Hiện tại, nhóm kim loại quý Platinum – hay PGMs, bao gồm platinum, palladium và rhodium – thời gian qua đều được định giá là nhóm tài sản kém hấp dẫn nhất đối với nhà đầu tư. Điều tương tự cũng đúng với cổ phiếu các công ty khai thác chúng. Tuy nhiên, theo Adam Rozencwajg – Giám đốc Điều hành tại Goehring & Rozencwajg – sự thờ ơ này xuất phát từ những giả định sai lầm. Trong bài bình luận mới nhất, ông lý giải tại sao đội ngũ chuyên gia của Goehring & Rozencwajg lại đặt cược vào nhóm kim loại và các công ty khai thác PGMs ngay lúc này.

Chu kỳ lịch sử có thể lặp lại?

Phải quay về rất xa trong quá khứ mới thấy thời điểm mà các kim loại như platinum, palladium và rhodium nhận được nhiều sự chú ý từ giới đầu tư. Đã tròn 20 năm kể từ lần cuối cùng chính Goehring & Rozencwajg nắm giữ tỷ trọng lớn cổ phiếu ngành PGMs.

Cuối những năm 1990, PGMs gần như bị thị trường bỏ quên, và cổ phiếu các công ty khai thác có giá trị tưởng chừng vô nghĩa. Nhưng đó lại là thời điểm lý tưởng để mua vào. Thực tế, từ đáy cuối thập niên 90 đến cuộc khủng hoảng tài chính 2008, cổ phiếu Rustenburg Platinum (nay là Anglo American Platinum) và Impala Platinum tại Nam Phi đã tăng lần lượt 30 lần và 60 lần tính theo USD.

Ngành ô tô vẫn là trụ cột chính của nhu cầu PGMs

Vì sao phải nhắc lại quá khứ? Bởi thị trường hiện tại đang cho thấy một tình thế tương tự. Platinum đã trải qua 16 năm trong xu hướng giảm, còn giá palladium đã giảm liên tục gần 4 năm qua. Phần lớn nhà đầu tư tin rằng việc chuyển dịch sang xe điện sẽ khiến nhu cầu chất xúc tác (catalyst) – chiếm tới 65% tổng cầu PGMs – giảm về 0 trong trung hạn. Giá cổ phiếu các công ty khai thác PGMs cũng đã giảm 80% kể từ đỉnh vào khoảng 3 năm trước.

Tuy nhiên, chính trong tâm lý bi quan đó, Goehring & Rozencwajg lại nhìn thấy tiềm năng tăng giá đáng kể. Trung tâm của luận điểm này là một bước ngoặt trong “câu chuyện thành công” của xe điện. Các nhà phân tích ngành công nghiệp bắt đầu thừa nhận một kịch bản thực tế hơn – trong đó động cơ đốt trong vẫn còn dư địa tăng trưởng mạnh cho đến những năm 2030.

Ví dụ, Rob West (Thunder Said Energy) dự báo nhu cầu động cơ đốt trong duy trì quanh mức 90 triệu xe mới/năm đến ít nhất 2033 – tương đương mức cuối thập niên 2010, chỉ bị gián đoạn tạm thời do đại dịch.

Công nghệ hybrid & tiêu chuẩn khí thải mới sẽ thúc đẩy nhu cầu

Thêm vào đó, hệ dẫn động hybrid – vốn không còn là công nghệ “ngách” – thực tế còn cần nhiều PGMs hơn cả xe động cơ xăng thông thường. Do cơ chế bật/tắt liên tục của động cơ hybrid, bộ xúc tác cần lượng PGMs nhiều hơn đến 1 gram mỗi xe để đảm bảo hiệu suất xử lý khí thải.

Một yếu tố khác cũng đẩy cầu PGMs tăng lên là loạt tiêu chuẩn khí thải mới trên toàn cầu: EU7 (Châu Âu), CN7 (Trung Quốc), Bharat Stage 7 (Ấn Độ) – tất cả đều yêu cầu bộ xúc tác hiệu suất cao hơn.

Hiện tại, nhu cầu hằng năm đối với platinum, palladium và rhodium là 18,7 triệu ounce, trong đó:

  • 65% phục vụ ngành ô tô

  • 10% cho trang sức & đầu tư

  • 9% cho ngành hóa chất

  • 8% cho điện tử & thủy tinh

  • 3% cho lĩnh vực y tế

Theo phân tích của Rob West, nhu cầu có thể tăng lên gần 23 triệu ounce vào năm 2032 – tức tăng 23% so với hiện tại, một xu hướng mà thị trường đang đánh giá thấp.

Thị trường đã thiếu hụt và tiếp tục thiếu hụt

Thị trường platinum và palladium đã thiếu cung trong vài năm gần đây:

  • 2023: thiếu hụt 750.000 oz

  • 2024: thiếu hụt 680.000 oz

  • 2025 (ước tính): tiếp tục thiếu 500.000 oz
    → Chiếm gần 9% tổng cầu toàn cầu mỗi năm.

Nguồn cung sụt giảm vì:

  • Sản lượng tại Nam Phi giảm 400.000 oz năm ngoái.

  • Lượng PGMs thu hồi từ bộ xúc tác tái chế cũng giảm 300.000 oz do người dùng giữ xe lâu hơn (đặc biệt tại Mỹ).

  • Dự kiến từ năm 2026, Mỹ sẽ yêu cầu lắp hệ thống phát hiện cồn trong ô tô mới → khiến xe cũ càng được giữ lại lâu hơn → giảm nguồn tái chế.

Tín hiệu phục hồi trong đầu tư vào platinum vật lý

Dù nhu cầu đầu tư vật lý (ETF & thỏi) giảm tới 75% từ năm 2020, hiện tượng thanh lý danh mục đã chậm lại, và lượng platinum vật lý được mua mới đang gia tăng trở lại – dấu hiệu đầu tiên cho thấy nhà đầu tư đang quay lại với kim loại này.

Nguồn cung vẫn chịu áp lực dài hạn

Một số nhà phân tích cho rằng từ 2026 thị trường platinum sẽ dư cung. Tuy nhiên, kịch bản này phụ thuộc vào việc nguồn tái chế phục hồi & nhu cầu đầu tư tiếp tục thấp – điều mà Goehring & Rozencwajg cho là khó xảy ra.

Thực tế:

  • 40% trữ lượng PGMs toàn cầu hiện không còn lợi nhuận khi khai thác.

  • Sản lượng platinum tại Nam Phi đã giảm từ 4,5 triệu xuống 4 triệu oz.

  • Sản lượng palladium giảm từ 2,7 triệu còn 2,3 triệu oz.

  • Canada: Impala Platinum đang cân nhắc đóng cửa mỏ Lac des Iles (chiếm ~4% sản lượng palladium toàn cầu).

Nguồn cung mới duy nhất đang được triển khai:

  • Mỏ Platreef (Nam Phi) dự kiến bắt đầu sản xuất cuối năm 2025, cung cấp khoảng 50.000 oz mỗi loại palladium và platinum.

  • Đến 2033, sản lượng có thể gấp 10 lần hiện tại, nhưng G&R cho rằng thị trường hoàn toàn có thể hấp thụ khối lượng này mà không gây áp lực giảm giá.

Thiết lập hoàn hảo cho một chu kỳ tăng giá

Tổng hợp các yếu tố: cầu vững – cung giảm – thị trường đang thiếu hụt – định giá thấp – tâm lý bi quan cực độ, Goehring & Rozencwajg tin rằng đây chính là thời điểm lý tưởng để đầu tư vào nhóm kim loại quý PGMs và các công ty khai thác chúng.