Việc tăng số lượng giàn khoan trên thế giới đáp ứng nhu cầu khoan gia tăng không đồng nghĩa với chi phí dịch vụ khoan giảm, mà chi phí cho dịch vụ khoan năm 2022 đã tăng lên nhiều. Từ chi phí thuê giàn khoan, nhiên liệu, nhân công và các dịch vụ khác đi kèm. Đặc biệt chi phí dịch vụ khoan ngoài biển đắt hơn chi phí khoan trên đất liền.
Theo nghiên cứu từ Tập đoàn Năng lượng Toàn cầu Westwood: Năm 2020, giá thuê giàn khoan ở Biển Bắc có giá trong khoảng 140.000 - 160.000 USD/ngày, thì đến cuối năm 2022, giá thuê giàn khoan/ngày có thể tăng lên từ 50 - 60%, mức giá thuê cao chưa từng thấy trong gần chục năm qua, bởi giá dầu bình quân WTI và Brent trong năm 2022 đều ở mức cao.
Cũng theo nghiên cứu này, nếu không tính một số giàn khoan “lạnh” (cold-stacked rigs) đang nằm ở cảng chờ hợp đồng, hoặc chưa có nhân sự khoan thì tỷ lệ sử dụng giàn tự nâng trên thế giới đưa vào hoạt động là 82%, với tàu khoan là 79% và giàn khoan bán ngầm là 64%. Còn nếu tính cả số lượng giàn khoan ‘lạnh” (cold-stacked rigs) đang nằm ở cảng chờ hợp đồng, thì tỷ lệ có thể sử dụng tàu khoan cho thuê có thể ở mức 92%, giàn khoan tự nâng ở mức 89% và giàn khoan bán ngầm ở mức 82%.
Hình 1: Tỷ lệ các loại giàn khoan đưa vào sử dụng tính đến tháng 4/2022:
Như vậy, năm 2022, với những giàn khoan có thể ký kết hợp đồng cho thuê ngay thì giá thuê/ngày cũng đã cao do nhu cầu thuê giàn khoan trên thị trường lớn, mức độ cạnh tranh cao. Còn trường hợp thiếu giàn khoan, hoặc không có giàn khoan phù hợp mà các nhà thầu phải thuê những giàn khoan “lạnh” (cold-stacked rigs) thì chi phí thuê giàn này sẽ cao hơn nữa bởi các công ty cho thuê giàn khoan sẽ phải huy động nhân sự, bảo dưỡng, chạy thử những loại giàn này trước khi bàn giao cho thuê. Chi phí chạy thử, bảo dưỡng ước tốn từ 50 - 100 triệu USD.
Năm 2022, những giàn khoan thế hệ thứ 7 đã được cho thuê với giá 400.000 USD/ngày và có thể cao hơn nữa (2), giá thuê này chưa tính thêm chi phí dịch vụ quản lý áp lực khoan (MPD). Mức giá thuê này đã được thực hiện tại thị trường cho thuê giàn khoan tại Vịnh Mexico của Mỹ và Brazil (cả hai khu vực này đang hiện hữu các giàn khoan thuê để phục vụ chiến dịch khoan năm 2022 và 2023).
Cũng theo Tập đoàn Westwood, tính đến tháng 9/2022, số lượng giàn khoan có hợp đồng khoan trên thế giới là 378 giàn khoan tự nâng, 68 giàn bán chìm và 73 tàu khoan. Ngoài ra, năm 2023, Westwood dự kiến sẽ gia tăng từng loại giàn khoan để đáp ứng nhu cầu khoan dầu khí trên thế giới đang tăng cao. Với giàn khoan tự nâng sẽ tăng lên là 395 giàn, giàn bán chìm tăng lên 75 và tàu khoan lên 78 tàu. Tính đến tháng 9/2022, tỷ lệ sử dụng giàn khoan các loại trên thị trường là 87,3% đối với giàn khoan tự nâng, 79,6% đối với giàn khoan bán chìm và tàu khoan là 93,5% (3).
