Đọc các phân tích về bí quyết làm nên thành công của Trung Quốc trong khoảng 10 năm trở lại đây trong lĩnh vực công nghệ, tôi thấy các quan điểm tập trung khá nhiều vào chi tiết thay vì dựng lên được một bức tranh tổng thể. Hạn chế của các phân tích này là nếu một quốc gia khác nhìn vào khó có thể hình dung Trung Quốc đã xây mọi thứ như thế nào? Vì thế, hình dung về các pillar chính có ý nghĩa rất cơ bản để hình dung về "know-how" tại đây. Nhưng ngoài việc có các trụ cột, thì một điểm quan trọng khác là chỉ ra được các bí thuật thực sự khiến "mô hình Trung Quốc" vận hành trơn tru.
Ở thời điểm này, tôi cho rằng về khoa học công nghệ, Trung Quốc vẫn chưa trình diễn được "mô hình" của riêng mình. Thành công của Trung Quốc là họ đã nhận ra được các mô hình chuẩn từ bên ngoài và đưa nó vào thực tiễn của mình. Một trong những cái gọi là bí thuật, trải dài từ semiconductor, đến AI, đến xe điện, đến y sinh là việc Trung Quốc cuối cùng cũng đã chấp nhận rằng mô hình DARPA của Mỹ là một mô hình hiệu quả.
Bí quyết thành công của Trung Quốc là đã đưa mô hình lưỡng dụng vào đời sống, theo đó tinh thần bất di bất dịch là: công nghệ đột phá, đến 80% ra đời từ nhu cầu an ninh, quốc phòng. Vì thế, quân đội phải đứng ở tuyến đầu, cũng là tuyến cuối của cuộc đột phá này. Trung Quốc đã hai lần cải cách mô hình từ dân - quân sự kết hợp CMF sang mô hình quân - dân sự dung hợp MCF vào năm 2017 dưới sự chỉ đạo của ông Tập Cận Bình. Họ cũng lên một hệ tiêu chí phân loaiuj A, B, C để thẩm định công ty nào được tham gia dự án quốc phòng nào. Để mô hình này hiệu quả, chống tham nhũng trong quân đội là "không làm không được". Cải cách quân đội do đó không chỉ là cuộc chơi sắp xếp lại quyền lực mà xa hơn đó chính là tổ chức lại cách tiến hành các hoạt động nghiên cứu khoa học công nghệ.
Một bí quyết nữa là trao quyền về sở hữu trí tuệ. Mỹ vẫn dẫn đầu về khả năng này, Trung Quốc thì vẫn đang loay hoay thử-sai.
Trong cuốn Chiến trường bán dẫn viết chung với Jenny Tue Anh Nguyen, chúng tôi đã phân tích mô hình DARPA, mô hình MCF và cả mô hình trao quyền IP. Trong cuốn sách mới mà tôi đang viết về "AI viết luật chơi? Cuộc đụng độ của các nền văn minh số" dự kiến xuất bản tháng 8/2025, tôi sẽ cố gắng làm rõ sự khác biệt, ưu nhược điểm của hai mô hình phát triển AI giữa Trung Quốc và Mỹ. Hy vọng cuốn sách sẽ giải đáp được sự tò mò cá nhân này và vén màn thêm nhiều bí thuật của các pháp sư Trung Hoa nữa. Link pre-order các bạn có thể tìm thấy ở đây cho cả hai cuốn sách đó.
A.I VIẾT LUẬT CHƠI? (phamsythanh.vn)
Chiến Trường Bán Dẫn (chipbattlefield.vn)
