Gần 2 năm nay, mình làm việc với AI như... quản lý một team đa dạng.
Mỗi em AI có tính cách khác nhau. ChatGPT thì nhiệt tình nhưng hay lỡ ch e m quá trớn. Claude thì cẩn thận nhưng đôi khi ngại ngùng, thiếu tự tin. Gemini thì nhanh đấy nhưng phong độ cũng tuỳ ngày lắm...
___
Giống như cách mình quan sát nhân viên để hiểu điểm mạnh-yếu, giao việc đúng người đúng việc, mình cũng "test" các em AI 7749 lần bằng những câu hỏi quần tới lui từ đơn giản đến phức tạp, quan sát phản ứng, đánh giá khả năng xử lý logic.
___
Và rồi mình phát hiện ra một điều hơi giật mình.
Những lúc AI đưa ra câu trả lời nghe có vẻ "thông minh" nhất, thường là những lúc nó đang... "diễn" nhiều nhất.
Từ background làm nghiên cứu và là người cực logic(hồi đó môn giải thuật logic mình điểm nhì lớp, chỉ thua đúng 1 bạn do bạn ấy học lập trình từ nhỏ nha),
mình nhận ra: AI không thực sự "hiểu", nó chỉ đang pattern matching với những gì đã học.
_
Và đương nhiên, cho dù bạn có sở hữu hàng ngàn promts hay hàng trăm em Chatbot custom theo tác vụ, AI không thể giải những bài toán mà những chuyên gia, hoặc lãnh đạo phải ra quyết định.
____
Và hôm qua, khi đọc nghiên cứu "The Illusion of Thinking" của Apple, mình chỉ có thể gật đầu: "Đúng rồi, một người dùng như mình, và cả nhiều bạn bè mình, đã biết điều này từ lâu”
Nhưng việc một ông lớn như Apple chính thức "xác nhận" điều này... lại làm mình suy nghĩ về nhiều thứ khác.
------------------------------------------------
APPLE ĐÃ LÀM GÌ ĐỂ CÔNG BỐ SỰ THẬT NÀY?
------------------------------------------------
Apple đem những "siêu sao" AI hiện tại ra "thi đấu":
• OpenAI o1, o3 - những "thiên tài" được hype nhất
• Claude 3.7 Sonnet - "em" mà mình đang dùng để viết bài này
• DeepSeek R1 - "tân binh" được mong đợi
• Gemini Flash Thinking
Họ cho các em này giải những bài toán mà... con người 12 tuổi có thể làm được: Tháp Hanoi, bài toán "qua sông", các puzzle logic cơ bản.
Kết quả khiến mình nhớ đến những lần observe nhân viên mới:
Với task đơn giản: AI cũ làm tốt hơn AI mới (như intern có kinh nghiệm vs intern tài năng nhưng thiếu thực chiến)
Với task vừa phải: AI mới "show off" ấn tượng hơn (giống nhân viên giỏi presentation)
Với task thực sự khó: Cả hai đều... "đầu hàng" (như khi gặp problem ngoài scope được training)
(hình minh hoạ)
------------------------------------------------
TẠI SAO APPLE LẠI "PHẢN BỘI" CUỘC ĐUA AI?
------------------------------------------------
Sau 2 năm quan sát, mình hiểu Apple đang chơi chess, không phải checkers. (Chess, cờ vua = Tư duy chiến lược dài hạn, phức tạp. Checkers, cờ đam = Tư duy phản ứng ngắn hạn, đơn giản)
_
Thay vì hô hào "AI thông minh nhất thế giới", Apple chọn message: "AI không suy nghĩ - và đó là lý do chúng tôi thiết kế nó để bổ trợ, không thay thế bạn."
_
Điều này remind mình về cách Apple đã làm với smartphone: không phải người đầu phát minh ra, nhưng làm đúng nhất, an toàn nhất, thân thiện người dùng nhất.
Họ biết rằng trong thời đại AI hype - giai đoạn từ đầu 2023 đến nay , người tiêu dùng sẽ mệt mỏi với những lời hứa hẹn không thực tế tí nào của các nhà phát minh AI.
Thay vào đó, Apple positioning mình là "người bạn đáng tin", không phải "phù thủy đầy hứa hẹn".
Và chiến lược này... khá thú vị đấy…
----------------------------------------
BÀI HỌC CHO NGƯỜI LÀM KINH DOANH TỪ 2 NĂM QUẢN LÝ NHÂN VIÊN AI
Sau bao nhiêu biz plan (kiểu như mình làm ngàn khoá học bằng AI) mình đã học được vài điều:
_
1. AI giống sales giỏi hơn là chuyên gia giỏi
• Nó biết nói những gì bạn muốn nghe
• Nhưng không luôn biết những gì bạn thực sự cần
• Giải pháp là bạn phải luôn check check và check.
_
2. AI tốt nhất với những việc có mẫu xử lý
• Content writing theo mẫu có sẵn ✓
• Data analysis theo pattern quen thuộc ✓
• Strategic thinking cho market mới ✗
• Creative breakthrough cho brand positioning ✗
_
3. Cách collaborate hiệu quả nhất Thay vì hỏi: "AI ơi, hãy solve toàn bộ problem này"
Hãy hỏi: "AI ơi, hãy giúp mình brainstorm 10 góc nhìn về vấn đề này"
Rồi dùng chính bạn để đọc, nhận xét, đánh giá và quyết định cho team đi theo hướng nào, đó cũng là trực giác đặc biệt của người lãnh đạo, hoặc là một chuyên gia dẫn dắt thị trường.
------------------------------------------------
VẬY BÂY GIỜ, BẠN SỬ DỤNG AI NHƯ THẾ NÀO?
------------------------------------------------
Mình tò mò, sau 2 năm AI bùng nổ này, bạn đã rút ra được những insight gì?
• Có phải bạn cũng từng "sập bẫy" tin AI quá mức, rồi phải trả giá?
• Hay bạn đã tìm được điểm kết nối để AI của bạn thực sự thúc đẩy hiệu suất?
• Bạn có nhận ra mẫu nào về khi nào AI "diễn" vs khi nào AI thực sự đóng góp hữu ích?
___
Mình tin rằng những người thành công với AI không phải là những người thổi phồng nó nhiều nhất, mà là những người hiểu được giới hạn của nó sâu sắc nhất.
Cũng giống như những lãnh đạo giỏi nhất không phải là người khen nhân viên nhiều nhất, mà là người biết đúng điểm mạnh của từng người để giao đúng việc.
Một triết lý mười mấy năm làm quản lý mình luôn duy trì, và kể cả bây giờ đi đào tạo mình vẫn luôn chọn phương pháp đào tạo phát huy thế mạnh của từng doanh nghiệp, theo mục tiêu và văn hoá của lãnh đạo và vẫn duy trì được bản sắc, thế mạnh của từng học viên, nhân viên.
Link full bài nghiên cứu của Apple mình có chia sẻ trong cộng đồng Nghề bất động sản.
___
Còn bạn, sau những trải nghiệm với AI, bạn có đồng ý với Apple rằng "AI thinking is just an illusion" không?
-------------------------
Nguồn: Võ Nhật Liễu
