Năm 2001, tập đoàn truyền thông Pháp CCM Benchmark Group cho ra mắt website copainsdavant.com. Copains d'avant có nghĩa là “Những Người Bạn Cũ”. copainsdavant.com là mạng xã hội mà ở đó cho phép người dùng tìm kiếm và kết nối với những người bạn đồng môn cũ (học cùng trường, cùng lớp). Họ chia sẻ những kỷ niệm xưa, hình ảnh cũ và liên lạc với nhau qua hệ thống email nội bộ. Tất cả dịch vụ ấy đều miễn phí. Copains d'avant là nhà tiên phong trên thương trường với công nghệ độc đáo đã nhanh chóng chiếm lĩnh vị thế và trở thành mạng xã hội hàng đầu ở Pháp ngay cả trước khi Facebook ra đời.
Sau 3 năm triển khai và có được 1 lượng người dùng đông đảo, Copains d'avant bắt đầu tìm kiếm lợi nhuận. Năm 2004, Copains d'avant quyết định chuyển sang thu phí người dùng khi nâng cấp các chức năng và cung cấp hệ thống email liên lạc. Hậu quả nhãn tiền là số lượng truy cập giảm, người dùng giảm và vị thế của Copains d'avant từ đó cũng cùng chung số phận. Lý do đơn giản là người dùng không sẵn sàng trả tiền cho các dịch vụ ấy. Hệ thống email nội bộ ngày nào là nền tảng mấu chốt trong việc giữ liên lạc của người dùng đã trở nên lỗi thời vì tính tương tác yếu. Nhìn từ góc độ của mô hình kinh doanh thì “giải pháp gia trị - value propositions” của Copains d'avant không đủ sức hấp dẫn khách hàng, không mang đủ giá trị để khách hàng sẵn sàng móc hầu bao chi trả.
Họa vô đơn chí, trong thời gian đó Facebook bắt đầu xuất hiện. Mark Zuckerberg cùng đồng đội tiến quân vào trận tuyến châu Âu, thu hút đông đảo người dùng với giao diện thân thiện hơn, dễ sử dụng hơn, nhiều chức năng hơn và đặc biệt là không thu phí người dùng.
Năm 2007, Copains d'avant thừa nhận sự thất bại trong mô hình kinh doanh của mình. Copains d'avant quay trở lại với mô hình tài chính không thu phí người dùng và tìm kiếm doanh thu từ quảng cáo – giống như Facebook. Tuy nhiên “Những Người Bạn Cũ” đã phải trả giá quá nhiều và Facebook lúc này đã chiếm lĩnh phần lớn thị phần ở Pháp.
Năm 2010 Copains d'avant thay đổi ban giám đốc, tái định vị hình ảnh và thương hiệu nhưng đến ngày nay họ vẫn chật vật.
Câu chuyện của Copains d'avant là một trong vô vàn ví dụ cho thấy rằng không phải là có công nghệ tiên phong, sản phẩm tốt là có thể thành công.
Ở đây không thể không đặt ra câu hỏi cho những doanh nghiệp bình thường khác. Bạn đã thấy rằng công nghệ tiên tiến, sản phẩm phẩm tốt thì vẫn chưa đủ để cạnh tranh thì ở vị trí của doanh nghiệp mình, khi không có công nghệ tiên phong, không có sản phẩm tốt, giá tốt thì các bạn sẽ cạnh tranh như thế nào?
Cạnh tranh bằng công nghệ, bằng sản phẩm hay giá cả là cách cạnh tranh lỗi thời. Điều đó sẽ đưa doanh nghiệp của bạn đi vào cuộc cạnh tranh khốc liệt trong đại dương đỏ.
Có cách nào khác không?
Jean-Philippe Courtois – Phó Chủ Tịch Microsoft, đã phát biểu rằng “Nếu thế kỷ 20 tập trung vào cạnh tranh bằng sản phẩm thì thế kỷ 21 tập trung vào cạnh tranh bằng mô hình kinh doanh”
Nhiều người cho rằng Copains d'avant là Facebook phiên bản Pháp nhưng khi nhìn kỹ vào mô hình kinh doanh của cả 2 chúng ta mới thấy thật sự có sự khác biệt rất lớn.
Trong The Business Model Map của B Coaching, có 4 thành tố chính là Phân khúc khác hàng mục tiêu, Giải pháp giá trị, Năng lực chính và Mô hình tài chính. 4 thành tố này liên kết chặt chẽ với nhau bằng 6 mối liên kết. Khi một thành tố thay đổi thì các mối liên kết cũng thay đổi dẫn đến các thành tố khác cũng thay đổi. Từ đó chúng ta nhìn thấy 1 bức tranh “động” toàn cảnh của mô hình kinh doanh, điều mà Business Model Canvas không thể hiện được 1 cách có hệ thống.
Chúng ta hãy thử so sánh 1 vài thành tố trong mô hình kinh doanh của Copains d'avant và Facebook để thấy sự khác biệt.
Khách hàng mục tiêu của Copains d'avant là người dùng trong khi đó với Facebook là các nhà quảng cáo.
Để phù hợp với người dùng thì Giải pháp giá trị của Copains d'avant là chia sẻ kỷ niệm xưa và kết nối. Trong khi đó dữ liệu người dùng đông đảo và chính xác là giá trị mà FB muốn tạo nên cho các nhà quảng cáo.
Từ đó chúng ta hiểu rõ vì sao Facebook không thu phí người dùng nhằm để thu hút càng nhiều người và càng nhiều tương tác càng tốt. Càng nhiều tương tác đồng nghĩa với dữ liệu người dùng càng chính xác và đó chính là giá trị vô cùng quý báu cho những nhà quảng cáo. Do khách hàng mục tiêu khác nhau, giải pháp giá trị khách nhau nên mô hình tài chính của Facebook và Copains d'avant khác nhau.
Điều này cũng lý giải được tại sao Facebook ngày càng lớn mạnh trong khi đó Copains d'avant èo uột.
Cuộc đời lắm tréo ngoe. “Những Người Bạn Cũ” đã tiên phong trong công nghệ với sản phẩm tốt vậy mà vẫn thua kẻ hậu bối mặt non chẹt đọc sách Facebook.
Lý do cốt lõi nằm ở mô hình kinh doanh!
Bạn đã sẵn sàng cạnh tranh bằng mô hình kinh doanh để chiến thắng hay bằng công thức cũ kỹ “ngon, bổ, rẻ” để chật vật không lối thoát?
SG 29/11/2021
Tác giả: Mr Coach Lâm Bình Bảo