Theo Esgian Rig Analytics: Nhu cầu giàn khoan ngoài biển trên thế giới dự kiến sẽ tăng từ 453 giàn vào tháng 11 năm 2022 lên 539 giàn vào tháng 12 năm 2023 và hiệu suất sử dụng sẽ tăng từ 72% lên 83% trong cùng thời gian này, bởi năm 2023 được dự báo kinh tế thế giới vẫn có tăng trưởng và Trung Quốc dỡ bỏ hạn chế phòng dịch Covid 19 làm cho nhu cầu tiêu thụ dầu khí của quốc gia này tăng mạnh và giá dầu bình quân của WTI và Brent vẫn giữ ở mức lần lượt trên 75 USD/thùng và 80 USD/thùng.
Tùy điều kiện địa lý mực nước biển nông, hoặc sâu và mức độ hiên đại của giàn khoan, nhưng theo đánh giá của bộ phận điều hành của hãng tàu khoan Transocean và Seadrill: Mức giá thuê giàn sẽ đạt 500.000 USD/ngày cho những tàu khoan hiện đại. Điều này không phải thiếu căn cứ, bởi năm 2022, Transocean vừa thông báo thắng thầu đối với các tàu khoan của họ ở Vịnh Mexico của Hoa Kỳ, có giá thuê là 440.000 USD/ngày. Còn theo phân tích của Công ty Esgian thì cho thấy: Nhiều tàu khoan hiện đại nước sâu có giá cho thuê vượt 350.000 USD/ngày (4).
Cũng theo phân tích của Esgian Rig Analytics: Việc giá dầu Brent liên tục ở trên ngưỡng 80 USD/thùng thì nhu cầu giàn khoan sẽ tiếp tục tăng mạnh. Các địa điểm có nhu cầu khoan thăm dò, khai thác (E&P) nhiều như ở Biển Bắc và Biển Barents sẽ trở thành điểm nóng cho thị trường thuê giàn khoan.
Esgian cho biết: Mức độ cạnh tranh trong việc thuê giàn khoan tại thời điểm tháng 3/2022 ở khu vực này là 73%, trong khi một số hợp đồng thuê giàn cuối năm 2022 và năm 2023 đang được triển khai sẽ đẩy tỷ lệ này lên cao hơn nữa. Hiện đang có 8 chiến dịch khoan trong giai đoạn đấu thầu để khoan đến năm 2024 và 26 chương trình khác trong giai đoạn lập kế hoạch để có thể tiến tới đấu thầu khoan.
Ở Úc cũng đang gia tăng hoạt động khoan, với ba chương trình trong giai đoạn đấu thầu khoan và bắt đầu khoan từ năm 2024 và gần 20 chương trình khác được lên kế hoạch cho cùng thời gian này (5). Điều này cho thấy, nhu cầu khoan và thuê giàn khoan rất lớn và mức độ cạnh tranh để có giàn khoan sẽ tăng lên và sẽ đẩy giá thuê giàn khoan/ngày lên. Một số khu vực đang có mức độ cạnh tranh lớn về thuê giàn khoan và giá thuê giàn khoan cao trên thị trường có thể xem xét:
1/ Tại Trung Đông:
Trung Đông là một thị trường sôi động nhất cho hoạt động của các công ty khoan, bởi ở đây tập trung các mỏ dầu khí lớn nhất thế giới. Năm 2023, có khoảng 150 giàn khoan tự nâng sẽ hoạt động tại thị trường Trung Đông so với 120 giàn năm 2022. Sự gia tăng này do Ả rập Saudi đặt ra mục tiêu sẽ tăng sản lượng 1 triệu thùng/ngày đến cuối năm 2024. Do vậy, Công ty Dầu khí Saudi Aramco đã trao 30 hợp đồng thuê giàn khoan kể từ tháng 3 năm 2022 và phần lớn mỗi hợp đồng có thời hạn thực hiện 5 năm. Mức giá thuê giàn khoan tự nâng trung bình từ 70.000 đến 120.000 USD/ngày và năm 2023 dự kiến sẽ tăng lên từ 80.000 đến 140.000/USD/ngày, hay mức tăng từ 12,5% - 14,2% và mức tăng giá sẽ tùy thuộc vào các hợp đồng với giàn khoan tự nâng có thông số kỹ thuật cao, hiện đại thì sẽ có mức giá/ngày cao hơn.
