Ngày xửa chưa kịp xưa…
Có hai gã khổng lồ đang thống trị thế giới bán lẻ, mỗi người một ngả.
Một người là Walmart, ông vua của những siêu thị khổng lồ, nơi người ta đến mua tất cả mọi thứ, từ gạo muối cho đến tủ lạnh. Tài sản lớn nhất của hắn là hàng ngàn cửa hàng vật lý, đội ngũ nhân viên đông đảo, và khả năng ép nhà cung cấp để có hàng bán giá rẻ đến không tưởng.
Người kia là Amazon, một chàng trai mới lớn, khởi nghiệp từ việc bán sách trên Internet như Tiki nhà ta. Không có cửa hàng, không có kho hàng vào những ngày đầu, chỉ có… Internet và một ý tưởng: “Tôi sẽ trở thành nơi mọi người có thể mua bất kỳ thứ gì họ cần, ngay tại nhà.”
Mỗi ngày…
Walmart đón hàng triệu người ghé vào siêu thị của mình. Họ mua hàng, chất lên xe, lái về nhà. Càng nhiều cửa hàng được mở, Walmart càng mạnh hơn. Công thức thành công của họ là “giá rẻ mỗi ngày”, nhờ tối ưu vận hành và quản lý chuỗi cung ứng xuất sắc.
Còn Amazon, lặng lẽ lớn lên trên Internet. Từ bán sách, rồi đến đĩa nhạc, rồi điện tử, rồi… tất cả mọi thứ. Họ không chỉ bán hàng, mà xây dựng một hệ sinh thái công nghệ với dữ liệu, AI, hệ thống vận chuyển, và cả dịch vụ điện toán đám mây (AWS) để nuôi mộng lớn.
Trong khi Walmart mạnh vì quy mô vật lý, Amazon lại mạnh vì tốc độ và khả năng học hỏi từ dữ liệu.
Cho đến một ngày…
Amazon tạo ra một thứ thay đổi hoàn toàn cuộc chơi: Amazon Prime.
Với một khoản phí cố định mỗi năm, khách hàng được giao hàng miễn phí trong 2 ngày, cộng thêm phim ảnh, nhạc, sách và nhiều đặc quyền khác. Khách hàng mê mẩn. Họ mua sắm nhiều hơn, quay lại thường xuyên hơn. Amazon không còn chỉ là nơi “rẻ hơn”, mà là nơi “tiện hơn”, “nhanh hơn”, “cá nhân hoá hơn”.
Walmart giật mình. Dù vẫn kiếm được hàng tỷ USD mỗi năm, họ bắt đầu cảm nhận sự xâm lấn thầm lặng từ thế giới số. Người trẻ không còn thích đi siêu thị. Những chiếc xe tải Amazon xuất hiện ngày một nhiều trên đường phố. Một thế giới mới đang lên ngôi – nơi trải nghiệm số được ưu tiên hơn trải nghiệm vật lý.
Thành vì vậy…
Walmart quyết định phản công.
Họ mua lại Jet.com, một startup thương mại điện tử, để tăng tốc mảng online. Họ xây dựng Walmart+, mô phỏng lại chương trình Prime của Amazon. Họ phát triển Walmart GoLocal, một dịch vụ giao hàng “last mile”, không chỉ để phục vụ cho chính mình, mà còn giúp các doanh nghiệp nhỏ giao hàng như Amazon.
Nhưng điều thông minh nhất mà Walmart làm không phải là sao chép Amazon, mà là phát huy điểm mạnh của chính mình:
Họ biến hàng ngàn cửa hàng trở thành kho mini, phục vụ việc giao hàng trong ngày, một thứ mà Amazon vẫn phải xây bằng tiền tỷ và thời gian dài. Họ kết hợp cả online và offline, gọi là Omni-channel, nhờ vậy người dùng có thể đặt online, lấy tại cửa hàng; hoặc mua tại cửa hàng, giao hàng tận nhà.
