Tháng Sáu đã là một tháng gây sốc ở Thung lũng Silicon. Các công ty công nghệ tư nhân nóng nhất đã huy động tiền với mức thị giá giật mình, từ Uber ở mức 50 tỷ đô la, đến Airbnb và Palantir với giá lần lượt là 24 tỷ đô la và 20 tỷ đô la, xuống đến Coupa Software vẫn còn mức giá 1 tỷ đô la.
Hiện có 114 công ty tư nhân trị giá hơn 1 tỷ đô la, theo công ty nghiên cứu CB Insights. Những công ty như vậy được biết đến trong Thung lũng với tên là kỳ lân, vì những định giá này trước đây rất hiếm. Một số thậm chí có lẽ nhiều người trong số họ, sẽ không biện minh được cho mức định giá của mình và chúng ta có thể đang ở gần cuối chứ không phải giai đoạn đầu của chu kỳ bong bóng công nghệ.
Đối với các nhà đầu tư thông minh, những người đã đầu tư vào cổ phần các công ty tư nhân này khi nó đi lên, thì thực tế đặt ra vấn đề về quản lý rủi ro. Đây không phải là những giao dịch dễ dàng tham gia, chỉ dành cho các nhà đầu tư được kết nối tốt và họ không dễ dàng thoát ra, vì thị trường thứ cấp trong cổ phiếu tư nhân còn mới và kém thanh khoản.
Nếu một người không thể hoặc không muốn bán, làm thế nào người ta có thể phòng ngừa rủi ro khi thị giá giảm mạnh? Làm thế nào để bán khống một con kỳ lân?
Vào thời xa xưa – khoảng tám năm trước – đây là loại câu đố tài chính mà chỉ những bộ óc sáng suốt nhất của Phố Wall mới giải được. Người quản lý quỹ phòng hộ John Paulson đã làm việc với Goldman Sachs để xây dựng một thỏa thuận phức tạp nhằm bán khống thị trường nhà ở dưới chuẩn vào năm 2007, nhưng trong khi điều đó đã tạo ra danh tiếng cho ông Paulson, thì nó đã đánh bại Goldman. Giám đốc điều hành ngân hàng đầu tư khó có thể muốn bị lôi vào lò lửa của Quốc hội một lần nữa để giải thích lý do tại sao họ bán cổ phiếu công nghệ tư nhân cho các khách hàng giàu có trong khi cho phép các quỹ phòng hộ đặt cược chống lại họ.
Vì vậy, hiện tại, các nhà đầu tư vào kỳ lân đang khóc trong vô vọng để tìm bên phát triển giao dịch hoán đổi hoặc các loại phái sinh khác cho phép họ giảm bớt nguy cơ thị giá giảm.
Thay vào đó, có một cuộc săn lùng các bên uỷ nhiệm thị trường đại chúng có thể giúp bán khống. Hy vọng là trong một cuộc suy thoái, những vụ cá cược cho triển vọng tiêu cực này sẽ trở nên tốt đẹp và thắng được những tổn thất xảy ra với các cổ phần công nghệ tư nhân. Nhưng chúng sẽ là sự bảo hiểm không hoàn hảo, và hiệu quả của chúng phụ thuộc chính xác vào điều gì khiến cho một con kỳ lân gãy cánh.
Nếu có một chuyến bay chung cho các loại tài sản rủi ro, có thể được kích hoạt bởi sự suy giảm kinh tế mới hoặc lãi suất của Mỹ tăng mạnh, thì các biện pháp phòng ngừa thị trường rộng lớn có thể là đủ. ProShares và Direxion cung cấp các quỹ giao dịch trao đổi di chuyển theo tỷ lệ nghịch với Nasdaq hoặc các lĩnh vực như chất bán dẫn. Các phiên bản được sử dụng của các quỹ này, giúp phóng to mức tăng khi chỉ số giảm, có thể có chứng tỏ một tỷ lệ thuận với suy thoái kỳ lân.
Nhưng nếu chỉ những con kỳ lân bị rớt xuống đất thì sao? Điều này dường như có thể xảy ra khi định giá khu vực tư nhân dường như đã vượt xa các cổ phiếu công nghệ công cộng. Có lẽ sự kích hoạt sẽ bắt đầu từ thất bại của một ngôi sao bong bóng công nghệ cụ thể nào đó.
Ít nhất một nhà quản lý đầu tư sớm nhận ra bong bóng tài chính trong các công ty tư nhân đã bảo hiểm một số rủi ro với việc bán khống cổ phiếu GSV Capital, một công ty đầu tư giao dịch trên Nasdaq nắm giữ cổ phần của các công ty kỳ lân và sắp kỳ lân. Danh mục đầu tư của GSV bao gồm Palantir, Dropbox và Coursera.
Chỉ có một số ít các phương tiện đầu tư giao dịch công khai này có khả năng tiếp xúc có ý nghĩa với các cổ phiếu công nghệ tư nhân và tất cả chúng đều có vốn hóa thị trường nhỏ. GSV chỉ có giá trị 200 triệu đô la. Quỹ Firsthand Technology Value, được điều hành bởi Kevin Landis, cựu chiến binh tại Thung lũng Silicon – người nắm giữ kỳ lân bao gồm Cloudera, Sunrun và Gilt Groupe – chỉ có giá trị bằng một nửa; Liên doanh BDCA, chủ yếu đầu tư vào nợ nhưng cũng có một số khoản đầu tư vốn mạo hiểm, ở mức dưới 50 triệu đô la. Bán khống những công cụ này là việc khó khăn, và bị cấm nếu giao dịch ở cỡ lớn.
Cơ hội mua bán khống là các cơ hội để phòng ngừa rủi ro sụt giảm giá trị kỳ lân là rất hiếm, đó là một lý do tại sao thị giá chỉ tăng cao hơn. Cố gắng bán cổ phiếu trong thị trường thứ cấp non trẻ là cách chắc chắn duy nhất để giảm rủi ro và điều đó thường cần được sự cho phép của công ty.
Một điều cần nhớ là có nhiều câu chuyện trong vấn đề định giá hơn chỉ là các số trên tiêu đề. Vì các nhà đầu tư mạo hiểm rất thích nói với những người sáng lập công ty kiểu “Định giá của bạn, các điều khoản của tôi”. Bằng cách nới rộng các điều khoản chống pha loãng và các điều khoản dự phòng khác, các nhà đầu tư trong các vòng sau này dường như đang yêu cầu các biện pháp bảo vệ bổ sung để đảm bảo cho họ thêm cổ phiếu nếu việc định giá giảm trong tương lai.
Sau cùng, đây là cách tốt nhất để bán khống một con kỳ lân là: Tạo cơ chế bán khống dựa trên thỏa thuận gây quỹ ban đầu.
Bài dịch từ https://www.ft.com/content/8b2db500-1e37-11e5-ab0f-6bb9974f25d0
Dịch giả: Đặng Việt Hùng Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Bioscope Việt Nam
