Sáng 4/6, Tọa đàm "Hành lang pháp lý của sản xuất và truyền thông ngành thực phẩm, những bất cập cần hoàn thiện" đã được diễn ra trong khuôn khổ Hội thảo “Truyền thông ngành thực phẩm: Nhận diện khủng hoảng và giải pháp phát triển bền vững cho TP HCM”.
Chia sẻ tại chương trình, TS. Phan Bảo Giang - Trưởng khoa Marketing Trường Đại học Kinh tế Tài chính TP HCM cho biết, trong những năm gần đây, vấn đề quảng cáo sai sự thật trong ngành thực phẩm ở Việt Nam liên tục được phanh phui, gây bức xúc dư luận.
Các vi phạm chủ yếu là quảng cáo sai sự thật, quảng cáo lồng ghép quá công dụng thực tế của sản phẩm chức năng. Ngoài ra, một số vi phạm về nhãn mác, chất lượng sản phẩm cũng bị xử lý nghiêm.
Các diễn giả chia sẻ tại tọa đàm.
Tại Việt Nam, hệ thống pháp luật về quảng cáo thực phẩm đã và đang được hoàn thiện để theo kịp sự phát triển của thị trường và xu hướng truyền thông số.
Luật Quảng cáo 2012 quy định rõ nội dung quảng cáo phải trung thực, chính xác, không gây hiểu nhầm và nghiêm cấm sử dụng hình ảnh, thông tin gây ngộ nhận công dụng của sản phẩm, đặc biệt là trong các ngành hàng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng như thực phẩm, dược phẩm, thực phẩm chức năng.
TS. Phan Bảo Giang - Trưởng khoa Marketing Trường Đại học Kinh tế Tài chính TP HCM.
Cùng với đó, Luật An toàn Thực phẩm 2010 (sửa đổi 2018) và Nghị định 15/2018/NĐ-CP yêu cầu các sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe, dinh dưỡng y học... phải đăng ký nội dung quảng cáo với cơ quan chức năng. Quảng cáo thực phẩm có yếu tố dược lý, hoặc gây hiểu lầm là thuốc chữa bệnh, bị nghiêm cấm tuyệt đối.
Luật Bảo vệ Quyền lợi Người tiêu dùng (sửa đổi 2023) là bước tiến mới, khi lần đầu quy định trách nhiệm liên đới giữa doanh nghiệp và cá nhân tham gia quảng bá sản phẩm, đặc biệt là người nổi tiếng, KOLs, influencer. Điều này cho thấy nhà làm luật đã nhận thức rõ vai trò lan tỏa của truyền thông cá nhân và yêu cầu cao hơn về trách nhiệm xã hội trong hoạt động quảng cáo.
Đề xuất một số giải pháp, TS. Phan Bảo Giang cho rằng: Nhà nước cần sớm hoàn thiện hệ thống pháp lý phù hợp với bối cảnh truyền thông hiện đại; Cần tăng cường cơ chế thực thi đa ngành thông qua phối hợp giữa các Bộ, Ngành; Chính phủ nên ban hành hướng dẫn cụ thể về quảng cáo bằng livestream, influencer và các nền tảng KOL marketing.
Luật sư Hoàng Nguyễn Hạ Quyên - Công ty Luật LNT & Thành viên chia sẻ tại tọa đàm.
Ở góc nhìn pháp lý, Luật sư Hoàng Nguyễn Hạ Quyên - Công ty Luật LNT & Thành viên cho biết, khi vi phạm về lĩnh vực an toàn thực phẩm và quảng cáo, doanh nghiệp và cá nhân có thể phải đối mặt với các mức xử phạt hành chính nghiêm khắc.
Cụ thể, về an toàn thực phẩm: Theo Nghị định 115/2018/NĐ-CP (được sửa đổi bởi Nghị định 124/2021/NĐ-CP), mức phạt tiền tối đa có thể lên đến 100 triệu đồng đối với cá nhân và 200 triệu đồng đối với tổ chức. Đặc biệt, đối với một số hành vi vi phạm nghiêm trọng, mức phạt có thể lên tới 7 lần giá trị thực phẩm vi phạm.
