Bà Bicky Nguyen cho biết, mọi thứ bắt đầu từ việc cô và Nam Đặng cùng một nhóm đồng sáng lập ra một dự án khởi nghiệp về nông nghiệp. Mô hình của cả hai tập trung vào thay đổi tập quán canh tác của nông dân Việt Nam với mong muốn tăng hiệu quả việc sử dụng nguồn nước, năng suất cây trồng và giảm rủi ro bệnh tật mùa màng. Tuy nhiên sau một thời gian gắn bó, cô và Nam quyết định thoái vốn. Không từ bỏ khao khát tạo ra một mô hình nông nghiệp bền vững tại Việt Nam, khi đọc báo cáo của Tổ chức Lương thực thế giới (FAO) về "dinh dưỡng thay thế từ côn trùng", đam mê ngày nào lại trỗi dậy và cô đã quyết định tái khởi nghiệp. Sau quá trình thử nghiệm, cô và Nam nhận ra dế chính là ngưỡng cửa dẫn vào thị trường thức ăn làm từ côn trùng tại nhiều thị trường, do đó họ quyết định thành lập mô hình sản xuất protein từ dế mang tên Cricket One. Bằng việc ứng dụng công nghệ nuôi dế tự động, Cricket One đã thành công xuất khẩu sản phẩm đến 15 nước, tạo việc làm an sinh cho gần 30 nông dân và trở thành nguồn cung cấp dế lớn nhất trên thế giới.
Được thành lập năm 2016, Cricket One là startup nuôi dế thâm canh trong container nhằm sản xuất protein bền vững với chi phí hợp lý góp phần giải quyết bài toán lương thực thế giới trong tương lai. Khó khăn từ những ngày đầu khởi nghiệp, Cricket One loay hoay trong việc phát triển mô hình nuôi dế để tạo ra nguồn sản lượng tốt nhất. Dù nhận thấy Việt Nam có đầy đủ điều kiện thuận lợi về thổ nhưỡng, khí hậu, giống bản địa, và con người. Để khắc phục nhược điểm của những mô hình trước, Đăng Cao Nam cùng cộng sự đã tham khảo nhiều trại dế trong nước và nước ngoài, áp dụng phương pháp chăn nuôi dế mèn trong container cũ. Sau đó, chế biến dế để sản xuất protein cho người và thú nuôi.
Cricket One cũng liên kết với nông dân sản xuất dế. Chương trình liên kết gồm đào tạo, hỗ trợ kỹ thuật, đầu tư các vật tư chính trong chăn nuôi dế, cung cấp con giống và đầu ra hoàn toàn, hướng tới một liên kết bền vững để giúp bà con nông dân có một sinh kế ổn định, thu nhập tốt.
“Chúng tôi đào tạo miễn phí và cung cấp cho họ thiết bị để nuôi dế trước, sau đó chúng tôi mua theo kg. Họ có thể kiếm gấp bốn đến sáu lần thu nhập thường ngày, có thể cải thiện cuộc sống của cả gia đình ” – Bicky Nguyễn chia sẻ trong cuộc thi The Venture 2020.
Tham gia Chương trình doanh nhân xã hội trẻ (YSE) do Quỹ quốc tế Singapore (SIF) tổ chức, Startup Cricket One là một trong 7 mô hình doanh nghiệp xã hội may mắn giành giải thưởng và gọi vốn thành công trong vòng chung kết. Startup Cricket One cũng đoạt giải nhất Chương trình thách thức công nghệ nông nghiệp vùng Mekong (MATCH 2018) do Chính phủ Australia và Ngân hàng phát triển châu Á (ADB) tài trợ. Đến năm 2020, vượt qua hàng trăm dự án startup Việt toàn thế giới, Cricket One trở thành quán quân Vietchallenge 2020, nhận giải thưởng 15.000 USD.
Bắt đầu bán thương mại từ năm 2018, qua nhiều điều chỉnh và cải tiến, hiện tại Cricket One thường xuyên trong tình trạng cháy hàng. Năm 2020, Cricket One đạt điểm hòa vốn và đến 2021 thì bắt đầu có lời. Trong năm 2021, Cricket One chế biến khoảng 120 tấn dế. Năm nay, dự định sản lượng của công ty sẽ gấp 3 lần, nhưng với những gì đã diễn ra trong vài tháng qua, có thể gấp 5 lần.
Co-Founder Cricket One - Bicky Nguyễn cho biết: "Cái khó của ngành sản xuất Việt Nam là bị dán nhãn ‘third country production’ – ‘sản phẩm đến từ nước thứ 3’, tức sản phẩm luôn rẻ nhưng chất lượng không cao. Bởi vậy, khi Cricket One mang bất cứ sản phẩm nào đi chào hàng đều phải cố gắng và phấn đấu nhiều hơn đối thủ gấp 3-4 lần".
"Thật ra khởi nghiệp nông nghiệp ở Việt Nam có rất nhiều lợi thế. Ngày xưa, Cricket One làm thử nghiệm nuôi từ 6 đến 9 và 12 lứa, chi phí cũng vậy; nhưng nếu ở châu Âu, thì chi phí sẽ cao hơn. Ở Việt Nam thời thế cũng thuận lợi, chính sách Nhà nước rất ủng hộ doanh nghiệp nông nghiệp công nghệ cao, doanh nghiệp xuất khẩu.
