Đầu tháng 5, Nikkei Asian Review dẫn nguồn tin cho biết 3-4 triệu chiếc AirPods, tương đương khoảng 30% tổng sản lượng AirPods trên toàn thế giới, sẽ được sản xuất tại Việt Nam trong quý 2/2020. Việc dịch chuyển sản xuất này chưa bao gồm những chiếc AirPods Pro, phiên bản cao cấp với tính năng khử ồn.
Động thái của Apple cho thấy doanh nghiệp này đang đẩy mạnh đa dạng hóa sản xuất khỏi Trung Quốc, đặc biệt là khi đại dịch Covid-19 xảy ra, việc đặt hết trứng vào giỏ Trung Quốc là một rủi ro thấy được.
Công ty đầu tiên sản xuất Airpods cho Apple là Luxshare-ICT, một công ty Trung Quốc. Nhưng đồng thời, Luxshare cũng có công ty con tại Việt Nam.
Luxshare và mối quan hệ với Apple
Hầu hết sản phẩm iPhone hay iPad được lắp ráp bởi hai đối tác chiến lược chính của Apple là Foxconn và Pegatron tại các nhà máy đặt ở Trung Quốc. Trong đó, Foxconn hiện vẫn là đối tác sản xuất lớn nhất của Apple, làm ra hơn 50% số lượng iPhone trên toàn thế giới.
Tuy nhiên, Apple đang có tham vọng thúc đẩy khả năng của các đối tác khác với mục tiêu giảm bớt sự phụ thuộc vào Foxconn. Một trong những đối tác tiềm năng đó là Luxshare-ICT.
Luxshare-ICT, có trụ sở tại Thâm Quyến, Trung Quốc, được thành lập vào năm 2004. Nhà sáng lập công ty này là bà Grace Wang, một trong những nhân viên đầu tiên của Foxconn tại Trung Quốc. Từ một nhà sản xuất linh kiện nhỏ, Luxshare-ICT hiện tại là một công ty lớn phục vụ nhiều khách hàng lớn như Apple, Huawei, Oppo, Vivo và Tesla.
Nhà cung cấp này đã tham gia chuỗi cung ứng linh kiện ngoại vi của Apple từ năm 2012. Chỉ sau 5 năm, Luxshare đã được Apple kỳ vọng rất cao và có được đơn hàng sản xuất AirPods vào năm 2017, sau đó giành được đơn đặt hàng lắp ráp Apple Watch năm 2019.
Cuối năm 2019, Apple tung ra thị trường hai sản phẩm AirPods 2 và AirPods Pro và yêu cầu Luxshare Precision tăng gấp đôi sản lượng sản xuất tính riêng Airpods Pro lên 2 triệu chiếc mỗi tháng do nhu cầu cao hơn dự kiến ban đầu.
Theo số liệu của Luxshare, doanh thu từ Apple hiện chiếm hơn 50% tổng doanh thu của công ty này.
Muốn thoát khỏi tình trạng “quá phụ thuộc” vào Foxconn hiện tại, Apple mong muốn tìm kiếm các đối tác cung ứng cạnh tranh hơn nên tỏ ra đặc biệt quan tâm tới Luxshare-ICT.
Theo nguồn tin của Nikkei Asian Review, Apple đã khuyên Luxshare đầu tư mạnh vào các nhà cung cấp khung vỏ cho iPhone và MacBook. Nếu thỏa thuận đàm phán với Catcher Technology – nhà cung cấp vỏ kim loại lớn thứ hai thế giới – thành công, Luxshare sẽ có đủ điều kiện để bước chân vào chuỗi cung ứng linh kiện sản xuất iPhone và MacBook, cạnh tranh trực tiếp với Foxconn.
"Đối với Apple, việc hỗ trợ Luxshare tăng trưởng mang lại lợi ích cho cả hai. Việc này không chỉ giúp Luxshare nâng cao chất lượng và giảm giá thành, mà còn giúp Apple thâm nhập sâu hơn vào thị trường sản xuất của đất nước 1,3 tỷ dân", một vị quản lý của ngành cung ứng nói với Nikkei.
Viễn cảnh trở thành đối thủ cạnh tranh của Foxconn chỉ trong vài năm tới là quá hấp dẫn đối với bà Grace Wang, một cựu nhân viên Foxconn. Tuy nhiên, một số chuyên gia nhận định Luxshare chưa đủ vị thế cạnh tranh với Foxconn khi còn quá phụ thuộc vào Apple. Dù vậy, chiến lược của Luxshare cũng khá giống Foxconn: đầu tư vào linh kiện và thiết bị y tế để ngày càng trở nên quan trọng trong chuỗi cung ứng.
"Dù là hợp tác kiểu gì, những công ty mà Luxshare hợp tác trong vài năm qua đều là nhà cung ứng của Apple. Hiện tại Luxshare chưa đủ sức cạnh tranh với Foxconn, nhưng tham vọng của họ là rõ ràng và họ đang dần thu hẹp khoảng cách", Chiu Shih-fang, nhà phân tích tại viện kinh tế Đài Loan chia sẻ.
