1. Bối Cảnh Quyết Định Thuế Quan
- Ngày 15/7/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump chính thức tuyên bố áp thuế nhập khẩu 19% đối với hầu hết hàng hóa từ Indonesia. Quyết định này nằm trong chuỗi hành động nhằm: Siết chặt thâm hụt thương mại Mỹ – Indonesia (hiện ~18–20 tỷ USD/năm). Ép Indonesia nhượng bộ về mặt cam kết thương mại: mua thêm 15 tỷ USD LNG, 4,5 tỷ USD ngũ cốc Mỹ, 50 máy bay Boeing. So với mức thuế 32% được đe doạ ban đầu, mức 19% được coi là một “thỏa hiệp” — nhưng vẫn buộc các doanh nghiệp Indonesia điều chỉnh chiến lược xuất khẩu, còn Mỹ đạt được mục tiêu bảo hộ nội địa + giữ việc làm.
- Đằng sau quyết định này, giới quan sát nhận định: Mỹ tiếp tục dùng thuế quan như công cụ đàm phán địa chính trị. Đây là phép thử cho các quốc gia xuất siêu lớn sang Mỹ, nhất là ASEAN (Việt Nam, Thái Lan, Malaysia). Tác động lan tỏa mạnh nhất không chỉ dừng ở nông sản, năng lượng, mà còn chạm đến các khoáng sản chiến lược, tiêu biểu là nickel và đồng.
2. Vai Trò Của Indonesia Trong Chuỗi Cung Ứng Đồng Toàn Cầu
- Indonesia không phải quốc gia thống trị thị phần đồng như Chile hay Peru, nhưng lại sở hữu mỏ Grasberg — mỏ đồng và vàng nằm trong top lớn nhất thế giới, do Freeport-McMoRan (Mỹ) cùng chính phủ Indonesia khai thác.
- Đồng Indonesia chủ yếu xuất sang Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc — những quốc gia cần đồng thô và tinh luyện cho công nghiệp điện tử, viễn thông, lưới điện. Mỹ chỉ nhập một phần tương đối nhỏ, chủ yếu phục vụ: Sản xuất cáp điện, động cơ. Sản xuất linh kiện bán dẫn. Dự trữ nguyên liệu cho các tập đoàn xây dựng lưới điện thông minh.
3. Cú Hích Gián Tiếp Từ Thuế 19% Lên Đồng
- Thuế quan mới khiến: Giá đồng Indonesia bán sang Mỹ mất lợi thế so với đồng từ Chile, Peru hoặc đồng phế liệu tái chế trong nội địa Mỹ.
- Doanh nghiệp Mỹ buộc dịch chuyển đơn hàng sang Nam Mỹ — nhưng chính Nam Mỹ lại đang là điểm nóng bất ổn: Chile thường xuyên đình công tại các mỏ lớn, Peru bất ổn chính trị, siết tiêu chuẩn môi trường, gây gián đoạn khai thác.
- Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu thắt chặt vì nhu cầu đồng cho xe điện (EV), lưới điện tái tạo, pin lưu trữ, cú hích thuế quan này tuy nhỏ nhưng làm mắt xích nguồn cung càng mong manh.
- Đặc biệt, khi Mỹ giảm nhập đồng Indo, Indonesia sẽ bán nhiều hơn cho Trung Quốc — nghĩa là Mỹ và Trung Quốc cạnh tranh nguồn đồng Nam Mỹ quyết liệt hơn.
4. Tác Động Thực Tế Đến Giá Đồng
- Nhiều chuyên gia nhìn nhận: Tác động trực tiếp không làm giá đồng tăng sốc ngay lập tức, vì sản lượng Indo chỉ là “nguồn bổ sung”. Nhưng hiệu ứng gián tiếp chính là yếu tố giữ giá đồng không thể giảm sâu trong bối cảnh chi phí thay thế tăng.
- Đồng thời, Indonesia đang đẩy mạnh hạn chế xuất quặng thô, khuyến khích tinh chế sâu trong nước (luật cấm xuất quặng thô từ 2023 vẫn được duy trì). Điều này khiến: Các nhà máy tinh luyện tại Trung Quốc, Nhật vẫn phải nhập bán thành phẩm từ Indo. Mỹ không còn dễ tiếp cận đồng thô Indo giá rẻ.
- Hệ quả: cấu trúc cung – cầu đồng toàn cầu chặt hơn, giá duy trì vùng cao.
5. Kết Luận Trọng Tâm
- Thuế quan 19% Mỹ áp lên Indonesia không tác động mạnh ngay lập tức với thị trường đồng, nhưng: Tạo hiệu ứng thắt chặt chuỗi cung ứng, tăng áp lực cạnh tranh nguồn. Buộc Mỹ phụ thuộc sâu hơn vào Nam Mỹ, nơi luôn tiềm ẩn rủi ro đình công – chính trị. Kích thích Indonesia đẩy mạnh chế biến sâu, hạn chế bán đồng thô, làm cấu trúc giá đồng toàn cầu khó giảm bền vững.
- Nhà đầu tư và doanh nghiệp cần: Chủ động phòng hộ chi phí đồng trong các hợp đồng dài hạn. Theo sát biến động nguồn cung Chile, Peru, chính sách xuất khẩu Indonesia. Tận dụng cơ hội phái sinh LME khi thị trường xuất hiện biến động bất thường.
