Một trong những thay đổi quan trọng của Luật Thuế GTGT năm 2024 (có hiệu lực từ 01/7/2025) là bỏ quy định miễn kê khai, tính nộp thuế đối với nông sản chưa qua chế biến ở khâu thương mại. Theo đó, kể cả doanh nghiệp chỉ mua đi – bán lại các loại nông sản thô như lúa, ngô, hạt điều, cà phê, tiêu... cũng đều phải kê khai, tính và nộp thuế GTGT 5%, không phân biệt là bán buôn cho thương nhân hay bán lẻ cho người tiêu dùng cuối cùng.
Sự thay đổi này khiến nhiều doanh nghiệp thương mại nông sản cảm thấy bất ngờ, thậm chí lo lắng. Tuy nhiên, nếu phân tích kỹ, chính sách này được đưa ra với nhiều lý do chính đáng và cần thiết. Dưới đây là 5 nguyên nhân cốt lõi:
1. Rõ ràng về trách nhiệm kê khai – xóa bỏ vùng xám chính sách
Trước đây, Luật cũ cho phép doanh nghiệp thương mại nông sản chưa qua chế biến được không phải kê khai, tính thuế khi bán hàng, nếu bên mua cũng là doanh nghiệp. Tuy nhiên, nếu bán cho người tiêu dùng cuối cùng thì vẫn phải áp dụng thuế GTGT 5%. Điều này tạo ra vùng chính sách phức tạp, dễ gây nhầm lẫn và phát sinh lách luật.
Đặc biệt, dù không phải tính thuế đầu ra nhưng doanh nghiệp vẫn được khấu trừ thuế GTGT đầu vào. Điều này đi ngược với nguyên tắc của thuế giá trị gia tăng – tức chỉ cho khấu trừ khi có phát sinh đầu ra tương ứng. Việc xóa bỏ cơ chế “không kê khai nhưng vẫn khấu trừ” là cần thiết để đảm bảo tính trung lập và nhất quán của sắc thuế này.
2. Vẫn được khấu trừ thuế đầu vào – không làm tăng chi phí thuế
Một số người cho rằng quy định mới sẽ làm tăng nghĩa vụ thuế. Tuy nhiên, cần làm rõ: doanh nghiệp vẫn được khấu trừ thuế GTGT đầu vào như bình thường. Miễn là có hóa đơn, chứng từ hợp lệ, thuế GTGT 5% đầu ra sẽ được bù trừ với phần thuế đầu vào tương ứng.
Vì vậy, thay đổi này không làm tăng chi phí thuế đối với doanh nghiệp nếu thực hiện đúng quy trình. Thuế GTGT là thuế đánh vào người tiêu dùng cuối cùng, không phải là gánh nặng thực sự đối với doanh nghiệp khi doanh nghiệp chỉ đóng vai trò trung gian thu hộ nộp hộ.
3. Ngăn chặn gian lận trong hoạt động thương mại nông sản
Trong thực tiễn, một số doanh nghiệp lợi dụng quy định “không phải kê khai, tính thuế” để mua vào nông sản không hóa đơn, sau đó bán ra hợp thức hóa bằng hình thức miễn kê khai, nhằm tránh nộp thuế và tạo ra dòng tiền không minh bạch. Nhiều trường hợp còn kê khai hoàn thuế đầu vào trong khi đầu ra không phát sinh tương ứng.
Việc đồng nhất nghĩa vụ kê khai – tính thuế 5% cho cả hoạt động thương mại và tiêu dùng cuối sẽ bịt lỗ hổng chính sách, giảm nguy cơ thất thu ngân sách và giúp hoạt động thương mại nông sản trở nên minh bạch hơn.
4. Đảm bảo nguyên tắc công bằng trong chuỗi giá trị
Trong chuỗi cung ứng nông sản, nếu khâu sản xuất, chế biến phải nộp thuế, còn khâu thương mại lại được miễn kê khai, miễn tính thuế thì sẽ tạo ra sự thiếu công bằng về nghĩa vụ thuế. Trong khi đó, bản thân hoạt động thương mại cũng tạo ra giá trị gia tăng như vận chuyển, lưu kho, phân phối, tài chính...
Việc áp thuế GTGT 5% ở khâu thương mại là cách để đảm bảo rằng mọi phần giá trị gia tăng đều được đưa vào hệ thống thuế, phản ánh đúng bản chất của sắc thuế này.
5. Hướng đến chính sách thuế minh bạch, thống nhất và dễ quản lý
Một hệ thống thuế hiện đại cần đảm bảo tính rõ ràng, thống nhất, dễ hiểu và dễ kiểm soát. Những quy định như “không phải kê khai, tính thuế trong một số điều kiện” thường tạo ra sự nhầm lẫn và khó khăn trong thực thi, nhất là ở các vùng nông thôn, nơi trình độ kế toán – thuế còn hạn chế.
Việc thống nhất mức thuế GTGT 5% với nông sản chưa qua chế biến ở tất cả các khâu giúp đơn giản hóa chính sách, loại bỏ các ngoại lệ gây hiểu lầm và tạo điều kiện cho cơ quan thuế thực hiện quản lý hiệu quả hơn.
Tóm lại: Việc chuyển hoạt động thương mại nông sản từ hình thức “không kê khai tính thuế” sang kê khai, tính thuế GTGT 5% là bước đi hợp lý, đúng bản chất sắc thuế và phù hợp với xu hướng quản lý minh bạch, công bằng, hiện đại. Doanh nghiệp nên hiểu đúng tinh thần của luật để chủ động điều chỉnh, tránh bị động hoặc hiểu sai chính sách dẫn đến rủi ro về thuế trong tương lai.
-------------------
Nguồn: Mr Wick Kiểm toán - Đào tạo Kế toán chuyên nghiệp
------------------
Hãy ấn like, subcribe các kênh của Mr Wick Kiểm toán để theo dõi và cập nhật các thông tin, kiến thức Kế toán và Thuế mới nhất!
Website: https://taichinhketoanedu.com
Youtube: https://www.youtube.com/@mrwickkiemtoan
Tiktok: https://www.tiktok.com/@mrwickkiemtoan