Luxshare-ICT Việt Nam: Dự kiến doanh thu năm 2020 lên tới 1 tỷ đô
Tại Việt Nam, công ty TNHH Luxshare-ICT Việt Nam là công ty con thuộc Tập đoàn Luxshare-ICT Precision. Nhà máy của công ty này tại Việt Yên, Bắc Giang đi vào hoạt động từ tháng 7/2017. Hiện tại, Luxshare-ICT đang có 2 nhà máy tại Bắc Giang, đang mở rộng nhà máy tại tỉnh này đồng thời xây dựng thêm nhà máy tại Nghệ An.
Trong tương lai, hai cụm nhà máy Luxshare-ICT tại khu công nghiệp Bắc Giang và Nghệ An sẽ đáp ứng cho nhu cầu chuyển 30% dây chuyền sản xuất tai nghe Airpod sang Việt Nam của Apple.
Vẫn trong bài báo của Nikkei Asian Review về việc sản xuất AirPods tại Việt Nam, nguồn tin của trang này cho biết: "Việc sản xuất hàng loạt AirPods ở Việt Nam có thể đã bắt đầu từ hồi tháng 3. Các chuyên gia làm việc cho một nhà cung ứng của Apple thậm chí còn được nhà chức trách Việt Nam cho phép nhập cảnh trong thời điểm các biện pháp kiểm soát Covid-19 được áp dụng trên quy mô toàn quốc".
Tuy nhiên, thực tế thì công ty này vừa bị UBND tỉnh Bắc Giang ban hành văn bản xử phạt, trong đó có vụ vi phạm về người nước ngoài nhập cảnh, hành nghề hoặc có hoạt động khác tại Việt Nam mà không được phép của cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam.
Cụ thể, UBND tỉnh Bắc Giang quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với 5 cá nhân đang làm việc tại Công ty TNHH Luxshare-ICT Việt Nam tạm trú tại khách sạn Ravatel Home, thành phố Bắc Giang, đã vi phạm về người nước ngoài nhập cảnh, hành nghề hoặc có hoạt động khác tại Việt Nam mà không được phép của cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam.
Các cá nhân này bị UBND tỉnh Bắc Giang ra quyết định phạt 20 triệu đồng/một người. Ngoài ra, các cá nhân trên phải rút ngắn thời gian tạm trú, yêu cầu xuất cảnh về nước và phải nghiêm chỉnh chấp hành Quyết định xử phạt, nếu không chấp hành sẽ bị cưỡng chế thi hành theo pháp luật.
Một lỗi phạt khác của Luxshare Việt Nam là xây dựng trái phép.
Công ty này được ngành chức năng cấp phép xây dựng 2 trung tâm nghiên cứu, gồm 2 tòa nhà cao 3 và 5 tầng với khoảng 400 phòng trong nhà máy sản xuất linh kiện điện tử tại Khu công nghiệp Quang Châu. Trong quá trình thi công xây dựng, Công ty đã tự ý thay đổi thiết kế, xây dựng sai so với giấy phép xây dựng được cấp đối với 2 công trình Trung tâm nghiên cứu phát triển số 1 và 2, xây ngăn thành 460 phòng khép kín sử dụng cho công nhân viên lưu trú, không đúng so với giấy phép được phê duyệt.
Ban Quản lý các Khu công nghiệp tỉnh Bắc Giang đã yêu cầu Công ty TNHH Luxshare-ICT Việt Nam tháo dỡ, khắc phục hoàn trả lại công năng, mục đích sử dụng của công trình theo đúng nội dung giấy phép xây dựng được cấp. Đồng thời yêu cầu Công ty không bố trí người lao động lưu trú tại các công trình xây dựng sai phép, tuy nhiên Công ty này đã không chấp hành.
Trong một diễn biến khác, UBND tỉnh Bắc Giang cũng vừa ra quyết định xử phạt 150 triệu đồng đối với Công ty TNHH Luxshare-ICT Việt Nam về hành vi sử dụng 677 lao động là người nước ngoài mà không có giấy phép lao động.
Theo đó, Công ty đã sử dụng 677 lao động là người nước ngoài mà không có giấy phép lao động hoặc không có giấy xác nhận không thuộc diện cấp giấy phép lao động. Ngoài việc xử phạt bằng tiền, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang buộc Công ty TNHH Luxshase-ICT (Việt Nam) phải chấm dứt ngay hành vi vi phạm. Nếu quá thời hạn mà Công ty này không tự nguyện chấp hành sẽ bị cưỡng chế thi hành theo quy định của pháp luật.
