Gần đây, Ngân hàng TMCP Đông Nam Á (SeABank) đã hoàn tất việc chuyển nhượng toàn bộ cổ phần tại Công ty Tài chính Bưu điện (PTF) cho AEON Financial, một thành viên thuộc Tập đoàn AEON đến từ Nhật Bản. Thương vụ này có giá trị lên tới 4.300 tỷ đồng, với hợp đồng chuyển nhượng được ký kết vào tháng 10/2023 và được Ngân hàng Nhà nước phê duyệt vào tháng 1/2025.
Xu hướng ngân hàng thoái vốn công ty tài chính
Trước SeABank, Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội (SHB) cũng đã thực hiện chuyển nhượng toàn bộ vốn điều lệ tại SHB Finance cho Ngân hàng Đại chúng Ayudhya (Krungsri) thuộc Tập đoàn MUFG (Nhật Bản). Thương vụ này trị giá khoảng 156 triệu USD và diễn ra theo hai giai đoạn. Giai đoạn đầu đã hoàn tất vào tháng 5/2023, trong khi phần còn lại dự kiến hoàn tất trong vòng ba năm. Đến cuối năm 2024, Krungsri đã đề nghị mua sớm 50% vốn điều lệ còn lại tại SHB Finance, và HĐQT SHB đã thông qua nghị quyết cho phép thực hiện giao dịch này.
Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) cũng ghi dấu với một trong những thương vụ bán vốn lớn nhất lịch sử ngành tài chính tiêu dùng tại Việt Nam khi chuyển nhượng 49% cổ phần FE Credit cho Tập đoàn Sumitomo Mitsui Banking Corporation (SMBC) của Nhật Bản, thu về 1,4 tỷ USD. Thương vụ này được hoàn tất vào cuối tháng 10/2021.
Ngoài ra, Ngân hàng TMCP Kỹ Thương Việt Nam (Techcombank) đã bán toàn bộ cổ phần tại Techcom Finance cho Lotte Card, một công ty thuộc Tập đoàn Lotte (Hàn Quốc), với giá trị gần 87 triệu USD. Giao dịch này hoàn tất vào năm 2018.
Lý do ngân hàng thoái vốn
Theo SeABank, việc bán vốn tại PTF là một bước đi chiến lược giúp ngân hàng tái cơ cấu hoạt động và tập trung vào mảng kinh doanh cốt lõi. Tương tự, SHB cho rằng hợp tác với đối tác ngoại sẽ giúp SHB Finance phát triển nhanh hơn nhờ vào nguồn lực và kinh nghiệm quốc tế.
Trong khi đó, VPBank khẳng định thương vụ với SMBC giúp FE Credit củng cố vị thế dẫn đầu trong lĩnh vực tài chính tiêu dùng, đồng thời mở rộng dịch vụ và ứng dụng công nghệ hiện đại để tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường. Thương vụ này cũng mang lại cho VPBank nguồn vốn lớn để đầu tư vào các lĩnh vực kinh doanh khác.
Hướng đi mới từ nguồn vốn thu về
Sau khi bán vốn tại FE Credit, VPBank đã ghi nhận sự tăng trưởng vượt bậc về lợi nhuận. Năm 2021, lợi nhuận trước thuế của ngân hàng đạt gần 38.000 tỷ đồng, gấp bốn lần so với năm trước đó. Đáng chú ý, phần lớn khoản lợi nhuận này đến từ việc thoái vốn tại FE Credit, mang về hơn 20.000 tỷ đồng.
Số tiền thu được giúp VPBank chuyển hướng từ một ngân hàng cho vay truyền thống sang mô hình tập đoàn tài chính. Ngân hàng này đã đẩy mạnh phát triển các dịch vụ như ngân hàng số (VPBank NEO, Cake), mua lại Công ty Chứng khoán ASC (đổi tên thành VPBankS), tăng vốn lên 15.000 tỷ đồng và mua lại Công ty Bảo hiểm OPES.
Thị trường tài chính tiêu dùng vẫn tiềm năng
Mặc dù lĩnh vực tài chính tiêu dùng gặp nhiều thách thức, các công ty tài chính vẫn giữ vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu vay của người dân, đặc biệt là phân khúc khách hàng không đủ điều kiện vay tại ngân hàng. Theo thống kê, các công ty tài chính hiện nắm giữ khoảng 13% tổng dư nợ cho vay tiêu dùng tại Việt Nam, trong khi phần còn lại thuộc về các ngân hàng thương mại.
Báo cáo từ FiinGroup cho thấy, đến cuối tháng 9/2024, tổng dư nợ của các công ty tài chính tiêu dùng đạt khoảng 150.000 tỷ đồng, tăng 4,8% so với cùng kỳ năm trước. Những cái tên như FE Credit, Home Credit, HD Saison và MCredit chiếm phần lớn thị phần.
Theo Công ty Chứng khoán MB (MBS), tăng trưởng GDP ổn định và thu nhập hộ gia đình được cải thiện sẽ thúc đẩy nhu cầu vay tiêu dùng tăng mạnh trong thời gian tới. Điều này tạo ra nhiều cơ hội cho các công ty tài chính phát triển, đặc biệt trong việc cung cấp các khoản vay nhanh, không cần thế chấp cho khách hàng không có tài sản đảm bảo hoặc thu nhập không ổn định.
Hiện tại, thị trường vẫn chờ đợi các thương vụ thoái vốn khác từ các ngân hàng thương mại. Điển hình là MSB đang tìm đối tác cho TNEX Finance, với ba nhà đầu tư từ Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan bày tỏ sự quan tâm.
