Hành trình “giấc mơ Mỹ” của người đàn ông Việt
David Trần sinh năm 1945 tại Sóc Trăng, gia đình ông có cha là thương gia và mẹ là nội trợ. Do hoàn cảnh nên ông chỉ học hết bậc tiểu học. Năm 16 tuổi, ông cùng anh trai vào TP.HCM lao động trong một cửa hàng hóa chất.
Sau đó, anh về Sóc Trăng học tiếp cấp 3 nhưng vừa học xong thì bị bắt đi lính. Tuy nhiên, ông chưa bao giờ thực sự tham gia chiến đấu mà chủ yếu làm công việc phụ bếp trong quân đội.
Năm 1975, sau khi xuất ngũ, ông trồng ớt trên mảnh đất phía đông bắc Sài Gòn cùng anh trai mình. Ông cho rằng các loại tương ớt khác trên thị trường chưa đạt được hương vị đích thực của tương ớt nên đã bắt đầu nghiên cứu cách làm tương ớt thật khác biệt, phải giữ được vị tươi và cay.
“Tôi nảy ra ý tưởng này vì giá ớt tươi lên xuống thất thường. Vì vậy, nếu mình làm được tương ớt với giá phải chăng, thì dù giá ớt tăng hay giảm, chúng ta vẫn có thị trường.”
Ban đầu, ông cùng với anh trai và cha vợ tự mày mò làm ra tương ớt tại nhà và đóng chai trong những chiếc lọ trẻ em có thể tái sử dụng do lính Mỹ bỏ lại. Nhưng vào tháng 12 năm 1978, David Trần khi ấy 33 tuổi, và gia đình đã quyết định lên một chiếc chuyên cơ chở hàng để đến Hồng Kông với số vàng trị giá 20.000 USD vào thời điểm đó, khoảng 90.000 USD theo giá hiện nay, được giấu trong một hộp sữa đặc để tránh sự chú ý. Ông ở Hong Kong suốt 8 tháng rồi chuyển đến Boston (Mỹ).
Đến tháng 1 năm 1980, ông cùng vợ và con trai chuyển đến Los Angeles. Khi đến Los Angeles, ông đã dùng số vàng mang theo mua một tòa nhà rộng 200m2 ở khu phố Tàu và bắt đầu khởi nghiệp với công ty Huy Fong vào tháng 2 năm 1980. Huy Fong cũng là tên chiếc máy bay đã đưa ông đi thực hiện “giấc mơ Mỹ”. Công ty này chuyên sản xuất tương ớt có công thức bắt nguồn từ Thái Lan, chai tương ớt có tên Sriracha, biểu tượng sản phẩm là con gà trống tượng trưng cho năm sinh của ông.
David Trần bắt đầu hành trình bán Sriracha trên chiếc xe tải Chevy màu xanh. Năm 1987, nhu cầu lớn đến mức ông phải chuyển Huy Fong đến một tòa nhà lớn hơn (76.000 m2) ở Rosemead, phía đông Los Angeles. Chưa đầy một thập kỷ sau, ông đã mua một nhà máy lớn bên cạnh.
David Trần cho biết trong một cuộc phỏng vấn: “Tôi muốn tiếp tục tạo ra những sản phẩm chất lượng tốt, chẳng hạn như làm nước sốt cay hơn… và không nghĩ đến việc kiếm thêm lợi nhuận.”
Giấc mơ trở thành sự thật
Ngày nay, Sriracha đứng thứ 3 trên thị trường tương ớt tại Mỹ, thương hiệu trị giá 1,5 tỷ USD. Xếp trên là Tabasco của gia đình McIlhenny, và Frank's RedHot của McCormick and Co.
Theo công ty nghiên cứu IBISWorld, công ty Huy Fong được định giá 1 tỷ USD, con số này dựa trên doanh thu ước tính vào năm 2020 là 131 triệu USD. Nó đã giúp David Tran lúc ấy đã 77 tuổi, trở thành tỷ phú người Việt duy nhất của ngành tương ớt ở Mỹ.
Và trong khi một số đối thủ của Sriracha đã được mua lại trong những năm gần đây, ông Trần không có ý định bán “đứa con” của mình. Ông dự định sẽ truyền lại công việc kinh doanh cho hai người con của mình là William (47 tuổi) và Yassie (41 tuổi), cả hai đều đang làm việc cho công ty.
Một điều ngạc nhiên là Sriracha đã phát triển thành một thương hiệu lớn mà không tốn một xu nào cho việc quảng cáo hay tăng giá bán kể từ đầu những năm 1980.
May mắn mỉm cười khi thách thức xảy ra với tỷ phú tự thân
Năm 2010, Huy Fong chuyển đến nhà máy hiện tại có diện tích gần 200 nghìn mét vuông tại Irwindale. Nhưng khi công việc kinh doanh phát triển nhanh chóng, những thách thức mới nảy sinh.
Vào năm 2013, thành phố Irwindale đã đâm kiện Công ty Huy Fong vì mùi ớt tỏa ra từ nhà máy gây khó chịu cho người dân quanh đó. Đối mặt với sự cố này, David Trần đã mở cửa cho mọi người tham quan nhà máy. Đến tháng 5 năm 2014, chính quyền thành phố đã bỏ vụ kiện.
Ngoài ra, thành công vang dội của Sriracha cũng có nhiều thăng trầm, từ việc đối phó với hàng giả trên thị trường cho đến việc phải bồi thường thiệt hại lên đến 23 triệu USD cho nhà cung cấp ớt độc quyền của Việt Nam vào năm 1988. Gần đây, họ thậm chí phải tạm dừng nhà máy do thiếu ớt trầm trọng do điều kiện thời tiết.
Dù nhà máy này đã trải qua nhiều thăng trầm nhưng những việc đó lại khiến doanh số bán lẻ của Huy Fong tăng đột biến khi các “fan” trung thành và các nhà hàng tích cực mua Sriracha để “để dành”.
Khó khăn rồi cũng qua và Huy Fong đã có thể trở lại với tốc độ sản xuất 18.000 chai Sriracha mỗi giờ. Ngoài ra, công ty còn sản xuất hai loại tương ớt khác là sambal oelek (dựa trên một công thức của người Indonesia chỉ sử dụng ớt, muối và giấm) và tương ớt tỏi (tương tự nhưng có thêm hương vị của tỏi).
Trong hơn bốn thập kỷ, công thức thành công của 4 nguyên liệu chính là ớt, đường, muối, tỏi và giấm đã biến Huy Fong từ một doanh nghiệp gia đình trở thành một doanh nghiệp trị giá hàng tỷ đô la.
"Tôi có thể sử dụng các nguyên liệu rẻ hơn hoặc quảng bá sản phẩm của mình để kiếm nhiều tiền hơn. Nhưng không! Mục tiêu của tôi luôn là cố gắng làm tương ớt cho người giàu với mức giá dành cho người nghèo", ông David Tran bày tỏ.
