Từ đại án Vạn Thịnh Phát và câu chuyện ba công ty kiểm toán trong nhóm Big4 thực hiện kiểm toán cho Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) làm nóng nghị trường Quốc hội. Cũng có nhiều thắc mắc rằng tại sao các kiểm toán trong đại án SCB khó bị cáo buộc sai phạm?
Theo đó, trong lúc trả lời chất vấn của đại biểu, Tổng kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn đã nói về đại án Ngân hàng SCB. Ông Tuấn nói rằng, SCB là công ty đại chúng nên thuộc đối tượng phải kiểm toán độc lập và trách nhiệm ở vụ việc xảy ra tại SCB thuộc về các doanh nghiệp đã cung cấp dịch vụ kiểm toán độc lập.
Như vậy, theo lời Tổng kiểm toán thì các công ty kiểm toán cho SCB cũng phải liên đới cho sai phạm tại ngân hàng này. Mới đây trả lời với báo chí Luật sư Nguyễn Tiến Lập, Thành viên Văn phòng Luật sư NHQuang và Cộng sự lại nói rằng “Đơn vị kiểm toán thường ghi rõ việc chịu trách nhiệm đến đâu hay không chịu trách nhiệm về tính xác thực và trung thực của các thông tin và tài liệu nhận được”.
Điều lạ thay, giai đoạn 2012-2022 ba công ty kiểm toán hàng đầu là Ernst & Young Việt Nam, Deloitte Việt Nam, KPMG Việt Nam đã thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính của SCB. Trong các báo cáo đều ghi rằng: “không thấy có vấn đề gì”, “phản ánh trung thực”, phù hợp với chuẩn mực kế toán…
Còn vào giữa tháng 3, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc có nói về các công ty kiểm toán hàng đầu thế giới kiểm toán SCB nhưng đều vi phạm. Bộ trưởng cho rằng những vi phạm này là do kiểm toán viên, thẩm định viên, chứ không phải do công tác quản lý. Theo ông, cũng không loại trừ có sự cấu kết và cố tình vi phạm pháp luật của kiểm toán viên.
Luật sư Nguyễn Tiến Lập nhận định: “Dù cho việc sử dụng kiểm toán độc lập là trách nhiệm bắt buộc của một số loại hình doanh nghiệp như công ty cổ phần đại chúng hay ngân hàng thì mọi hoạt động kiểm toán vẫn phải dựa trên cơ sở hợp đồng. Có nghĩa rằng, như trong trường hợp Ngân hàng SCB, vấn đề là hợp đồng yêu cầu công ty kiểm toán làm gì..”
Suy ra, các công ty kiểm toán vô can trong vụ SCB và một kết luận báo cáo đều phụ thuộc vào hợp đồng đã ký?