Trong khi đó, Amazon cũng không đứng yên. Họ mua lại Whole Foods, chuỗi siêu thị thực phẩm cao cấp, để đặt chân vào “thế giới thực”. Họ thử nghiệm các cửa hàng không nhân viên, không thu ngân (Amazon Go), dùng AI và cảm biến để theo dõi từng sản phẩm bạn nhấc lên và tính tiền tự động khi bạn bước ra cửa.
Amazon tiến từ online ra offline. Walmart tiến từ offline lên online. Hai gã khổng lồ bắt đầu va chạm ở chính giữa.
Bởi thế cho nên…
Cuộc đua không còn chỉ là giữa hai công ty, mà là giữa hai triết lý kinh doanh:
- Amazon tin rằng: “Nếu tôi hiểu bạn đủ rõ, tôi có thể gợi ý món bạn cần trước khi bạn biết là mình cần nó.”
- Walmart tin rằng: “Nếu tôi có mặt ở nơi bạn sống, tôi có thể giao hàng cho bạn ngay hôm nay, không cần chờ.”
Một bên dựa vào dữ liệu, công nghệ và tốc độ học hỏi. Một bên dựa vào sự hiện diện vật lý, kinh nghiệm và hiệu quả chuỗi cung ứng.
Cả hai đều bắt đầu dịch chuyển:
- Amazon đầu tư vào logistics vật lý: kho gần nhà bạn, đội ngũ giao hàng riêng.
- Walmart đầu tư vào AI và dữ liệu: dự báo nhu cầu, tối ưu tồn kho, cá nhân hóa trải nghiệm số.
Cho đến kết cục…
Thế giới sau COVID-19 là một thế giới khác.
Người ta quen với việc mua hàng online, nhưng cũng muốn trải nghiệm linh hoạt: đôi khi thích chọn rau ngoài chợ, nhưng vẫn muốn giấy vệ sinh được giao đến nhà. Họ thích sự tức thì, nhưng cũng thích cảm giác được chạm vào sản phẩm.
Amazon không còn tăng trưởng thần tốc như xưa. Prime bão hòa. Cạnh tranh nhiều. Họ buộc phải kiểm soát chi phí và tối ưu vận hành.
Walmart giờ đây không còn là kẻ tụt hậu. Họ dẫn đầu chuyển đổi số trong ngành bán lẻ truyền thống, biết kết hợp công nghệ với tài sản vật lý, biết mình mạnh gì và không cố làm những điều không phải là thế mạnh.
Thông điệp nào cho ta?
Bạn không cần là Walmart hay Amazon để học được từ họ.
1. Chiến thắng không đến từ việc sao chép đối thủ, mà là phát huy thế mạnh của mình.
- Walmart không thể chạy theo Amazon về công nghệ, nhưng họ có hàng ngàn cửa hàng gần nhà bạn.
- Amazon không thể có mặt vật lý khắp nơi, nhưng họ có dữ liệu và AI để hiểu bạn hơn bất kỳ ai.
2. Đừng coi chuyển đổi số là “bỏ cũ theo mới”, mà là tích hợp: “mới kết hợp với cũ”.
- Walmart không bỏ siêu thị, Amazon không bỏ website: cả hai tái định nghĩa mô hình bằng cách đan kết online và offline.
3. Sự tiện lợi, trải nghiệm và cá nhân hoá đang là cuộc chiến thực sự, chứ không chỉ là giá.
- Ai hiểu khách hàng hơn, người đó thắng.
Và nếu bạn đang điều hành doanh nghiệp…
Hãy tự hỏi:
a. Lợi thế tự nhiên của tôi là gì?
b. Tôi đang có sẵn thứ gì mà người khác phải mất tiền tỷ mới có?
c. Và tôi có thể dùng nó như một vũ khí cạnh tranh mới, giống như cách Walmart dùng cửa hàng vật lý để giao hàng siêu tốc?
Theo: Trần Bằng Việt
