Khi người sáng lập không còn ngồi đó mỗi ngày, điều gì giữ tổ chức đi đúng hướng?
1. Không có “hệ miễn dịch” nội tại, tổ chức không thể lớn mạnh
Những ngày đầu, người sáng lập là tất cả: bán tầm nhìn, chốt phương hướng, ra quyết định, truyền cảm hứng, dập khủng hoảng, chỉnh vận hành và vì thế tạo dấu ấn riêng.
Nhưng khi tổ chức mở rộng, họ không thể mãi là “bộ não duy nhất”.
Nếu thiếu một hệ giá trị bền vững:
- Người mới lạc lối, lẫn lộn đúng sai.
- Văn hóa bị pha loãng, dễ bị dẫn dắt bởi những cá nhân “cầm micro, miệng bằng cái bô”.
- Phương hướng hỗn loạn, vì “sếp A bảo thế này, sếp B nhưng nghĩ khác”.
Một tổ chức không văn hóa giống như cơ thể không kháng thể, dễ nhiễm bệnh và sụp đổ. Giống như một gia đình không nề nếp, nhạc nào cũng nhảy, dù Pháo hay Bling.
2. Văn hóa không phải khẩu hiệu treo tường, mà là phản xạ tự nhiên khi không ai giám sát
In giá trị cốt lõi lên tường hay tổ chức onboarding hoành tráng đều vô nghĩa, nếu nhân viên không thấy chúng trong những bằng chứng sống động mỗi ngày.
- Văn hóa không nằm trong slide thuyết trình, mà trong câu chuyện truyền miệng, cách ứng xử và từng quyết định nhỏ nhặt.
- Nếu người mới chỉ nghe mà không thấy, họ sẽ không tin, và chẳng sống theo.
Văn hóa là thứ bạn làm, chứ không phải điều bạn nói.
3. Người sáng lập có thể lui, nếu văn hóa đã thành DNA
Văn hóa mạnh giống như hệ miễn dịch:
- Phát hiện sai lệch, trước cả khi sếp lên tiếng.
- Loại bỏ những gì không phù hợp, dù chưa cần quy định.
- Giữ tổ chức đúng ray, ngay cả khi lái tàu vắng mặt.
Nhưng để đạt được điều đó, văn hóa phải được gieo từ ngày đầu, và vun trồng bởi chính hành vi của người sáng lập và đội ngũ cốt cán.
4. Câu chuyện: VNG – Giữ “chất start-up” khi đã là kỳ lân
Lê Hồng Minh không còn điều hành từng chi tiết ở VNG, nhưng tinh thần “think big – do faster – stay humble” vẫn thấm sâu.
- Mọi nhân viên mới đều qua VNG Orientation, không chỉ học sản phẩm mà còn thấm tinh thần “dám nghĩ, dám thử, không sợ thất bại”.
- Giá trị như tử tế, trách nhiệm, tự học, đồng đội được cụ thể hóa trong KPI và giao tiếp nội bộ.
- Người cũ trở thành “người giữ lửa”, truyền tiếp ngọn lửa cho thế hệ sau.
VNG là minh chứng: văn hóa sống được khi người sáng lập buông đúng cách.
5. Người sáng lập phải làm gì để “lui mà không lụi”?
- Hành động thay vì tuyên bố: Văn hóa được xây bằng việc bạn làm, không phải lời bạn nói.
- Giữ những hạt giống văn hóa: Chọn người sống đúng giá trị, có sức ảnh hưởng tự nhiên, và trao quyền cho họ lan tỏa.
- Hệ thống hóa văn hóa: Đưa nó vào tuyển dụng, khen thưởng, xử phạt, để nó không chỉ là ý tưởng mà là thực tế.
- Giao quyền, nhưng giữ giá trị: Quyết định có thể linh hoạt, nhưng nguyên tắc lõi phải bất biến.
6. Văn hóa là người kế nhiệm đích thực
Bạn có thể lui. Bạn có thể rời đi theo đuổi giấc mơ mới.
Nhưng nếu tổ chức vẫn biết “cách làm của chúng ta” khi bạn vắng mặt, bạn đã thành công.
Văn hóa không chỉ là di sản, nó là thứ sống sót lâu hơn bạn.
Nếu ta sống, mà văn hoá tàn, ta có khác gì đã phế.
Nếu ta mất, mà văn hoá còn, ta có khác gì sống mãi.
Câu hỏi cho bạn:
- Giá trị cốt lõi của tổ chức bạn là gì? Nó có thực sự “sống” mỗi ngày?
- Nếu bạn rời công ty một tháng, mọi thứ có còn đúng hướng?
- Ai đang giữ lửa văn hóa trong đội ngũ của bạn? Họ có được trao sức mạnh để tỏa sáng không?
#DrNeo #giaiphapphattrien #vanhoadoanhnghiep #doanhnghiepdotpha
