đào tạo và phổ biến kiến thức, tổ chức chiến dịch truyền thông nâng cao nhận thức, phối hợp với chính quyền để thực hiện các gói hỗ trợ theo Nghị định 80, và vận động chính sách dựa trên dữ liệu thực địa.
Sáng kiến đã tiếp cận và đào tạo hơn 101.000 nông dân và cán bộ khuyến nông, trong đó gần 50% là phụ nữ, 51,1% là người dân tộc thiểu số và khoảng một nửa là thanh niên – một con số ấn tượng thể hiện sự lan tỏa rộng rãi của chương trình tới nhiều nhóm đối tượng trong cộng đồng.
Liên kết chưa từng có trong ngành
Sự thành công của sáng kiến là kết quả của sự chung tay giữa các bên như IDH, JDE Peet’s, Lavazza Foundation, Nestlé, Neumann Kaffee Gruppe, Sucden Coffee, Tchibo, cùng các đối tác Việt Nam như Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (Bộ NN&PTNT), Trung tâm Khuyến nông Quốc gia (NAEC), Viện WASI, tổ chức CABI, và nhiều doanh nghiệp cà phê hàng đầu. Những nỗ lực này góp phần hình thành một mạng lưới hành động thống nhất, đây là một điều chưa từng có tiền lệ trong ngành.
"Đây là lần đầu tiên toàn ngành cùng nhau hành động để giải quyết một vấn đề chung. Chúng tôi hy vọng sẽ mô hình này sẽ được áp dụng cho những vấn đề cấp bách khác.", ông Wouter De Smet, đại diện Nestlé Việt Nam, chia sẻ.
Hướng tới tương lai: Một ngành Cà phê Xanh và Thịnh vượng
Kế thừa những thành quả đã đạt được, GCP Việt Nam sẽ triển khai Kế hoạch Hành động Tập thể vì Sự Thịnh vượng của Người nông dân, với mục tiêu nhân rộng mô hình thành công và tăng cường chia sẻ kiến thức trong toàn ngành.
“Chúng tôi sẽ đẩy mạnh mạng lưới khuyến nông quốc gia để chia sẻ những kết quả này và định hướng cho giai đoạn tiếp theo” ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc NAEC, cho biết.
“Sáng kiến đã nâng cao nhận thức của người nông dân và gia tăng giá trị cho xuất khẩu cà phê Việt Nam” ông Bạch Thành Tuấn, Phó Chủ tịch VICOFA, nhận định.
“Chúng tôi kêu gọi tất cả các bên liên quan tiếp tục đồng hành cùng chúng tôi trong hành trình này. Hãy cùng nhau thay đổi hướng tới một ngành cà phê Việt Nam xanh hơn, bền vững hơn và thịnh vượng hơn cho các thế hệ mai sau.” ông Phạm Quang Trung, Trưởng Đại diện GCP Việt Nam, phát biểu kết thúc.
