Truyền thông trong thực thi chính sách – Trường hợp của Ngụy minh đế Tào Duệ

TRUYỀN THÔNG là một yếu tố quan trọng, có khả năng ảnh hưởng đến kết quả thực thi chính sách. Nếu truyền thông không tốt, mục tiêu và tiêu chuẩn của chính sách sẽ không được truyền tải đầy đủ và đúng đắn, có thể khiến các cấp thực thi không ủng hộ, thậm chí kích khởi sự phản đối của số đông. Chính sách về hình phạt thời Ngụy Minh đế Tào Duệ (thời kỳ Tam Quốc) là một ví dụ rất thú vị về ảnh hưởng của truyền thông đến thực thi chính sách.
Chuyện này đại loại như sau: Trong bối cảnh nhà Ngụy muốn khôi phục hình thức xử phạt “nhục hình”, Thái phó Chung Do đề xuất một số ý tưởng, chẳng hạn:
+ Tội chém ngoài chợ: nếu tội nhân chấp nhận bị chặt chân để giữ mạng, thì ưng thuận;
+ Tội thích chữ bôi mực vào mặt, cắt mũi, chặt chân trái, cung hình: đổi thành hình phạt cắt tóc, đánh roi.
Mục đích của chính sách này rất rõ ràng: Tuy khôi phục “nhục hình”, nhưng nhờ có sự giảm nhẹ nên Chung Do ước tính mỗi năm có thể cứu sống được ba nghìn người.
Lúc này Tư đồ Vương Lãng có ý kiến bổ sung.
Thứ nhất, đã có mấy trăm năm không dùng “nhục hình”, nay áp dụng lại thì dù có ý tốt cũng sợ rằng dân chúng sẽ kinh sợ, nhất là khi nước Ngụy vẫn còn hai đối thủ là nước Thục và nước Ngô, “sợ rằng văn tự về việc giảm hình phạt còn chưa tỏ trong mắt của muôn dân, mà tin tức về nhục hình đã truyền đến tai nước địch rồi, không phải là cách hay lôi kéo người ở xa vậy”.
Thứ hai, có thể kế thừa ý tưởng của Chung Do về việc giảm số tử tội, “để tội chết giảm thành tội cắt tóc, nếu hiềm rằng như thế là nhẹ, có thể kéo dài thời gian làm khổ công lên gấp đôi”. Như vậy, kết quả là “bên trong có cái ân chẳng thể kể hết là lấy sống thay chết, bên ngoài lại không mang tiếng ác hãi hùng là lấy việc chặt chân thay cho xiềng xích vậy”.

Đề xuất của Vương Lãng có cùng mục tiêu với Chung Do (đều là giảm số tử tội), nhưng có đóng góp quan trọng về mặt TRUYỀN THÔNG:
+ Bỏ đi “chi tiết nhạy cảm” là “nhục hình” và các hình phạt liên quan;
+ Thay hình phạt giảm nhẹ “chặt chân” bằng các hình phạt giảm nhẹ tương đương khác (cắt tóc + khổ công gấp đôi).
Như vậy, Vương Lãng đã loại bỏ hết các hình ảnh “máu me”, “dã man” trong truyền thông chính sách. Kết quả là các cấp thực thi phía dưới hầu hết đều ủng hộ ý kiến của Vương Lãng. Đây là một ví dụ rất rõ ràng cho thấy TRUYỀN THÔNG đã tác động đến PHẢN ỨNG CỦA NGƯỜI THỰC THI như thế nào
Theo Hill và Hupe (2014, tr.44), các nghiên cứu về thực thi chính sách bắt đầu xuất hiện vào những năm 70, trong bối cảnh sự can thiệp của nhà nước vào xã hội gia tăng nhanh chóng nhưng lại kém hiệu quả, dẫn đến nhu cầu về một lĩnh vực lý thuyết mới có khả năng giải thích cho sự sai biệt giữa “hoạch định chính sách” với “kết quả chính sách”.
Van Meter và Van Horn (1975, tr.447) cho rằng quá trình thực thi chính sách là tập hợp hành động của các cá nhân hoặc nhóm ở khu vực công và tư nhằm đạt được mục tiêu chính sách. Quá trình thực thi từ trên xuống được thể hiện bằng mối liên hệ giữa 6 biến độc lập với biến phụ thuộc là “Kết quả thực thi”. Đồng thời, mô hình này cũng mô tả mối quan hệ giữa các biến độc lập với nhau (Hình vẽ).
NGUỒN HÌNH: Van Meter và Van Horn, 1975, tr.463
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
Hill, M., & Hupe, P. (2014). Implementing public policy: An introduction to the study of operational governance. Sage.
Tư Mã Quang và cộng sự. Tư Trị Thông Giám, Ngụy kỷ, quyển 2.
Van Meter, D. S., & Van Horn, C. E. (1975). The policy implementation process: A conceptual framework. Administration & Society, 6(4), 445-488.