Ngoài ra, Công ty TNHH Luxshare-ICT Việt Nam cũng vừa bị Sở TNMT tỉnh Bắc Giang xử phạt 70 triệu đồng vì đã vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Cụ thể, DN này thực hiện không đúng một trong các nội dung Báo cáo đánh giá tác động môi trường được phê duyệt tại Quyết định số 979/QĐ-UBND ngày 19/12/2019 của UBND tỉnh Bắc Giang.
Theo Báo cáo đánh giá tác động môi trường được phê duyệt, Công ty này cam kết di dời 925 lao động trước ngày 30/12/2019, tuy nhiên Công ty không thực hiện đúng lộ trình di chuyển người lưu trú tại Công ty theo cam kết mà đã tăng thêm số người lưu trú lên 647 người, hiện nay có 1.572 người đang lưu trú. Công ty chưa thực hiện đúng lộ trình tháo dỡ các phòng lưu trú trong hai trung tâm nghiên cứu theo cam kết trước tháng 3/2020.
Quá trình làm việc, Công ty TNHH Luxshare - ICT Việt Nam đã nhận thức rõ sai phạm và có sự chuyển biến rõ nét cả về nhận thức và hành động trong việc chấp hành các quy định của pháp luật, cũng như tự giác thực hiện biện pháp khắc phục. Đến nay, Công ty đã xây dựng xong kế hoạch khắc phục và đang tập trung xử lý, khắc phục các vi phạm.
Cụ thể, đã di dời trên 400 lao động không tiếp tục lưu trú tại Trung tâm nghiên cứu phát triển số 1 và số 2; tháo dỡ xong 100% phần công trình xây dựng sai phạm (533 phòng) tại lô T, khu công nghiệp Quang Châu; dừng thi công và đang tập trung hoàn thiện các hồ sơ, thủ tục về xây dựng, môi trường tại lô HCDVSG2 khu công nghiệp Vân Trung theo quy định.
Ông Lý Chính Tài, Giám đốc Bộ phận Nhân sự và Hành chính trả lời trên báo chí, cho biết công ty đã nhìn nhận ra các thiếu sót trong công tác quản lý cũng như do chưa nắm bắt đầy đủ quy định của pháp luật Việt Nam. Công ty quyết tâm khắc phục các sai phạm, chấp nhận chịu thiệt hại về kinh tế lên đến trên dưới 500 tỷ đồng khi phải đóng cửa tạm thời 1-2 dây chuyền sản xuất sau khi phải di chuyển toàn bộ công nhân hết hạn Visa về nước theo quy định của pháp luật Việt Nam.
Công ty muốn khẳng định với chính phủ Việt Nam nói chung và chính quyền tỉnh Bắc Giang nói riêng về quyết tâm đầu tư gắn bó lâu dài tại Việt Nam. Trong thời gian qua, công ty đã ngày càng mở rộng quy mô sản xuất tại Việt Nam. Năm 2020, Công ty dự kiến đạt doanh thu 1 tỷ đô la Mỹ, sẽ tạo ra việc làm cho khoảng 30.000 người và đóng góp cho sự phát triển và ổn định của nền kinh tế địa phương. Theo dự kiến năm 2021 tổng sản phẩm tại Việt Nam đạt 30% doanh thu của cả Tập đoàn.
2 năm trước, vào ngày 6-7/2018, hơn 800 công nhân Công ty TNHH Luxshare-Ict Việt Nam ngừng việc tập thể, kiến nghị với chủ sử dụng lao động một số vấn đề liên quan đến chế độ thưởng thâm niên; nghỉ thai sản; cải thiện môi trường làm việc, ăn ca.
Theo phản ánh của công nhân khi đó, Công ty không áp dụng chế độ thưởng thâm niên; một số khu vực sản xuất quá nóng; chất lượng bữa ăn ca chưa đủ để bảo đảm sức khỏe NLĐ; thời gian nghỉ giữa ca ít. Bên cạnh đó, DN chưa thành lập tổ chức công đoàn. NLĐ đề xuất DN khắc phục những bất cập trên, đồng thời vẫn tính lương cho những công nhân ngừng việc trong buổi sáng ngày 6-7.
Đến trưa cùng ngày, trên cơ sở kết quả làm việc giữa các bên liên quan, lãnh đạo Công ty đã thông báo trả lời những đề xuất của công nhân. Theo đó, DN sẽ công khai quy chế thưởng thâm niên có hiệu lực từ ngày hôm nay (6-7), cụ thể các mức có trong thông báo.
Với yêu cầu cải thiện môi trường làm việc, chủ sử dụng lao động sẽ lắp đặt thêm rèm vải chống nóng tại các mặt tường chịu ảnh hưởng và cửa thổi gió điều hòa tại khu cuối xưởng.
Từ ngày 9-7 đến 15-7, DN trang bị thêm thiết bị giải nhiệt cho các máy phát sinh nhiệt lớn. DN cũng cam kết làm việc với nhà thầu để cải thiện chất lượng bữa ăn ca cho công nhân.