Ngoài hình thức xử phạt bằng tiền, doanh nghiệp vi phạm còn có thể bị áp dụng biện pháp bổ sung như tước Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm từ 1-6 tháng, đình chỉ hoạt động 1-12 tháng.
Về quảng cáo: Nghị định 38/2021/NĐ-CP (được sửa đổi bởi Nghị định 128/2022/NĐ-CP) quy định mức phạt cho cá nhân từ 60 triệu đồng đến 80 triệu đồng đối với hành vi quảng cáo không đúng hoặc gây nhầm lẫn về hàng hóa, dịch vụ của tổ chức, cá nhân; về chất lượng, công dụng đã đăng ký hoặc đã được công bố
Mức phạt cho tổ chức được áp dụng gấp đôi mức phạt dành cho cá nhân, tức là từ 120 triệu đồng đến 160 triệu đồng.
Đối với hành vi sản xuất, kinh doanh hàng hóa kém chất lượng: có thể cấu thành tội Sản xuất, buôn bán hàng giả (Điều 192), tội Sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm (Điều 193), hoặc tội Vi phạm về an toàn thực phẩm (Điều 317) Bộ Luật Hình Sự 2015 (sửa đổi 2017).
Các tội danh này có mức hình phạt rất nghiêm khắc, có thể lên đến 15 năm, 20 năm tù giam hoặc chung thân đối với cá nhân. Đối với pháp nhân, có thể bị phạt tiền đến 18 tỷ đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 1-3 năm cho pháp nhân, đình chỉ hoạt động đến 3 năm hoặc đình chỉ hoạt động vĩnh viễn trong trường hợp đặc biệt nghiêm trọng.
Luật sư Hoàng Nguyễn Hạ Quyên cũng cho biết, không ít KOL/KOC thường biện minh rằng mình chỉ là “người dùng thử” và “chia sẻ cảm nhận cá nhân”, tuy nhiên, dưới góc độ pháp luật, vai trò của họ được nhìn nhận nghiêm túc hơn rất nhiều.
Theo Luật Quảng Cáo 2012, Người kinh doanh dịch vụ quảng cáo là tổ chức, cá nhân thực hiện một, một số hoặc tất cả các công đoạn của quá trình quảng cáo theo hợp đồng cung ứng dịch vụ quảng cáo với người quảng cáo.
Với vai trò này, người kinh doanh dịch vụ quảng cáo có nghĩa vụ phải kiểm tra các tài liệu liên quan đến điều kiện quảng cáo của tổ chức, cá nhân, sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ cần quảng cáo. Trường hợp có vi phạm, cá nhân phải chịu xử phạt hành chính như đã nêu trên.
Luật sư Nguyễn Tri Thắng - Phó chủ tịch Quỹ chống hàng giả Việt Nam chia sẻ tại tọa đàm.
Theo Luật sư Nguyễn Tri Thắng - Phó chủ tịch Quỹ chống hàng giả Việt Nam, hiện nay với một tổ chức có chức năng chống hàng giả và gian lận thương mại. Ngoài những giải pháp chung, đơn vị ông có những giải pháp riêng, như sau:
Tiếp nhận thông tin, tài liệu, tổ chức xác minh và chuyển đến các cơ quan chức năng đề nghị xử lývi phạm theo quy định của pháp luật; Thẩm định các chương trình, đề tài, dự án về phòng, chống hàng giả, hàng nhái, và gian lận thương mại để Quỹ Chống hàng giả ra quyết định tài trợ kinh phí cho các cá nhân, tổchức và các cơ quan thực thi pháp luật thực hiện đề tài nêu trên.
Ông Nguyễn Thanh Đảo - Chủ tịch Hội Quảng cáo TP HCM trao hoa lưu niệm cho các diễn giả.
Theo Luật sư Nguyễn Tri Thắng, hiện nay đơn vị của ông đang nghiên cứu và phát hành mã Qrcode ACF nhằm phục vụ công tác chống hàng giả và gian lận thương mại.
Theo đó, sản phẩm của doanh nghiệp đạt tiêu chuẩn sẽ được Trung tâm cấp mã Qrcode ACF duy nhất để in trên bao bì sản phẩm của Doanh nghiệp làm căn cứ giúp Cơ quan quản lý Nhà nước và người tiêu dùng dễ nhận biết về sản phẩm hàng hóa.
