Trong những năm gần đây, sản xuất cà phê Robusta đã gia tăng đáng kể, diễn ra đồng thời với sự chuyển dịch trong cơ cấu tiêu dùng toàn cầu. Giá cà phê Arabica liên tục duy trì ở mức cao đã thúc đẩy các nhà rang xay, doanh nghiệp chế biến và người tiêu dùng cuối dịch chuyển sang Robusta như một lựa chọn tiết kiệm hơn về chi phí.

Theo dữ liệu thị trường, trong giai đoạn từ niên vụ 2016/2017 đến 2020/2021, nhu cầu tiêu thụ cà phê Robusta trung bình đạt 70,34 triệu bao/năm. Giai đoạn 2021/2022 đến 2025/2026 chứng kiến mức tăng lên tới 77,94 triệu bao/năm – tương đương mức tăng trưởng 11%, vượt đáng kể so với Arabica (chỉ tăng 5% trong cùng kỳ). Điều này cho thấy Robusta không còn đơn thuần là “cà phê chất lượng thứ cấp”, mà đang từng bước nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị cà phê toàn cầu.

Ai đang dẫn dắt làn sóng tiêu thụ Robusta?

3 nhóm tiêu dùng chính hiện đang thúc đẩy nhu cầu đối với Robusta gồm:

  1. Ngành công nghiệp cà phê hòa tan, vốn yêu cầu nguồn nguyên liệu có khả năng chiết xuất cao và chi phí ổn định;

  2. Các nhà rang chuyên phối trộn Espresso, tận dụng đặc tính đậm vị và giàu caffeine của Robusta;

  3. Thị trường nội địa các nước sản xuất, nơi có truyền thống tiêu dùng cà phê Robusta thuần túy – như Việt Nam với văn hóa cà phê Phin.

Trong lĩnh vực cà phê hòa tan, Robusta đang trở thành lựa chọn lý tưởng nhờ vào hiệu suất chiết xuất dầu cao hơn Arabica, giúp tối ưu chi phí nguyên liệu. Dù quá trình chế biến khiến cà phê hòa tan mất tới 50% các hợp chất tạo hương thơm so với cà phê rang xay tươi, yếu tố tiện lợi, dễ pha chế và sự phổ biến của sản phẩm “3 trong 1” đã giúp định hình một phân khúc thị trường ổn định cho Robusta.

Robusta đang dần “thoát mác” giá rẻ – chất lượng thấp?

Trong khi nhiều chuỗi cà phê đặc sản và thương hiệu cao cấp vẫn ưu tiên Arabica, thì ngày càng có nhiều nhà rang và người tiêu dùng nhìn nhận lại giá trị của Robusta, nhất là khi được lựa chọn, sơ chế và rang theo quy chuẩn chất lượng cao. Cà phê Robusta có thể mang lại hương vị mạnh mẽ, hậu vị kéo dài với nốt hương sô-cô-la, thuốc lá và hàm lượng caffeine tự nhiên cao — đặc biệt phù hợp với những người ưa thích cà phê pha sữa.

Theo các chuyên gia ngành hàng, khi người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến chất lượng và trải nghiệm khẩu vị, Robusta hoàn toàn có thể trở thành một phân khúc cà phê đặc sản độc lập bên cạnh Arabica – nhất là với các dòng sản phẩm đơn vùng (single-origin) hoặc đơn giống (single-varietal) từ những vùng canh tác đặc thù như Tây Nguyên (Việt Nam), Uganda hay Ấn Độ.

Robusta và Arabica – Sự khác biệt về bản chất, không phải sự cạnh tranh

Arabica và Robusta không nên được xem là đối thủ cạnh tranh, mà là hai dòng sản phẩm khác biệt về đặc tính sinh học, hương vị và phù hợp với từng phân khúc tiêu dùng khác nhau. Trong bối cảnh thị trường toàn cầu đang ngày càng phân hóa theo xu hướng cá nhân hóa trải nghiệm, việc yêu thích Robusta hay Arabica đơn thuần là vấn đề sở thích, không phải chất lượng tuyệt đối.

Dù vậy, sự cạnh tranh trong ngành đồ uống là vô cùng khốc liệt. Cà phê – dù là Robusta hay Arabica – vẫn đang giữ được chỗ đứng vững chắc nhờ tính phổ quát và khả năng thích nghi với thị hiếu thay đổi nhanh chóng của người tiêu dùng toàn cầu.

Đâu là vùng trồng cà phê tiềm năng tiếp theo?

Tăng trưởng tiêu dùng đòi hỏi mở rộng sản xuất. Câu hỏi đặt ra là: Nguồn cung bổ sung sẽ đến từ đâu, trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng tác động sâu sắc tới nông nghiệp toàn cầu?

Thực tế, cây cà phê Arabica có độ nhạy cảm cao hơn với các biến động khí hậu – như nhiệt độ tăng và sự thay đổi bất thường của lượng mưa theo mùa. Trong khi đó, cây Robusta tỏ ra bền bỉ hơn, dễ canh tác và duy trì năng suất ổn định hơn, đặc biệt ở các vùng đất thấp, bằng phẳng, dễ cơ giới hóa.

Điều này khiến Robusta trở thành lựa chọn hợp lý cho nông dân và doanh nghiệp muốn mở rộng sản lượng trong thời gian tới. Với các lợi thế về sinh học, chi phí sản xuất và khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu, phần lớn 10 triệu bao cà phê mới trong thập kỷ tới có thể sẽ đến từ Robusta.

 Đánh giá xu hướng: Robusta – Ngôi sao đang lên trong ngành cà phê toàn cầu

  • Về cung: Robusta đang dần chiếm lĩnh vai trò trụ cột nhờ tính thích nghi khí hậu và chi phí sản xuất thấp hơn.

  • Về cầu: Người tiêu dùng ngày càng quen với vị đậm, hậu vị rõ, đặc biệt trong các sản phẩm pha sữa, hòa tan tiện dụng hoặc espresso phối trộn.

  • Về chuỗi giá trị: Các doanh nghiệp sản xuất, rang xay và chế biến cần bắt đầu đầu tư vào Robusta chất lượng cao, phát triển các dòng Specialty Robusta để đón đầu xu hướng tiêu dùng mới.

  • Về thị trường đầu tư: Robusta đang bước vào giai đoạn tái định vị giá trị, với dư địa tăng trưởng mạnh về cả tiêu dùng lẫn xuất khẩu – đặc biệt tại châu Á, châu Phi và các thị trường mới nổi.