2/ Châu Á - Thái Bình Dương:
Khu vực châu Á - Thái Bình Dương (bao gồm các nước ở Đông Nam Á và Úc) được dự báo đối với thị trường thuê giàn khoan cũng rất sôi động trong năm 2023, đặc biệt đối với thuê giàn khoan tự nâng.
Theo Westwood: Tỷ lệ sử dụng giàn tự nâng trên thị trường châu Á - Thái Bình Dương đầu năm 2022 là 78% sẽ tăng mạnh lên 90% cuối năm 2022 và năm 2023 có thể tăng lên 95%. Nửa đầu năm 2022, giá thuê giàn khoan tự nâng trong khu vực này trong khoảng từ 67.000 đến 90.000 USD/ngày, nhưng đến cuối năm 2022 giá tăng lên 120.000 USD/ngày, hay mức tăng từ 25 - 44% và có thể tăng thêm vào năm 2023 do nhu cầu khoan tăng lên của nhiều công ty dầu khí trong khu vực. Hiện có hơn 40 dự án đang được xem xét, đánh giá, lựa chọn giàn khoan, trong đó có 13 dự án ở Úc. Ở Đông Nam Á có nhu cầu về giàn khoan tự nâng lớn nhất là Malaysia, tiếp đến là Indonesia và Việt Nam.
Năm 2022, ở khu vực Đông Nam Á có bốn tàu khoan hoạt động và giá thuê là trên 200.000 USD/ngày. Nhưng theo Westwood: Giá thuê tàu khoan thực tế hơn 375.000 USD/ngày và mức giá này chưa tính thêm dịch vụ quản lý áp lực khoan (MPD).
Ngoài ra, còn có 12 giàn khoan bán chìm được đặt tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương, 7 giàn ở Đông Nam Á và 5 giàn ở Úc. Bốn trong số 7 giàn ở Đông Nam Á đang hoạt động, nhưng chỉ 2 trong số 4 giàn được ký hợp đồng chắc chắn sau năm 2022. Năm 2022, giá thuê giàn bán chìm là khoảng dưới 200.000 USD/ngày, nhưng năm 2023 có thể tăng lên. Tuy nhiên, năm 2023, nhu cầu về giàn khoan bán chìm ở khu vực Đông Nam Á không cao nên một số giàn sẽ di chuyển sang các khu vực khác. Năm 2022, có 4 giàn khoan bán chìm hoạt động ở Úc có hợp đồng khoan đến năm 2024 với giá thuê ban đầu là 265.000 USD/ngày, nhưng sang năm 2023 giá thuê có thể tăng lên 325.000 - 379.000 USD/ngày, hay mức tăng khoảng từ 18,5% - 30%.
3/ Nam Mỹ:
Brazil là quốc gia mang lại sự nhộn nhịp cho thị trường dầu khí ở Nam Mỹ với nhiều hợp đồng khoan nước sâu. Tháng 4/2022, Petrobras phát hành 8 gói thầu khoan nước sâu bắt đầu khoan từ năm 2023 và trong năm 2023 cũng sẽ phát hành thêm nhiều gói thầu khác. Những gói thầu khoan này sẽ đẩy giá thuê khoan ở mức 300.000 USD/ngày năm 2022 lên vượt mức 400.000 USD/ngày năm 2023. Tháng 4/2022, Petrobras đã phát hành các gói thầu để thuê 8 giàn khoan nước sâu kéo dài trong 3 - 4 năm và bắt đầu từ năm 2023.