Với mình không làm gì sai hết, nên được sự hỗ trợ từ Nhà nước rất nhiều. Khi xin giấy phép xuất khẩu sản phẩm mới như dế, nếu không có sự hỗ trợ của nhà nước cũng sẽ rất khó.Ngoài ra, vì đất nước mình có lịch sử nông nghiệp lâu đời, cũng rất thuận lợi cho việc Cricket One đi mở nông trại hay kêu gọi bà con tham gia vào hệ thống", chị Bicky Nguyen cho hay.
Theo Bicky Nguyen, lợi thế cạnh tranh của Cricket One so với các đối thủ ở các nước phương Tây không phải từ việc đầu vào – như nhân công hay nguyên liệu, rẻ. Vậy nếu sau này nó hết rẻ thì sao? Vậy nên, dù ở đâu thì doanh nghiệp vẫn nên cạnh tranh bằng nội lực. Danh tiếng ở nước ngoài nhưng tên tuổi công ty lại xa lạ với người Việt. Giai đoạn 2016-2018, họ tìm cơ hội thị trường nội địa nhưng không thành. Trở ngại lớn nhất là việc sử dụng côn trùng làm thức ăn không phổ biến. "Chúng tôi từng tiếp cận nhiều công ty thực phẩm để giới thiệu nhưng rất khó đón nhận", cô nói.
Tạo thương hiệu Snack dế cho riêng mình
Không từ bỏ ý định bán thịt dế cho người Việt, động lực lại nảy sinh khi trong vòng 2 năm trở lại đây, sản lượng xuất khẩu dế nguyên con để ăn vặt tăng mạnh ở các thị trường Bắc Mỹ, Trung Quốc và châu Âu. Cho rằng đã đến lúc hành động, Bích không thể gõ cửa các công ty thực phẩm như trước. “Phải có một hướng đi táo bạo hơn,” cô tự nghĩ.
Họ quyết định tự làm đồ ăn nhẹ từ dế. Để phân phối, họ hợp tác với sàn thương mại điện tử FoodMap chuyên về nông sản từ tháng 9/2022. Hai bên thống nhất góp một tỷ đồng, tỷ lệ 50-50 để thành lập Rec Rec. Họ cũng cung cấp nhân viên cho Giai đoạn 1 và 2 để làm việc trực tiếp với nhóm dự án độc lập. Ban đầu, nhóm sáng lập định đi theo hướng sản phẩm đặc sản. Nhưng sau khi nghiên cứu, họ đã chọn tham gia vào thị trường đồ ăn nhẹ dành cho người tiêu dùng. “Chúng tôi đang hoàn thiện các khâu bài bản từ tiêu chuẩn chất lượng, bao bì, hương vị để có thể lên kệ siêu thị với các dòng snack hiện có”, Bích nói. Bắt tay vào thực hiện, Bích mới biết cái khó. Phần khó nhất là nghiên cứu và phát triển thành phẩm, từ hương vị đến hình thức.
Sử dụng dế nguyên con và không sử dụng dầu thực vật, nhóm của Bích cho biết mỗi gói Rec Rec cung cấp 14-15g đạm, tương đương khẩu phần đạm cho một người trưởng thành mỗi bữa, ngoài ra còn có vitamin và khoáng chất. Để dễ nếm hơn, họ lắc dế qua 3 vị Wasabi, Trứng muối và Phô mai. Các món ăn nhẹ được sản xuất tại nhà máy Cricket One, tận dụng cơ sở vật chất và nguyên liệu sẵn có, với công suất tối đa 100.000 túi mỗi tuần. Hiện Cricket One sản xuất 45 tấn nguyên liệu/tuần và mỗi tuần, đến tháng 7 sẽ tăng lên 150 tấn. Ra mắt vào tháng 2 năm 2023, hơn 10.000 gói snack dế đã được tiêu thụ thông qua các kênh trực tuyến và mạng xã hội. Chúng cũng có sẵn trên kệ của các cửa hàng ngoại tuyến Fine Life, BRG, Nam An và có thể tìm thấy ở Aeon, Kohnan, Circle K.
Trả lời khảo sát, Ngọc Bích cho biết 30% người tiêu dùng đón nhận và sử dụng sản phẩm, 20% trung lập và 50% từ chối sử dụng. “Với kết quả này, nhiệm vụ của chúng ta là phục vụ nhóm 30%, ra sản phẩm mới để chinh phục nhóm 20%, còn nhóm 50% nên để thị trường chinh phục họ dần dần”, cô nói.
Trong 6 tháng tới sẽ theo như kế hoạch của công ty thì sẽ tung ra thị trường mẫu mã bao bì kích thước mới, bổ sung thêm các hương vị như thịt nướng, sả ớt, nguyên bản. Sau đó, làm đồ ăn nhẹ từ bột protein dế. Sản phẩm riêng của công ty khởi nghiệp là một món ăn nhẹ từ dế sấy khô, mà Bích gọi là "hardcore". Vì vậy, nếu khách hàng đồng ý, sản phẩm đạm dế sẽ có cơ hội thắng trận cao hơn.
