Chuyến công du đầu tiên tới Washington của Thủ tướng Mark Carney không chỉ là một hành động ngoại giao thông thường – đó là bước mở màn cho một chiến lược lớn nhằm định hình lại mối quan hệ sống còn giữa Canada và siêu cường láng giềng.
Một khởi đầu mới từ Washington: Đòn bẩy cho thay đổi
Ngày 6/5, Thủ tướng Mark Carney đặt chân đến Washington trong bối cảnh quan hệ Canada – Mỹ rơi xuống mức thấp hiếm thấy trong nhiều năm. Dẫu kỳ vọng ban đầu không cao, song cuộc gặp giữa ông Carney và Tổng thống Trump đã tạo ra một năng lượng tích cực bất ngờ. Tổng thống Mỹ gọi Carney là “một quý ông rất tốt bụng”, còn vị Thủ tướng Canada thì thể hiện quyết tâm tạo “một bước ngoặt đầu tư vào an ninh và quan hệ đối tác”.
Cuộc gặp không đi sâu vào chi tiết, nhưng đủ để giới quan sát nhận thấy: một cánh cửa đang mở ra. Một thỏa thuận mới có thể đang thành hình – và lần này, Canada không thể chỉ đóng vai người quan sát.
Thương mại và an ninh: Hai mặt trận, một chiến lược
Mỹ là đối tác xuất khẩu lớn nhất của Canada, đặc biệt trong lĩnh vực dầu mỏ và ô tô. Nhưng các chính sách bảo hộ và thuế quan ngày càng cứng rắn từ phía Tổng thống Trump đang tạo áp lực buộc Canada phải tái cấu trúc chiến lược đối ngoại kinh tế.
Carney hiểu rõ điều này. Ông chủ trương gắn chặt thương mại với an ninh – một “liên minh giá trị” giúp Canada không chỉ giữ được quyền tiếp cận thị trường Mỹ mà còn tạo đòn bẩy thương lượng. Điển hình, ông đề xuất cơ chế cung ứng dầu mỏ ổn định với giá ưu đãi cho Mỹ – không chỉ là thương mại, mà còn là đảm bảo năng lượng chiến lược.
Trong lĩnh vực ô tô, Canada cũng đang vạch ra lối đi riêng để đáp ứng lo ngại từ Mỹ về phụ tùng có nguồn gốc châu Á. Giải pháp: cung cấp khoáng sản chiến lược như uranium, loại bỏ mắt xích Trung Quốc ra khỏi chuỗi cung ứng – một bước đi mang tầm chiến lược.
Đàm phán hai giai đoạn: Cẩn trọng nhưng quyết đoán
Theo nguồn tin từ CBC, Canada và Mỹ đang chuẩn bị tiến hành các cuộc đàm phán thương mại theo hai giai đoạn. Giai đoạn một: xoa dịu căng thẳng, xử lý những vấn đề cấp bách như thuế quan và củng cố quan hệ an ninh. Giai đoạn hai, dự kiến vào năm sau, sẽ giải quyết những vấn đề phức tạp hơn trong cấu trúc thương mại lâu dài.
Đáng chú ý, cả hai bên đều tránh né trực tiếp nhắc đến việc sửa đổi CUSMA (USMCA) – hiệp định thương mại Bắc Mỹ vốn chưa đến hạn xem xét lại cho tới năm 2026. Nhưng dưới bề mặt, sự thận trọng này là dấu hiệu cho thấy một trật tự mới đang được âm thầm vẽ lại.
Tổng thống Trump cũng tuyên bố không chắc “có cần giải quyết USMCA hay không” – gợi ý rõ ràng rằng Washington đang ưu tiên các thỏa thuận song phương, nơi Mỹ kiểm soát cuộc chơi.
Carney và bài toán “trách nhiệm đối xứng”
Từ lâu, Canada vẫn được hưởng lợi từ các hiệp định thương mại có lợi và chiếc ô an ninh Mỹ. Nhưng thời thế thay đổi. Chương trình thuế quan “Ngày giải phóng” của Trump là tuyên ngôn cho một nước Mỹ mới – bảo hộ, tự cường và thực dụng.
Thuế quan giờ đây không chỉ là công cụ bảo vệ sản xuất, mà còn là đòn bẩy đàm phán. Với ba loại thuế quan – tái công nghiệp hóa, tạo nguồn thu và “mặc cả” – Trump đang tái định hình vai trò của nước Mỹ trong thương mại toàn cầu. Và Canada – dù không muốn – cũng phải bước vào bàn chơi với tâm thế khác.
Tầm nhìn dài hạn: Cơ hội trong thử thách
Tuy chuyến thăm chỉ là bước đầu, nhưng đã tạo ra một làn gió mới cho mối quan hệ Canada – Mỹ. Điều rõ ràng là: Canada không thể chờ đợi. Cần có một tư duy chủ động, gắn kết thương mại với an ninh, xây dựng các đề xuất có giá trị cao và sẵn sàng gánh vác nhiều hơn nếu muốn giữ vững vị thế đặc quyền với Mỹ.
Canada không thể tách mình khỏi làn sóng thay đổi địa chính trị và kinh tế toàn cầu. Nhưng thay vì sợ hãi, nước này có thể dẫn đầu – nếu biết chuyển hóa áp lực thành chiến lược, và chiến lược thành hành động.
Cuộc chơi đã thay đổi. Và Canada – dưới thời Mark Carney – dường như đã sẵn sàng bước lên sân khấu với một vai trò lớn hơn bao giờ hết.
.......................................................