Ngoài ra, trong năm 2023, Petrobras dự kiến sẽ phát hành thêm vài gói thầu khoan nữa. Những cuộc đấu thầu này chắc chắn sẽ đẩy giá thuê/ngày trong khu vực tăng từ khoảng 300.000 USD/ngày năm 2022 lên mức cao hơn trong năm 2023.
Westwood cho rằng: Các giàn khoan ở Brazil hiện đang hoạt động với công suất 100% do có nhiều hợp đồng thuê khoan và giá thuê có thể vượt quá 400.000 USD/ngày vào năm 2023, đồng thời hầu hết các gói thầu thuê 8 giàn khoan của Petrobras sẽ duy trì ở mức thuê 300.000 USD/ngày, nếu giàn khoan có thông số kỹ thuật thấp với giá thuê dưới 300.000 USD/ngày.
4/ Khu vực Vịnh Mehico của Mỹ:
Khu vực Vịnh Mehico của Mỹ với nhiều hoạt động khoan dầu khí, nhưng được quản lý rất chặt chẽ. Việc quản lý chặt chẽ ở đây do các hoạt động khoan được kiểm soát bởi các cơ quan luật pháp về môi trường của Mỹ nên không thể có những hoạt động khoan gây ô nhiễm môi trường, hoặc xuất hiện quá nhiều giàn khoan trong khu vực. Năm 2022, giá thuê các tàu khoan trong khu vực đã lên tới 440.000 USD/ngày và nếu tính thêm dịch vụ quản lý áp lực khoan (MPD) thì có giá 480.000 USD/ngày, trong khi giá giàn khoan tự nâng khoảng 85.000 USD/ngày.
Tuy nhiên, năm 2023, mức giá cho tàu khoan có thể tăng lên 500.000 USD/ngày và giá giàn khoan tự nâng có thể đạt mức 90.000 USD, hay tăng từ 5 - 12%, bởi các giàn khoan phải đáp ứng các yêu cầu chặt chẽ về bảo vệ môi trường của Mỹ khiến cho chi phí thuê giàn cũng cao hơn.
5/ Khu vực Biển Bắc:
Năm 2022, các hoạt động dầu khí ở khu vực này kém sôi động bởi cuộc chiến tranh Nga - Ukraina và các lệnh cấm vận vào hoạt động dầu khí của Nga nên đã giảm mạnh nguồn cung dầu khí của Nga từ khu vực Biển Bắc vào châu Âu. Do vậy, các hoạt động khoan dầu khí ở khu vực này khá trầm lắng và dự báo có khả năng sôi động lại từ cuối năm 2023 khi cuộc chiến tranh kết thúc, các lệnh cấm vận dần dỡ bỏ.
Tuy nhiên, năm 2023 giá thuê của các giàn khoan dự kiến hoạt động trong khu vực này là khoảng 340.000 đến 400.000 USD/ngày. Ngoài ra, để thực hiện khoan trong khu vực Biển Bắc, các quốc gia như Na Uy, Anh cùng nhiều quốc gia ở châu Âu đều có quan điểm rất mạnh mẽ về bảo vệ môi trường đối với các hoạt động khoan trên biển. Do đó, các giàn khoan bắt buộc phải đảm bảo công nghệ giảm phát khí thải và là điều kiện tiên quyết cho các giàn khoan hoạt động ở đây.
Theo Esgian Rig Analytics: Trong số 42 giàn khoan đang hoạt động trên khắp thế giới đã lắp đặt ít nhất một loại hệ thống giảm phát thải thì có 21 giàn khoan đang hoạt động ở Biển Bắc. Cho nên, chi phí thuê giàn khoan khu vực này cũng sẽ cao hơn bởi phải lắp đặt thêm các công nghệ bảo vệ môi trường.
NGUYỄN ANH TUẤN - BAN QUẢN LÝ DỰ ÁN CỦA PVEP
